الف - احکام عزل(294)
حديث شريف:
1 - يعقوب جعفى مى‌گويد از ابو الحسن‌عليه السلام شنيدم که مى‌فرمود:"عزل در شش حالت اشکالى ندارد: زنى که يقين دارد نازاست، زن‌سالمند، زن زبان دراز فحاش، زن بدزبان، زنى که فرزند خود را شيرنمى‌دهد وکنيز."(295)
2 - عبد الرحمان حذاء به نقل از ابو عبد اللَّه‌عليه السلام مى‌گويد: "على‌بن الحسين‌عليه السلام در عزل، اشکالى نمى‌ديد."(296)
3 - از پيامبر روايت شده است که ايشان عزل را از زن آزاد نهى‌مى‌فرمود مگر با اجازه خود زن.(297)
تفصيل احکام:
الف - عزل مرد:
1 - عزل از سوى مرد نسبت به کنيز جايز است حتى اگر زن دائمش‌باشد.
2 - مرد در صورتى مى‌تواند نسبت به همسر آزاد خود، خواه متعه‌باشد يا نکاح دائم، عزل کند که در ضمن نکاح شرط کرده باشد.
3 - نسبت به زن سالمند يا نازا يا سليطه وبدزبان وزنى که فرزندش‌را شير نمى‌دهد نيز مى‌توان عزل کرد،چنان که در روايت قبل بيان‌شد.
4 - در شرايط عادى عزل جايز است ولى کراهت دارد به ويژه اگرزن راضى نباشد، مگر آن که مصلحتى دينى يا دنيوى مهمترى در کارباشد همچون ضعف زن، ترسيدن از وفا نکردن به حق زن يا به حق‌کودک در جوانب مادى ومعنوى که در اينگونه موارد کراهت ندارد.
5 - اگر در عزل زيانى به زن رسد يا مغايرتى با نيک رفتارى داشته‌باشد اين کار حرام است مگر با راضى کردن زن.
ب - عزل زن:
ظاهراً درباره عزل زن - ممانعت او از اين که مرد آبش را در رحم‌وى بريزد - بدون رضايت مرد، وهنگامى که اين عزل با تمکين واجب‌زن نسبت به مرد، يا قيموميت مرد به زن، مغايرت داشته باشد حرام‌است ولى اگر هيچ يک از اينها نباشد دليلى بر حرمت وجود ندارد.
بطور کلى حقوق زن ومرد طرفينى است، زيرا خداوند مى‌فرمايد:)...وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ...(298)).
"... وزنان را نيز حقوقى است بر شوهران، چنانچه شوهران را بر آنهاحقوقى مشروع است..."