فصل اول: ميقات هاى احرام
ميقات هاى احرام مکان هايى هستند که براى احرام بستن تعيين شده اند و عبارتند از:
1ـ مسجد شجره
مسجد شجره در منطقه ذوالحليفه در نزديکى مدينه منوره واقع شده است و آن ميقات کسانى است که از راه مدينه منوره به مکه مى روند.
مسأله77 ـ تأخير احرام از مسجد شجره به جحفه جايز نيست مگر در صورت ضرورت از قبيل بيمارى و ضعف و عذرهاى ديگر.
مسأله78 ـ احرام بستن در بيرون مسجد شجره جايز نيست. ولى احرام بستن از همه قسمت هاى مسجد حتى قسمت هاى توسعه يافته و جديد آن جايز است.
مسأله79 ـ زنى که داراى عذر است، مى تواند در حال عبور از مسجد محرم شود، به شرطى که مستلزم توقف در مسجد نباشد. ولى اگر مستلزم توقف در مسجد هر چند بر اثر ازدحام و مانند آن باشد و نتواند احرام را تا برطرف شدن عذر به تأخير بيندازد، بايد از جحفه يا محاذات آن محرم شود. و جايز است با نذر از هر مکان ديگرى قبل از ميقات محرم شود.
مسأله80 ـ زن مى تواند نذر کند که قبل از ميقات محرم شود. و در صورتى که شوهر او غايب باشد، اذن شوهر در صحت نذر زن شرط نيست. ولى اگر حضور داشته باشد، احتياط واجب آن است که از او اذن بگيرد. و اگر بدون اذن شوهر نذر کند، نذر او منعقد نمى شود.
2ـ وادى عقيق
و آن ميقات مردم عراق و نجد و کسانى است که از آنجا عبور مى کنند. و داراى سه بخش است: بخش اول را مسلخ و وسط آن را غَمره و پايان آن را ذات عِرق مى نامند. و احرام بستن از همه ى قسمت هاى آن صحيح است.
3ـ جحفه
و آن ميقات اهل شام و مصر و مغرب و همه کسانى است که از آنجا عبور مى کنند و احرام بستن از مسجد و ساير قسمت هاى آن صحيح است.
4ـ يلملم
و آن نام کوهى است در جنوب مکّه مکرمه، و ميقات مردم يمن و همه کسانى است که از آنجا عبور مى کنند. و احرام بستن از همه ى قسمت هاى آن صحيح است.
5ـ قرن المنازل
و آن ميقات مردم طائف و کسانى است که از آنجا عبور مى کنند. و محرم شدن از مسجد و ساير قسمت هاى آن کافى است.
محاذات ميقات هاى پنج گانه
هرگاه فردى از راهى برود که به هيچ يک از ميقات ها عبورش نيفتد و به مکانى برسد که محاذى يکى از ميقات ها است، بايد از محاذات ميقات محرم شود. و محاذات يعنى در راه رفتن به مکّه مکرمه به نقطه اى برسد که ميقات در سمت راست يا چپ او واقع شود به گونه اى که اگر بخواهد از آنجا بگذرد ميقات متمايل به پشت او شود.
اين ميقات ها محل احرام عمره تمتع هستند. و در اينجا ميقاتهاى ديگرى هم هست که عبارتند از:
1ـ مکّه مکرمه، و آن ميقات حج تمتع است.
2ـ منزل خود شخص و آن ميقات کسى است که منزل او بين ميقات و مکه واقع شده است. بر چنين شخصى واجب نيست براى احرام بستن به يکى از ميقات هايى که قبلاً ذکرشد، مراجعه کند.
3- ادنى الحلّ، و آن ميقات عمره مفرده مى باشد و افضل آن است که از حديبيّه يا جعرانه يا تنعيم محرم شوند.
مسايل ميقات
مسأله81 ـ ميقات يا محاذات آن در صورت عدم علم، با بيّنه شرعى يعنى گواهى دو شاهد عادل يا شهرتى که موجب اطمينان شود. ثابت مى شود و بررسى و تحقيق براى يقين پيدا کردن لازم نيست. و اگر علم و بيّنه و شهرت وجود نداشته باشد، فرد مى تواند به ظن حاصل از پرسيدن از کسانى که اهل اطلاع از آن مکان ها هستند، اکتفا کند.
مسأله82 ـ احرام بستن پيش از رسيدن به ميقات صحيح نيست مگر آنکه فرد نذر کند از محلى که پيش از ميقات است احرام ببندد، مثل اينکه نذر کند که از مدينه يا شهر خودش محرم شود، که در اين صورت بايد از همان مکان محرم شود و احرام او صحيح است.
مسأله83 ـ کسى که به واسطه فراموشى يا نداشتن مسأله و يا عذر ديگر بدون احرام از ميقات عبور کرد، اگر امکان برگشتن به ميقات را دارد، بايد به آنجا برگردد و از ميقات احرام ببندد چه داخل حرم شده باشد يا نه. و اگر ممکن نيست، در صورتى که داخل حرم شده باشد، اگر مى تواند بايد از حرم خارج شود و بنابر احتياط واجب هر مقدارى که مى تواند به طرف ميقات برگردد و از آنجا محرم شود. و اگر به علت تنگى وقت و مانند آن نمى تواند از حرم خارج شود، بايد داخل حرم از همان جايى که عذرش برطرف شده است محرم شود.
مسأله84 ـ تأخير احرام از ميقات از روى اختيار جايز نيست، چه ميقات ديگرى در پيش رو داشته باشد يا خير.
مسأله85 ـ اگر کسى از احرام بستن در يکى از ميقات ها منع شود، جايز است از ميقات ديگر محرم شود.
مسأله86 ـ هرگاه کسى از روى علم و عمد احرام بستن از ميقات را ترک کند و به جهت تنگى وقت يا عذر ديگر نتواند به ميقات برگردد و ميقات ديگرى نيز در پيش رو نداشته باشد و در نتيجه وقت براى انجام عمره تنگ شود، عمره او فوت شده و حج اش باطل مى شود. و در صورتى که حج بر او مستقر شده يا مستطيع باشد، بايد سال ديگر حج بجا آورد.
مسأله87 ـ جدّه ميقات محسوب نمى شود و محاذى هيچ يک از ميقات ها هم نيست. بنابراين احرام بستن از جدّه براى عمره تمتع از روى اختيار صحيح نيست، بلکه واجب است انسان براى محرم شدن به يکى از ميقات ها برود. و در صورتى که نمى تواند احتياط اين است با نذر از جدّه احرام ببندد.
مسأله88 ـ هرگاه کسى پس از احرام بستن از ميقات و گذشتن از آن متوجه شود که احرام او صحيح نبوده، اگر مى تواند به ميقات برگردد، واجب است به ميقات برگردد و از آنجا محرم شود. و اگر بازگشت به ميقات جز با آمدن به مکه برايش ممکن نباشد، بايد براى ورود به مکّه از ادنى الحلّ به نيت عمره مفرده محرم شود و پس از انجام اعمال عمره مفرده به يکى از ميقات ها باز گردد و براى عمره تمتع احرام ببندد.
مسأله89 ـ خروج از مکه مکرمه بعد از عمره تمتع و قبل از اعمال حج براى کسى که مطمئن است که مى تواند براى انجام حج تمتع به مکه برگردد جايز است. هر چند احتياط مستحب آن است که از مکّه مکرمه خارج نشود مگر براى نياز و کار ضرورى. و در اين صورت بنابر احتياط بايد ابتدا در مکه براى حج محرم شود و بعد خارج شود. و اگر محرم شدن براى او مشقت داشته باشد، جايز است براى انجام کار خود بدون احرام خارج شود. و افرادى که قصد عمل به اين احتياط را دارند و ناچار هستند يک يا چند مرتبه به مکه وارد و از آن خارج شوند مانند خدمه کاروان ها، بايد براى ورود به مکّه مکرمه اول عمره مفرده انجام دهند و عمره تمتع را به تأخير بيندازند تا زمانى که بتوانند در آن وقت عمره تمتع را قبل از اعمال حج بجا آورند، در اين صورت بايد از ميقات براى عمره تمتع محرم شوند و هنگامى که از عمره تمتع فارغ شدند از مکّه براى حج محرم شوند.
مسأله90 ـ ملاک خروج از مکه مکرمه بين عمره تمتع و حج، خروج از شهر کنونى مکه مکرمه است. بنابراين رفتن به مکان هايى که در حال حاضر جزو مکّه مکرمه است هر چند در گذشته خارج از مکه مکرمه محسوب مى شده، خروج از مکّه مکرمه محسوب نمى شود.
مسأله91 ـ بنابراحتياط واجب نبايد بعد از انجام عمره تمتع و قبل از حج تمتع عمره مفرده بجا آورد. ولى اگر بجا آورد ضررى به صحت عمره و حج تمتع او نمى زند.