احکام چیزهایی که روزه را باطل می کند (آیت الله محمد فاضل لنکرانی (ره))

چيزهايى که روزه را باطل مى کند

مسأله 1650 :

ده چيز روزه را باطل مى کند; اول: خوردن. دوم: آشاميدن. سوم: جماع. چهارم: استمناء و استمناء آن است که انسان با خود کارى کند که منى از او بيرون آيد. پنجم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر عليهم السلام. ششم: رساندن غبار غليظ به حلق. هفتم: فرو بردن تمام سر در آب. هشتم: باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح. نهم: اماله کردن با چيزهاى روان. دهم: قى کردن. و احکام اينها در مسائل آينده گفته مى شود.

[268]

1 و 2 ـ خوردن و آشاميدن

مسأله 1651 :

اگر روزه دار عمداً چيزى را بخورد يا بياشامد روزه او باطل مى شود چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاک و شيره درخت و چه کم باشد يا زياد، حتى اگر کسى نخ را با آب دهانش تر کند، و دوباره بدهانش ببرد، و رطوبت آنرا فرو برد روزه او باطل مى شود و همينطور رطوبت مسواک، مگر اينکه رطوبت آنها بطورى در آب دهان از بين برود که رطوبت خارج بآن گفته نشود، و همين طور با فرو بردن بقاياى غذايى که از بين دندانها بيرون مى آيد روزه باطل مى شود.

مسأله 1652 :

اگر روزه دار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد روزه اش باطل نمى شود.

مسأله 1653 :

بايد روزه دار از استعمال آمپولى که به جاى غذا بکار مى رود خوددارى کند، ولى تزريق آمپولى که عضو را بى حس مى کند يا بجاى دوا استعمال مى شود اشکال ندارد.

مسأله 1654 :

اگر موقعى که مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده بايد لقمه را از دهان بيرون آورد، و چنانچه عمداً فرو برد روزه اش باطل است، و بدستورى که بعداً گفته خواهد شد کفاره هم بر او واجب مى شود.

مسأله 1655 :

اگر روزه دار بقدرى تشنه شود که بترسد از تشنگى بميرد، مى تواند باندازه اى که از مردن نجات پيدا کند آب بياشامد، ولى روزه او باطل مى شود، و اگر ماه رمضان باشد بايد در بقيه روز از بجا آوردن کارى که روزه را باطل مى کند خوددارى نمايد.

مسأله 1656 :

کسى که مى خواهد روزه بگيرد لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال کند، ولى اگر بداند غذايى که لاى دندان مانده در روز فرو مى رود، چنانچه خلال نکند، روزه اش باطل مى شود، و فرق نمى کند که چيزى از آن فرو رود يا نرود.

مسأله 1657 :

فرو بردن آب دهان اگر چه بواسطه خيال کردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد روزه را باطل نمى کند.

مسأله 1658 :

فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا بفضاى دهان نرسيده اشکال ندارد، ولى اگر داخل فضاى دهان شود احتياط واجب آن است که آنرا فرو نبرد.

[269]

مسأله 1659 :

جويدن غذا براى بچه يا پرنده، و چشيدن غذا و مانند اينها که معمولاً بحلق نمى رسد، اگر چه اتفاقاً بحلق برسد روزه را باطل نمى کند ولى اگر انسان از اول بداند که بحلق مى رسد، چنانچه فرو رود، روزه اش باطل مى شود، و بايد قضاى آن را بگيرد، و کفاره هم بر او واجب است.

مسأله 1660 :

انسان نمى تواند بخاطر ضعف روزه اش را بخورد ولى اگر ضعف او بقدرى است که معمولاً نمى شود آنرا تحمل کرد خوردن روزه اشکال ندارد.

3 ـ جماع

مسأله 1661 :

جماع اعم از اينکه از جلو باشد از پشت، صغير باشد يا کبير، روزه جماع کننده و جماع شده را باطل مى کند اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد، و اگر کمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد روزه باطل نمى شود، ولى کسى که آلتش را بريده اند اگر بمقدار ختنه گاه داخل کند که دخول صدق کند روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1662 :

اگر فراموش کند که روزه است و جماع نمايد يا در خواب باشد، يا او را به جماع مجبور نمايند روزه او باطل نمى شود ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد يا ديگر مجبور نباشد بايد فوراً از حال جماع خارج شود، و اگر خارج نشود روزه او باطل مى شود.

مسأله 1663 :

اگر شک کند که به اندازه ختنه گاه داخل شده يا نه روزه او صحيح است، و کسى هم که آلتش قطع شده اگر شک کند که دخول شده يا نه روزه او صحيح است.

4 ـ استمناء

مسأله 1664 :

اگر روزه دار استمناء کند يعنى با خود کارى کند که منى از او بيرون آيد روزه اش باطل مى شود، ولى اگر بى اختيار از او منى بيرون آيد روزه اش باطل نيست، ولى اگر کارى کند که بى اختيار منى از او بيرون آيد روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1665 :

هرگاه روزه دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم مى شود، يعنى

[270]

در خواب منى از او بيرون مى آيد مى تواند بخوابد، و چنانچه بخوابد و محتلم شود روزه اش صحيح است مخصوصاً اگر ترک خواب موجب حرج باشد.

مسأله 1666 :

روزه دارى که محتلم شده مى تواند قبل از غسل کردن بول کند و بدستورى که قبلاً گفته شد استبراء نمايد، ولى اگر غسل کرده باشد، و بداند که بواسطه بول يا استبراء کردن باقيمانده منى از مجرى بيرون مى آيد، نمى تواند استبراء کند، و اگر روزه دار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود واجب نيست از بيرون آمدن آن جلوگيرى کند.

مسأله 1667 :

روزه دارى که محتلم شده اگر بداند منى در مجرا مانده و در صورتى که پيش از غسل بول نکند بعد از غسل منى از او بيرون مى آيد بهتر است که پيش از غسل بول کند.

مسأله 1668 :

اگر به قصد بيرون آمدن منى کارى بکند در صورتى که منى از او بيرون نيايد روزه اش باطل نمى شود.

مسأله 1669 :

اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى با کسى بازى و شوخى کند و منى از او خارج شود، در صورتى که عادت داشته که با اينگونه کارها منى از او بيرون مى آمده، روزه اش باطل است، و اگر عادت نداشته که با اين کارها از او منى خارج شود و اتفاقاً خارج شده باز روزه اش باطل است، مگر اينکه اطمينان داشته باشد که منى از او خارج نمى شود.

5 ـ دروغ بستن به خدا و پيغمبر

مسأله 1670 :

اگر روزه دار بگفتن يا بنوشتن با باشاره و مانند اينها بخدا و پيغمبر و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگر چه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه کند; روزه او باطل است، و احتياط واجب آن است که ساير پيغمبران و جانشينان آنان، و حضرت زهرا سلام الله عليها هم در اين حکم فرقى ندارند.

مسأله 1671 :

اگر بخواهد خبرى را که نمى داند راست است يا دروغ نقل کند، بنابر احتياط واجب بايد از کسى که آن خبر را گفته، يا از کتابى که آن خبر در آن نوشته شده نقل نمايد، لکن اگر خودش هم به طور جزم خبر بدهد روزه اش باطل نمى شود گر چه ظن به کذب خبر يا احتمال کذب خبر را بدهد.

[271]

مسأله 1672 :

اگر چيزى را باعتقاد اينکه راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل کند، و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش باطل نمى شود.

مسأله 1673 :

اگر بداند دروغ بستن به خدا و پيغمبر روزه را باطل مى کند و چيزى را که مى داند دروغ است بآنان نسبت دهد، و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده روزه اش صحيح است.

مسأله 1674 :

اگر دروغى را که ديگرى ساخته عمداً بخدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر نسبت دهد روزه اش باطل مى شود، ولى اگر از قول کسى که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.

مسأله 1675 :

اگر از روزه دار بپرسند که آيا پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم چنين مطلبى فرموده اند و او جائى که در جواب بايد بگويد نه، عمداً بگويد بلى، يا جائى که بايد بگويد بلى عمداً بگويد نه روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1676 :

اگر از قول خدا يا پيغمبر حرف راستى را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم، يا در شب دروغى را به آنان نسبت دهد، و فرداى آن روز که روزه مى باشد بگويد آنچه ديشب گفتم راست است روزه اش باطل مى شود.

6 ـ رساندن غبار غليظ به حلق

مسأله 1677 :

رساندن غبار غليظ بحلق روزه را باطل مى کند، چه غبار چيزى باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، يا غبار چيزى باشد که خوردن آن حرام است، مثل خاک.

مسأله 1678 :

احتياط واجب آن است که روزه دار بخار غليظ، و دود سيگار و تنباکو و مانند اينها را هم به حلق نرساند.

مسأله 1679 :

اگر مواظبت نکند و غبار يا بخار يا دود و مانند اينها داخل حلق شود چنانچه اطمينان داشته که بحلق نمى رسد روزه اش صحيح است، و اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند يا بى اختيار غبار و مانند آن بحلق او برسد اشکال ندارد.

[272]

7 ـ فرو بردن سر در آب

مسأله 1680 :

اگر روزه دار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگر چه باقى بدن او از آب بيرون باشد، بنابر احتياط واجب روزه او باطل مى شود ولى اگر تمام بدن را آب بگيرد، و مقدارى از سر بيرون باشد روزه باطل نمى شود.

مسأله 1681 :

اگر نصف سر را يک دفعه و نصف ديگر آنرا دفعه ديگر در آب فرو برد روزه اش باطل نمى شود.

مسأله 1682 :

اگر شک کند که تمام سر زير آب رفته روزه اش صحيح است.

مسأله 1683 :

اگر تمام سر زير آب برود ولى مقدارى از موها بيرون بماند روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1684 :

احتياط واجب آن است که سر را در گلاب فرو نبرد، ولى در آبهاى مضاف ديگر، و در چيزهاى ديگرى که روان است اشکال ندارد.

مسأله 1685 :

اگر روزه دار بى اختيار در آب بيفتد و تمام سر او را آب بگيرد يا فراموش کند که روزه است، و سر در آب فرو برد روزه او باطل نمى شود.

مسأله 1686 :

اگر عادتاً با افتادن در آب سرش زير آب مى رود، چنانچه با توجه باين مطلب خود را در آب بيندازد و سرش زير آب برود روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1687 :

اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد يا ديگرى به زور سر او را در آب فرو برد; چنانچه در زير آب يادش بيايد که روزه است، يا آنکس دست خود را بردارد، بايد فوراً سر را بيرون آورد، و چنانچه بيرون نياورد روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1688 :

اگر فراموش کند که روزه است و به نيت غسل سر در آب فرو برد، روزه و غسل او صحيح است.

مسأله 1689 :

اگر بداند که روزه است، و عمداً براى غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه او مثل روزه رمضان واجب معين باشد، بنابر احتياط واجب بايد دوباره غسل کند، و روزه را هم قضا نمايد، و اگر روزه مستحب يا روزه واجبى باشد که مثل روزه کفّاره وقت معينى ندارد، غسل صحيح و روزه باطل مى باشد.

مسأله 1690 :

اگر براى آن که کسى را از غرق شدن نجات دهد سر را در آب فرو برد، اگر چه نجات دادن او واجب باشد روزه اش باطل مى شود.

[273]

8 ـ باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح

مسأله 1691 :

اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند، يا اگر وظيفه او تيمم است عمداً تيمم ننمايد، روزه اش باطل است.

مسأله 1692 :

اگر در روزه واجبى که مثل روزه ماه رمضان وقت آن معين است تا اذان صبح غسل نکند، و تيمم هم ننمايد ولى از روى عمد نباشد مثل آن که ديگرى نگذارد غسل و تيمم کند، روزه اش صحيح است.

مسأله 1693 :

کسى که جنب است و مى خواهد روزه واجبى بگيرد که مثل روزه رمضان وقت آن معين است; چنانچه عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود، مى تواند با تيمم روزه بگيرد و صحيح است.

مسأله 1694 :

اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند، و بعد از يک روز يادش بيايد، بايد روزه آن روز را قضا نمايد، و اگر بعد از چند روز يادش بيايد، روزه هر چند روزى را که يقين دارد جنب بوده قضا نمايد، مثلاً اگر نمى داند سه روز جنب بوده يا چهار روز، بايد روزه سه روز را قضا کند.

مسأله 1695 :

کسى که در شب ماه رمضان براى هيچ کدام از غسل و تيمم وقت ندارد اگر خود را جنب کند روزه اش باطل است، و قضا و کفارة بر او واجب مى شود. ولى اگر براى تيمم وقت دارد، چنانچه خود را جنب کند با تيمم روزه او صحيح است، گناهکار هم حساب نمى شود.

مسأله 1696 :

کسى که در شب ماه رمضان جنب است، و مى داند که اگر بخوابد تا صبح بيدار نمى شود، نبايد بخوابد، و چنانچه بخوابد، و تا صبح بيدار نشود، روزه اش باطل است، و قضا و کفّاره بر او واجب مى شود.

مسأله 1697 :

هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد، و بيدار شود، اگر احتمال بدهد که اگر دوباره بخوابد براى غسل بيدار مى شود و عادتاً هم بيدار مى شود، مى تواند بخوابد.

مسأله 1698 :

کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند يا احتمال مى دهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود، چنانچه تصميم داشته باشد که بعد از بيدار شدن غسل کند، و با اين تصميم بخوابد و تا اذان خواب بماند روزه اش صحيح است.

مسأله 1699 :

کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند يا احتمال

[274]

مى دهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود، چنانچه غفلت داشته باشد که بعد از بيدار شدن بايد غسل کند، در صورتى که بخوابد، و تا اذان صبح خواب بماند روزه اش صحيح است.

مسأله 1700 :

کسى که در شب ماه رمضان جنب است، و مى داند يا احتمال مى دهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل کند، يا ترديد داشته باشد که غسل کند يا نه، در صورتى که بخوابد و بيدار نشود روزه اش باطل است.

مسأله 1701 :

اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود، و تصميم هم داشته باشد که بعد از بيدار شدن غسل کند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد آن روز را قضا کند، و همچنين است اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد، و بنابر احتياط واجب در خواب سوم کفاره هم لازم است.

مسأله 1702 :

خوابى را که در آن محتلم شده نبايد خواب اول حساب کرد بلکه اگر از آن خواب بيدار شود، و دوباره بخوابد خواب اول حساب مى شود.

مسأله 1703 :

اگر روزه دار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل کند ولى احتياط مستحب آن است که فوراً غسل کند.

مسأله 1704 :

هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده است، اگر چه بداند پيش از اذان محتلم شده، روزه او صحيح است.

مسأله 1705 :

کسى که مى خواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد هرگاه تا اذان صبح جنب بماند اگر چه از روى عمد نباشد روزه او باطل است

مسأله 1706 :

کسى که مى خواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد اگر بعد از اذان صبح بيدار شود، و ببيند محتلم شده، و بداند پيش از اذان محتلم شده است چنانچه وقت قضاى روزه تنگ است مثلاً پنج روز روزه قضاى رمضان دارد و پنج روز هم به رمضان مانده است، احتياط واجب آن است که هم آنروز را روزه بگيرد هم عوض آنرا بعد از رمضان، و اگر وقت قضاى روزه تنگ نيست بايد روز ديگرى روزه بگيرد.

مسأله 1707 :

اگر در روزه ماه مبارک رمضان محتلم شود، مى تواند قبل از غسل استبراء کند، ولى اگر غسل کرد، بعد از غسل در صورتى که بداند منى از او خارج مى شود، نبايد استبراء کند.

[275]

مسأله 1708 :

اگر در روزه واجب غير رمضان و قضاى آن تا اذان صبح جنب بماند روزه اش صحيح است چه وقت آن معين باشد و چه نباشد.

مسأله 1709 :

اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند يا اگر وظيفه او تيمم است عمداً تيمم نکند روزه اش باطل است.

مسأله 1710 :

اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براى غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه واجبى بگيرد که مثل روزه رمضان وقت آن معين است، با تيمم روزه اش صحيح است، و لازم است که تا صبح بيدار بماند و اگر بخواهد روزه مستحب يا روزه واجبى بگيرد که مثل روزه کفاره وقت آن معين نيست نمى تواند با تيمم روزه بگيرد.

مسأله 1711 :

اگر زن نزديک اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براى هيچ کدام از غسل و تيمم وقت نداشته باشد يا بعد از اذان بفهمد که پيش از اذان پاک شده; روزه او در روزه واجب معينى، مانند رمضان صحيح است ولى در قضاى رمضان، صحيح بودن آن اشکال دارد.

مسأله 1712 :

اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاک شود يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند، اگر چه نزديک مغرب باشد روزه او باطل است.

مسأله 1713 :

اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش کند و بعد از يک روز يا چند روز يادش بيايد روزه هائى که گرفته صحيح است، و بنابر احتياط مستحب قضاى آنرا نيز بگيرد.

مسأله 1714 :

اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهى کند، و تا اذان غسل نکند، و در تنگى وقت تيمم هم نکند روزه اش باطل است، ولى چنانچه کوتاهى نکند مثلاً منتظر باشد که حمام، زنانه شود، اگر چه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند در صورتى که تيمم کند روزه او صحيح است.

مسأله 1715 :

اگر زنى که در حال استحاضه است غسلهاى خود را به تفصيلى که در احکام استحاضه گفته شد بجا آورده روزه او صحيح است.

مسأله 1716 :

کسى که مس ميت کرده يعنى جائى از بدن خود را به بدن ميت رسانده مى تواند بدون غسل مس ميت روزه بگيرد، و اگر در حال روزه هم ميت را مس نمايد روزه او باطل نمى شود.

[276]

9 ـ اماله کردن

مسأله 1717 :

اماله کردن با چيزهاى روان اگر چه از روى ناچارى و براى معالجه باشد روزه را باطل مى کند، ولى استعمال شيافهاى غير روان که براى معالجه است اشکال ندارد، و احتياط مستحب است که از استعمال آنها نيز خوددارى کند و احتياط واجب آن است که از چيزى که جامد و مايع بودن آن مشکوک است اجتناب کند.

10 ـ قى کردن عمدى

مسأله 1718 :

هرگاه روزه دار عمداً قى کند اگر چه بواسطه مرض و مانند آن ناچار باشد، روزه اش باطل مى شود، ولى اگر سهواً يا بى اختيار قى کند اشکال ندارد.

مسأله 1719 :

اگر در شب چيزى بخورد که مى داند بواسطه خوردن آن در روز بى اختيار قى مى کند; به احتياط واجب روزه او باطل مى شود.

مسأله 1720 :

اگر روزه دار بتواند از قى کردن خوددارى کند چنانچه براى او ضرر و مشقت نداشته باشد، بايد خوددارى نمايد.

مسأله 1721 :

اگر مگس در گلوى روزه دار برود چنانچه بقدرى پائين رود که به فرو بردن آن خوردن نمى گويند لازم نيست آنرا بيرون آورد، و روزه او صحيح است و اگر به اين مقدار پائين نرود، و بيرون آوردن آن ممکن باشد بايد آنرا بيرون آورد و اگر باعث قى کردن شود، روزه او باطل مى شود.

مسأله 1722 :

اگر سهواً چيزى را فرو ببرد، و پيش از رسيدن به شکم يادش بيايد که روزه است، چنانچه بقدرى پائين رفته باشد که اگر آنرا داخل شکم کند خوردن نمى گويند لازم نيست آنرا بيرون آورد و روزه او صحيح است و اگر به وسط يا ابتداء حلق رسيده باشد بايد آنرا بيرون آورد، و در اين مورد قى کردن صدق نمى کند.

مسأله 1723 :

اگر يقين داشته باشد که بواسطه آروغ زدن چيزى از گلو بيرون مى آيد نبايد عمداً آروغ بزند، ولى اگر يقين نداشته باشد اشکال ندارد.

مسأله 1724 :

اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزى در گلو يا دهانش بيايد، بايد آنرا بيرون بريزد، و اگر بى اختيار فرو رود اشکال ندارد، و احتياط مستحب آن است که قضاى آنرا نيز بجا آورد.

[277]