کفّاره روزه
سوال 108 :
کسى سال‌ها بدون عذر، روزه نگرفته است. اکنون توبه کرده و روزه مى‌گيرد؛ ولى نمى‌تواند کفّاره روزه‌هايى را که نگرفته است، پرداخت کند يا روزه کفّاره بگيرد. تکليف اين شخص چيست؟
جواب :
آن مقدارى که مى‌تواند و برايش مشقّت ندارد، در اداى کفّاره کوشش نمايد و اگر نتوانست، براى هر روز هر قدر در توان دارد، صدقه بدهد و احتياطا استغفار نيز بکند؛ ولى اگر بعدا توانست کفّاره را بپردازد يا روزه کفّاره بگيرد، بنا بر احتياط بايد اين کار را بکند.
سوال 109 :
در موردى کفّاره جمع واجب مى‌شود و شارع مقدّس مى‌خواهد که بنده عاصى هر سه جريمه (آزاد کردن بنده، گرفتن شصت روز روزه و طعام دادن به شصت فقير) را به جا آورد. با توجه به اين که در روزگار ما ديگر آزاد کردن بنده، مصداق خارجى ندارد، آيا بايد به جاى آن، يکى از دو مورد ديگر از جريمه‌ها را تکرار کند تا به جا آوردن سه جريمه محقّق شود يا لازم نيست؟
(311)
جواب :
به جاى آزاد کردن بنده، چيز ديگرى واجب نيست؛ بلکه ساقط است.
سوال 111 :
شخصى که مى‌خواهد براى کفّاره روزه باطل شده، دو ماه پى در پى روزه بگيرد، اگر تعداد روزه‌هاى دو ماه، روى هم 58 يا 59 روز شود، کافى است يا حتما بايد شصت روز روزه بگيرد؟
جواب :
اگر از روز اول ماه، شروع به گرفتن روزه کفّاره کند و دو ماه پشت سر هم روزه بگيرد، لازم نيست حتما شصت روز روزه بگيرد؛ بلکه همان دو ماه را به اتمام برساند و کافى است، خواه هر دو ماه تمام (60=30+30) يا يکى تمام و يکى ناقص (59=29+30) و يا هر دو ناقص (58=29+29) باشد؛ ولى اگر از روزهاى وسط ماه، شروع به روزه کفّاره کند، بايد احتياط را مراعات کند و شصت روز روزه بگيرد.
سوال 112 :
آيا صحيح است در مدّ طعام که به عنوان کفّاره روزه پرداخت مى‌شود، به جاى طعام، پول آن را به فقير داد؟
جواب :
جايز است پول را به فقير بدهد تا طعام بخرد و اگر فقير اين کار را بکند، کافى است و دهنده پول برى‌ء الذمّه مى‌شود.
سوال 113 :
يکى از کفّارات در روزه، اطعام نمودن فقراست. آيا لازم است چيزى که براى اداى کفّاره تهيه شده، به فقرا خورانده شود يا تسليم نمودن کفّاره به فقير کافى است، ولو اين که بدانيم خودش مصرف نمى‌کند و مثلاً به فردى غير فقير مى‌خوراند؟
جواب :
اگر فقر آنها از طريق شرعى ثابت شود، تسليم نمودن کفّاره به آنها کافى است و اما اين که براى خودش مصرف مى‌کند و يا براى مهمانش و يا کس ديگر، در حکم مسأله تأثيرى ندارد.
سوال 114 :
شخصى چندين روز به طور عمد روزه‌اش را نگرفته و اکنون مى‌خواهد بابت کفّاره هر روز به شصت نفر فقير طعام بدهد. آيا لازم است براى هر روز، شصت
(312)
فقير جداگانه در نظر گرفته شود که کار بسيار مشکلى است يا يک گروه شصت نفرى کافى است و کفّاره تمام روزه‌ها را به همين يک گروه مى‌تواند بدهد؟
جواب :
کفّاره تمام روزه‌ها را مى‌توان به يک گروه شصت نفرى از فقرا داد؛ ولى بايد کفّاره هر روز، حتما به شصت فقير برسد و کمتر از آن مجزى نيست.
سوال 115 :
کسى که مشغول گرفتن دو ماه روزه کفّاره است، آيا حق دارد قبل از تمام شدن سى و يک روز، بين روزه‌ها فاصله بيندازد و بعضى از روزه‌ها را افطار کند؟
جواب :
افطار کردن در وسط سى و يک روز مانع شرعى ندارد؛ ولى بايد دو ماه روزه را از سر بگيرد و روزه‌هاى گرفته شده به حساب نمى‌آيد.
سوال 116 :
زنى که مشغول گرفتن شصت روز، روزه کفّاره است و قبل از تمام شدن 31 روز از آن، عادت ماهانه برايش پيش مى‌آيد، تکليفش چيست؟
جواب :
فاصله شدن زمان حيض، ضررى به پشت سر هم بودن نمى‌رساند؛ يعنى اگر روزه‌هايى را که تا روز قبل از حيض شدن گرفته، با روزه‌هايى که بلافاصله پس از پاک شدن از حيض گرفته است، روى هم 31 روز شود، صحيح است و مانعى ندارد، هر چند در بين آنها چند روز را حائض شده و روزه نگرفته باشد.
سوال 117 :
اگر کسى نداند که افطار نمودن روزه، موجب کفّاره مى‌شود، آيا افطار کردن او موجب کفّاره مى‌شود؟
جواب :
جهل به وجوب کفّاره، موجب سقوط آن نمى‌شود.
سوال 118 :
آيا جايز است مکلّفى کفّاره روزه خود را به واجب النفقه خود بپردازد؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 119 :
زنى که به علت عذر شرعى نمى‌تواند روزه بگيرد و عذر او تا ماه رمضان
(313)
بعدى ادامه دارد و بايد براى هر روز، يک مدّ طعام پرداخت کند، پرداخت آن برعهده خودش است يا شوهرش؟ و آيا فقير و غنى بودن زن، تأثيرى در حکم اين مسأله دارد يا خير؟
جواب :
در فرض سوال، احتياطا جزء نفقه حساب مى‌شود.
سوال 120 :
کسى که قضاى روزه‌هاى ميّتى را به طور استيجارى يا تبرّعى انجام مى‌دهد، اگر بعد از ظهر افطار کند، کفّاره دارد يا خير؟
جواب :
اگر با علم و عمد افطار کند، احتياطا بايد کفّاره بدهد و کفّاره آن، اطعام ده مسکين و براى هر مسکين، يک مدّ طعام است و اگر نتوانست، سه روز روزه بگيرد.
سوال 121 :
کسى که به جهت مريضى نمى‌تواند روزه بگيرد و مى‌داند که مريضى او تا سال بعد هم ادامه خواهد داشت، آيا مى‌تواند کفّاره روزه خود را قبل از ماه رمضان پرداخت کند؟
جواب :
نمى‌تواند کفّاره را پيش از ماه رمضان پرداخت کند.
سوال 122 :
آيا کفّاره روزه‌هاى ماه رمضان که پدر به طور عمدى افطار کرده، برعهده پسر بزرگ‌تر است؟ کفّاره روزه‌هايى که از روى عذر نگرفته (مدّ طعام)، برعهده چه کسى است؟
جواب :
کفّاره افطار روزه پدر، بر پسر بزرگ‌تر واجب نيست، خواه کفّاره افطار عمدى باشد و يا کفّاره افطار عذرى؛ ولى اگر کفّاره، متعيّن در روزه باشد، پسر بزرگ‌تر بايد آن را انجام دهد.
سوال 123 :
در صورتى که کفّاره روزه، بر کسى واجب شود و نتواند آن را به صورت کامل به جا آورد و نهايتا منجر به ذکر استغفار گردد، آيا بعد از مرگ او کفّاره روزه بر پسر بزرگ‌ترش واجب است؟
(314)
جواب :
اگر در نهايت، کسى وظيفه‌اش استغفار باشد و استغفار کند و بعد هم قادر بر به جا آوردن کفّاره نباشد و فوت کند، ظاهرا چيزى بر عهده ورثه نيست؛ ولى اگر استغفار نکرده، بنا بر احتياط کفّاره از ترکه پرداخت گردد.
سوال 124 :
آيا مى‌توان براى کسى که روزه ماه مبارک رمضان را از روى عمد افطار مى‌کند، علاوه بر کفّاره، جريمه ديگرى قائل شد؟
جواب :
اگر مستحل نباشد ولکن افطار کردن او از روى علم و عمد باشد، علاوه بر کفّاره، اصل تعزير در مورد او ثابت است.