احکام اجاره
مسأله 2181 :
اجاره دهنده و کسى که چيزى را اجاره مىکند بايد مکلف و عاقل باشند و به اختيار خودشان اجاره را انجام دهند ونيز بايد در مال خود حق تصرف داشته باشند، پس سفيه چون حق ندارد در مال خود تصرف نمايد، اگر چيزى را اجاره کند، يا اجاره دهد صحيح نيست.
مسأله 2182 :
انسان مىتواند از طرف ديگرى وکيل شود و مال او را اجاره دهد يا مالى را براى او اجاره کند.
مسأله 2183 :
اگر ولى، يا قيم بچه مال او را اجاره دهند، يا خود او را اجير ديگرى نمايند اشکال ندارد، و اگر مدتى از زمان بالغ شدن او را جزء مدت اجاره قرار دهند، بعد از آن که بچه بالغ شد، مىتواند بقيه اجاره را بهم بزند، ولى هر گاه طورى بوده که اگر مقدارى از زمان بالغ بودن بچه را جزء مدت اجاره نمىکرد، بر خلاف مصلحت بچه بود نمىتواند اجاره مال خود را بهم بزند ولى نفوذ اجاره خود بچه بعد از بلوغش محل اشکال است.
مسأله 2184 :
بچه صغيرى را که ولى ندارد بدون اجازه مجتهد نمىشود اجير کرد، و کسى که به مجتهد دسترسى ندارد مىتواند از چند نفر مؤمن که عادل باشد، اجازه بگيرد و او را اجير نمايد.
مسأله 2185 :
اجاره دهنده و مستأجر لازم نيست صيغه عربى بخوانند بلکه اگر مالک به کسى بگويد، ملک خود را بتو اجاره دادم، و او بگويد قبول کردم اجاره صحيح است. بلکه اگر حرفى نزنند ومالک بقصد اين که ملک خود را اجاره دهد، به مستأجر واگذار کند و او هم بقصد اجاره کردن بگيرد، اجاره صحيح مىباشد.
مسأله 2186 :
اگر انسان بدون صيغه خواندن بخواهد براى انجام عملى اجير شود، همين که مشغول آن عمل شد اجاره صحيح است.
مسأله 2187 :
کسى که نمىتواند حرف بزند، اگر با اشاره بفهماند که ملک را اجاره داده، يا اجاره کرده صحيح است.
مسأله 2188 :
اگر خانه يا دکان يا اطاقى را اجاره کند و صاحب ملک با او شرط کند که فقط خود او از آن استفاده نمايد، مستأجر نمىتواند آن را بديگرى جهت استفاده از آنها اجاره دهد مگر آن که اجاره طورى باشد که استفاده مخصوص خودش باشد مثل اين که زنى منزل يا اطاقى را اجاره کند و بعدا شوهر کرده واطاق يا منزل را جهت سکناى خودش اجاره دهد. و اگر مالک شرط نکند مىتواند آنرا بديگرى اجاره دهد. ولى اگر بخواهد به زيادتر از مقدارى که آنرا اجاره کرده اجاره دهد، بايد، در آن کارى مانند تعمير و سفيد کارى انجام داده باشد، يا بغير جنسى که اجاره کرده آنرا اجاره دهد مثلا اگر با پول اجاره کرده به گندم يا چيز ديگر اجاره دهد، و بنابر احتياط وجوبى، کشتى حکم خانه را دارد.
مسأله 2189 :
اگر اجير با انسان شرط کند که فقط براى خود انسان کار کند، نمىشود او را بديگرى اجاره داد مگر بنحوى که در مسأله قبلى گذشت. و اگر شرط نکند، چنانچه او را به چيزى که اجرت او قرار داده اجاره دهد، بايد زيادتر نگيرد و اگر بچيز ديگرى اجاره دهد، مىتواند زيادتر بگيرد. و همچنين است اگر خودش اجير کسى شود و براى انجام آن عمل شخص ديگرى را به کمتر اجاره نمايد ولى اگر مقدارى از آن عمل را خودش انجام داده باشد مىتواند ديگرى را به کمتر اجاره نمايد.
مسأله 2190 :
اگر غير خانه و دکان و اطاق و کشتى و اجير، چيز ديگر مثلا زمين را اجاره کند و مالک با او شرط نکند که فقط خودش از آن استفاده نمايد، اگر چه بيشتر از مقدارى که اجاره کرده آن را اجاره دهد اشکال ندارد.
مسأله 2191 :
اگر خانه يا دکانى را مثلا يکساله بصد تومان اجاره کند و از نصف آن خودش استفاده نمايد. مىتواند نصب ديگر آنرا به صد تومان اجاره دهد، ولى اگر بخواهد نصف آنرا به زيادتر از مقدارى که اجاره کرده مثلا به صد و بيست تومان اجاره دهد، بايد در آن، کارى مانند تعمير انجام داده باشد.