حقوق زوجيّت
مسائلى در حقوق زوجيّت
سوال 1 :
- آيا زن تابع مرد است يا مرد بايد از زن تبعيّت نمايد؟
جواب:
- عنوان تبعيّت در بين نيست و هر يک بر ديگرى حقوقى دارد که بايد مراعات شود.
سوال 2 :
- آيا مردان بر زنان برترى دارند؟
جواب:
- تقوى موجب برترى است، و هر کدام از زن و مرد وظائف خاصّى دارند.
سوال 3 :
- شوهر من مردى است نا آگاه که با تمام خوبيهايش احساس مسؤوليّت نمى‌کند، ولى من که مشتاق فرمان إمام هستم، آيا مى‌توانم به بهانه‌هائى که او راضى شود (مثل خريد و صله رحم) به جهاد سازندگى بروم.
اين کار از نظر شرعى چه صورتى دارد؟
جواب:
- اينکار را نبايد بکنيد.
سوال 4 :
- اگر شخصى دخترى را به عقد خود در آورد، و "بنا" بر اين باشد که مدّت يک سال دختر در خانه پدر باشد، در اين صورت آيا حقّ شوهرى از
استفتاءات، ج3، ص: 147
استفتاءات ج3 153 س 19 ..... ص : 152
گردن دختر برداشته مى‌شود يا خير؟ و همچنين در همين فرض، اطاعت دختر از أمر شوهر واجب است يا از أمر پدر و مادر؟ در حالى که در اين مدّت نفقه دختر به عهده پدر است.
جواب:
- تمام حقوق زوجيّت ثابت است، و در غير آن اختيار با خود دختر است.
سوال 5 :
- ديدن بدن لخت مرده و يا عکس لخت بدن فردى که مرده است براى همسرش إشکال دارد يا خير؟
جواب:
- إشکال ندارد.
سوال 6 :
- اگر شوهر به زن بگويد: "بيا برويم مهمانى" و زن يک بار به مهمانى برود و ببيند که مجلس مهمانى مجلس گناه است، و به شوهر بگويد:
"دفعه بعد اگر بخواهى به چنين مهمانيها و مجلسها بروى من با تو نمى‌آيم" و شوهر بگويد: "نه، تو بايد هر کجا من گفتم بيائى" زن در اينجا چه وظيفه‌اى دارد؟ آيا بايد در مجلس مهمانى که گناه است به خاطر اطاعت از شوهر برود يا نه؟
جواب:
- در فرض مرقوم نبايد از شوهر اطاعت کند، و جائز نيست به مهمانى مزبور برود.
سوال 7 :
- در صورتى که زن از شوهر خود مطالبه منزل جدا بنمايد و بگويد:
"در منزلى که پدر و مادر شوهرم باشند من حاضر به زندگى نيستم"، آيا بر شوهر لازم است که به خواسته زن خود جامه عمل بپوشد؟ و در صورتى که مرد به خواسته او جامه عمل نپوشد و زن هم حاضر به زندگى نشود و به منزل پدرش
استفتاءات، ج3، ص: 148
برود آيا زن ناشزه مى‌شود؟ و در صورتى که زوج براى جدا کردن منزل، تمکّن مالى نداشته باشد وظيفه چيست؟
جواب:
- اگر منزلى که مرد مى‌گويد موافق شأن زن باشد زن حقّ مطالبه غير آن را ندارد، و اگر بدون إجازه از آن خارج شود ناشزه مى‌شود.
سوال 8 :
- اطاعت کردن از شوهر در چه موقعى لازم و ضرورى است، و در چه موقع غير ضرورى است و واجب نيست؟
جواب:
- اطاعت واجب فقط در امور مربوط به استمتاع است، و بدون إجازه شوهر نبايد از خانه خارج شود، مگر اينکه در ضمن عقد شرط کرده باشد يا براى کار واجبى بخواهد از منزل خارج شود.
سوال 9 :
- شوهر إجازه صحبت و برخورد و غذا خوردن زن را در سر يک سفره با نامحرم نمى‌دهد، آيا زن مى‌تواند با مرد نامحرم بر سر يک سفره بنشيند؟
جواب:
- اگر زن مواظب وظائف شرعى خود باشد شوهر نمى‌تواند او را منع کند.
سوال 10 :
- اصولا اطاعت زن از شوهر خود تا چه حدودى هست؟ مثلا اگر مردى به زن خود هيچ گونه إجازه خروج از منزل را ندهد و از روى خودخواهى يا عدم اطّلاع از دين به زن خود أمر و نهى کند زن در اين گونه موارد چه وظيفه‌اى دارد؟ و همچنين وظيفه زن در قبال شوهر ضد انقلاب خود چيست؟
استفتاءات، ج3، ص: 149
جواب:
: خروج زن از منزل در غير موارد وجوب منوط به إذن شوهر است. و در غير استمتاعات و امور مربوطه به آن واجب نيست دستورات شوهر را اطاعت کند. و اگر شوهر مرتکب خلافى مى‌شود زن غير از أمر به معروف و نهى از منکر وظيفه‌اى ندارد.
سوال 11 :
- آيا مرد حقّ دارد به زنش بگويد: "موهاى خود را کوتاه نکن"؟
جواب:
- حقّ ندارد، ولى [زن] بايد مراعات حال شوهر را بنمايد.
اذن شوهر در خروج زن از خانه
سوال 12 :
- آيا زن با ادّعاء تنفّر از شوهر مى‌تواند خانه را ترک گويد يا خير؟
جواب:
- بدون إذن يا رضاى شوهر نمى‌تواند خانه را ترک گويد.
سوال 13 :
- از جناب عالى نقل شده است که فرموده‌ايد: پسر مى‌تواند با دختر برادر خود و دختر با پسر برادر خود عروسى کند. و همچنين نقل شده که فرموده‌ايد: اگر پسرى دختر عمه خود را عقد کرد، و با عمه خود زنا نمود هيچ إشکالى در عروسى او با دختر عمّه‌اش نيست. و باز فرموده‌ايد که زن به هيچ وجه بدون إجازه شوهر حقّ ندارد از خانه خارج شود، خواهشمند است بفرمائيد
استفتاءات، ج3، ص: 150
که اين مطالب صحّت دارد يا نه؟ و در هر صورت کمى بيشتر توضيح دهيد؟
جواب:
- ازدواج [پسر] با دختر برادر و دختر با پسر برادر باطل است. و زناى با مادر دختر اگر قبل از عقد با دختر است موجب حرمت أبديّه و بطلان عقد است، ولى اگر زنا بعد از عقد باشد عقد را باطل نمى‌کند. و چنين نسبتى که مرقوم داشته‌ايد صحّت ندارد.
و زن بدون إذن شوهر نبايد از خانه خارج شود مگر در واجبات.
سوال 14 :
- دخترى با پسرى ازدواج کرده، در هنگام ازدواج دختر در آموزش و پرورش معلّم بوده، ولى پيش از عقد پسر با وى شرط کرده که از کارش استعفاء دهد، و اين شرط نوشته شده و عدّه‌اى از جمله خود دختر و پدرش امضاء کرده‌اند، و شوهر توانائى دارد که به طور معمول و معروف نفقه و خرجى او را تأمين کند، و اکنون نيز با ادامه کار او رضايت ندارد. آيا خانم مذکور شرعا مى‌تواند بدون توافق شوهر به شغل معلّمى خويش در آموزش و پرورش ادامه دهد؟
جواب:
- شرط مذکور اگر در ضمن عقد بوده نافذ است* و زن بدون إجازه شوهر نبايد از خانه خارج شود هر چند شرط نشده باشد.
استفتاءات، ج3، ص: 151
سوال 15 :
- عيال اينجانب مدّتى است که مرا در سنّ کهولت و با حال مريضى بدون إجازه ترک نموده است، آيا شرعا او مى‌تواند بدون إجازه و رضايت من خانه را ترک نمايد؟ يا آن که بدون إجازه به زيارت اماکن متبرّکه برود؟
جواب:
- خروج زن از منزل و لو براى زيارات مستحبّه بايد با إذن شوهر باشد، و در واجبات إذن شوهر معتبر نيست.
سوال 16 :
- آيا زن بدون إجازه شوهر مى‌تواند در مجالس روضه و مسجد، يا مجالس مذهبى ديگر شرکت نمايد يا خير؟
جواب:
- زن بدون إذن شوهر نبايد از منزل خارج شود مگر در واجبات.
سوال 17 :
- شوهرم در حادثه‌اى مرد، بعد متوجّه شدم حامله هستم و خدا پسرى به من داد. سپس با مردى که أولاد دار نمى‌شد ازدواج کردم و تنها سرگرمى من اين بچّه بود. تا اينکه وقتى به سنّ هيجده سال رسيد به جبهه رفت و شهيد شد. اکنون دلم مى‌خواهد يا بچّه‌دار شوم يا در خارج خانه مثل سپاه يا بسيج خود را سرگرم کنم، ولى شوهرم قبول نمى‌کند، و خيلى ناراحت هستم، تکليف من چيست؟
جواب:
- تا شوهر با رضايت شما را طلاق نداده بايد به لوازم زن و شوهرى عمل کنيد، و بدون إذن شوهر نبايد از منزل خارج شويد.
استفتاءات، ج3، ص: 152
سوال 18 :
- ما زن و شوهرى هستيم که داراى چهار فرزند پسر بوديم، يکى از آنان در جبهه شهيد شد، شوهرم إجازه داده بود که من براى جنگ زدگان و جبهه و دوختن لباس براى ايشان کمک کنم، و من هم اين کارها را انجام مى‌دادم و گاهى هم در مراسم شهداء شرکت مى‌کردم، أمّا اخيرا شوهرم مى‌گويد که ديگر راضى نيستم خانه‌دارى را رها کنى، آيا اطاعت از شوهر واجب است؟ اگر واجب است چنانچه در خانه بمانم فکر شهادت فرزندم مرا رنج مى‌دهد و ممکن است براى سلامتى من مضرّ باشد، آيا در اين صورت باز اطاعت از او لازم است يا خير؟
جواب:
- در غير واجبات، خروج زن از منزل منوط به إجازه شوهر است، و با اميد بستن به الطاف خداوند متعال نسبت به شهيد و بازماندگان او خاطر خود را تسلّى دهيد. انشاء اللّه موفق باشيد.
سوال 19 :
- عيال اينجانب کارمند بوده و کلّيّه أموال و أثاثيّه‌ام را در غياب من به سرقت برده و نيز فرزند خرد سالم را رها کرده و مهريّه 250 هزار تومانى خود را مطالبه مى‌نمايد، و من قادر به پرداخت آن نقدا نيستم (البتّه من از أوّل راضى به چنين مهرى نبودم، ليکن با توجّه به سخنان فريبنده خانواده همسرم که مى‌گفتند ما مهريّه را نخواهيم گرفت به چنين مهريّه‌اى تن دادم) حال با عنايت به مطالب فوق، استدعا مى‌شود پاسخ موارد زير را إعلام فرمائيد:
1- پرداخت مهريّه وى از نظر شرعى چه صورتى دارد؟
2- در صورت عدم مراجعه به محلّ انتخابى مسکونى، نفقه به او تعلّق مى‌گيرد يا خير؟
3- با توجّه به اين که فرزند خردسالم احتياج به سرپرستى دارد و من نيز
استفتاءات، ج3، ص: 153
استفتاءات ج3 161 ج ..... ص : 161
راضى به سر کار رفتن همسرم نيستم وظيفه او از نظر شرعى چيست؟
جواب:
- 1- مهريّه‌اى که قرار داده‌اند را ضامن هستيد، و بايد به او بپردازيد، و اگر قدرت نداريد بايد به شما مهلت دهند.
2- اگر شرط مسکن براى زن نشده بايد به مسکنى که شوهر اختيار کرده برود، و اگر تخلّف کند استحقاق نفقه ندارد.
3- اگر در ضمن عقد شرط نشده که زن به کار خود مشغول باشد يا عقد مبنىّ بر اين شرط واقع نشده براى خارج شدن از منزل بايد از شوهر إجازه بگيرد، و اگر بدون إجازه برود ناشزه است.
سوال 20 :
- چندى قبل (به دنبال دعوت ستاد جذب نيرو براى اعزام به کردستان از کلّيّه داوطلبين) در يک سمينار يک روزه شرکت کرده و تا حدودى به موقعيّت حسّاس و نياز مبرم استان کردستان به نيروهاى فرهنگى (که تا حدودى بتوانند انقلاب فرهنگى را به مردم غمديده و ماتم زده و اسير دست گروههاى دمکرات، کومله، فدائى و منافقين انتقال دهند) پى بردم، و در پايان کار موافقت خود را جهت همکارى إعلام داشتم، به اين اميد که حتما موافقت شوهرم را مى‌توانم جلب کنم؛ و حتّى در امتحانى که مدّتى بعد، از داوطلبين کردند شرکت کردم، و ليکن بعد از آن نه رئيس إداره آموزش و پرورش ناحيه حاضر شد با من مصاحبه کند (به بهانه اين که فعلا در اصفهان به شما نياز بيشترى هست) و نه همسرم با رفتن من موافقت نمود،
استفتاءات، ج3، ص: 154
و من ماندم بر سر دو راهى که چکنم؟ تکليف من چيست؟
جواب:
- اگر شوهر شما موافقت نکند و مسؤول امور آموزش و پرورش دستورى در اين باره صادر نکرده باشد شما تکليفى در رفتن به کردستان نداريد، بلکه با مخالفت شوهر جائز نيست.
سوال 21 :
- اطاعت أمر و نهى زنى از بيگانه که شوهرش راضى نيست چه صورت دارد؟ مثلا به زن دستور مى‌دهد فلان چيز را برايم بخر يا فلان چيز را بياور.
جواب:
- رضايت شوهر در اين جهت معتبر نيست، ولى زن براى خارج شدن از منزل بايد از شوهر إجازه بگيرد.
سوال 22 :
- اگر دخترى با پسرى قبل از عقد شرط کند که بعد از عقد (دائم) مدّتى خانه پدرش باشد، آيا در اين مدّت براى خروج از منزل بايد از پدر اطاعت کند يا از شوهر؟ چون در بعضى موارد اطاعت از شوهر ممکن است به نزاع با پدر کشيده شود.
جواب:
- بايد بر طبق شرط شرعى عمل شود، و با فرض شرط شوهر بايد صبر کند، و در اين فرض شوهر مى‌تواند خروج زن را از منزل پدرش إجازه ندهد.
استفتاءات، ج3، ص: 155
سوال 23 :
- شوهر من إجازه بيرون رفتن از خانه را به من نمى‌دهد و هيچ دستور خدا را عمل نمى‌کند، مسلمان است ولى به دستورات إسلام عمل نمى‌کند، با انقلاب هم خوب نيست، به من مى‌گويد مسجد نرو راضى نيستم، بهشت زهرا نرو، نماز جمعه نرو، وضع خوب و حساب سال هم ندارد، من با لباس خمس نداده نماز مى‌خوانم، آيا نمازم درست است يا نه؟ من قاليبافى مى‌کنم، دلم مى‌خواهد براى إسلام کار کنم، يک کلاس سواد دارم، دوست دارم که سواد ياد بگيرم و قرآن بخوانم، مى‌خواهم از اين کارکرد خود به جبهه کمک کنم، و هيچ گونه إجازه‌اى نمى‌دهد، تکليف من چيست؟
جواب:
- بيرون رفتن زن از خانه شوهر در غير واجبات بايد با إجازه شوهر باشد، و شما تا علم نداريد که در آنچه از شوهر براى شما از لباس و غذا و غيره تهيّه مى‌شود خمس هست براى شما حلال است، و شما در أموال خود اختيار داريد و شوهر شما حقّ دخالت در آن را ندارد.
سوال 24 :
- زنى که احتياج مبرم به شرکت در جلسات مذهبى دارد تا مسائل ضرورى خود را ياد بگيرد ولى با عدم رضايت همسر مواجه گرديده، آيا مى‌تواند بدون کسب رضايت همسر خود در آنها شرکت کند؟
جواب:
- زن براى خارج شدن از منزل بايد از شوهر إجازه بگيرد مگر در واجبات.
استفتاءات، ج3، ص: 156
سوال 25 :
- همسر من شاغل است، بنده با کار کردن ايشان مخالف هستم ولى او نمى‌پذيرد، آيا مى‌توانم شرعا از کار کردن او جلوگيرى نمايم؟
جواب:
- خارج شدن زن از منزل بايد با إجازه شوهر باشد، مگر اين که در ضمن عقد شرط کرده باشند که زن بتواند خارج شود.
سوال 26 :
- شرکت کردن زن در مراسم نماز جمعه، دعاء کميل، راهپيمائى در مراسم اسلامى، چه حکمى دارد؟
جواب:
- در غير واجبات خروج زن از منزل منوط به إجازه شوهر است.
سوال 27 :
- آيا زن مجاز است بدون إجازه شوهر از منزل خارج شود، و به مهمانى، گردش و حتّى براى خريد بيرون برود؟
جواب:
- جائز نيست مگر در واجبات.
سوال 28 :
- اگر زنى بدون إذن شوهر به خانه پدرش برود، آيا بر شوهر واجب است که نفقه او را بدهد؟
جواب:
- ناشزه مى‌شود، و تا وضع او اين طور است حقّ نفقه ندارد.
استفتاءات، ج3، ص: 157
سوال 29 :
- آيا زن بدون إجازه شوهر مى‌تواند در نماز جمعه شرکت کند؟
جواب:
- خروج زن از خانه در غير واجبات بايد با إذن شوهر باشد*.
سوال 30 :
- اگر همسر دائمى بدون رضايت شوهر و با تحريک پسرش (که از شوهر أوّل است) از منزل شوهر برود چه صورت دارد؟
جواب:
- خروج زن از خانه شوهر بدون إجازه جائز نيست، و در مدّتى که از منزل بدون إجازه خارج شده استحقاق نفقه ندارد.
استفتاءات، ج3، ص: 158