دارو و تحقيقات جديد
سوال 2071 :
در اثر کشفيات و يا نتايج تحقيقات جديد، در مورد جنبه هاى مختلف علوم پزشکى، روشهاى تشخيصى يا درمانى جديد، داروهاى متفاوت و جديد يا مواد غذايى مؤثر جديد، براى انواع بيماريها پيشنهاد مى شود و برعکس، برخى روشها يا داروها يا مواد قبلى کاملا غير مؤثر، مضر و بى فايده معرفى مى شوند. آيا پزشک در قبال عوارض يا هزينه هاى بيهوده ناشى از روشهايى که در گذشته مطرح بوده اند (اما کسى نمى دانسته که آنها مضر يا بى فايده اند، ولى همين روشها امروزه بى فايده يا مضر شناخته شده اند) مسؤول مى باشد؟
جواب :
مسؤوليت تکليفى و شرعى ندارد و ضمان هم، در صورتى که از گفته کاشفين جديد، يقين به مضرّ بودن داروهاى گذشته پيدا نشود، ندارد. اما اگر فرضاً دارو موجب ضرر مالى و يا جانى بيمار شده و بيمار فوت کرده، در صورتى که بدانند علّت آن همان داروها بوده و پزشک هم شرط عدم ضمان نکرده، ظاهراً مسؤول و مديون مى باشد.
سوال 2072 :
با توجه به اينکه گروههاى بسيار زيادى در جهان مشغول تحقيق هستند و نتايج کار خود را دائماً اعلام مى کنند، و از طرفى افراد اين گروهها ممکن است برخى از لحاظ علمى، برخى از لحاظ اخلاقى و صداقت و برخى از لحاظ هردو مورد کاملا قابل تأييد نباشند، (به عبارت بهتر هيچ تضمينى نيست که نتيجه اعلام شده تحقيق با واقعيات کاملا منطبق باشد) و از طرف ديگر هيچ مرجع واحدى، در مورد تأييد يا ردّ تحقيقات وجود ندارد و يا اگر هم
1 ـ ر.ک: ص 542، ذيل مسأله 2040.
(صفحه555)
موجود باشد، مدت زيادى طول مى کشد که نتيجه صحيح کار ارائه شود، در چنين شرايطى، اگر نتيجه تحقيقاتى که در رسانه ها و مجلات اعلام مى شود، با روشهاى قبلى ما (که به فايده کامل و قطعى آنها اطمينان نداريم) مغاير باشد و يا مکمّل آنها باشد، وظيفه ما چيست؟ عمل به روشهاى قبلى يا جديد؟
جواب :
عمل به روشهاى جديد، اگر مکمل قبلى ها باشد و مطمئن باشند که ضرر قابل اعتنايى براى بيمار ندارد، صحيح و بلامانع است. و اگر مغايرت دارند، بايد به آنچه اطمينان هست عمل کنند.
سوال 2073 :
اگر اين کشفيات جديد، خيلى ديرتر از زمان کشف به اطلاع پزشک برسند و قبل از اطلاع، طبيعتاً به همان روشهاى قبلى عمل شود; آيا پزشک در قبال عوارض يا هزينه هاى بيهوده روشهاى قبلى، مسؤول است؟
جواب :
جواب اين سوال از جواب سوال 2070 معلوم مى شود و ظاهراً هزينه هاى بيهوده، ضمان ندارد و اگر در اثر آن روشها و داروها عارضه اى رخ داده در صورتى که شرط عدم ضمان نکرده باشند، مسؤول هستند. ولى يقين به اينکه سبب عوارض همانها بوده، معمولا پيدا نمى شود.
سوال 2074 :
اگر بخاطر عدم وجود امکانات کافىِ اطلاع رسانى، اطلاعات جديد به پزشک نرسد و وى هيچگاه مطلع نگردد، آنگاه مسؤوليت بى فايده بودن روشهاى قبلى بر عهده کيست؟
جواب :
اگر پزشک با دقت کافى و معاينات لازم، عمل کرده است، با شرط عدم ضمان مسؤول نيست.
سوال 2075 :
نظر به اينکه بخاطر سپردن کاملِ همان روشهاى قبلى نيز در دوران دانشجويى امکان پذير نيست، چه رسد به روشهاى جديد، آيا پزشک مى تواند به همان روشهاى قبلى اکتفا کند؟ و يا فقط در حدى که وقت محدودش اجازه مى دهد، به فراگيرى آنها بپردازد؟ دراين صورت اگر متوجه مسائل مهم جديد نشود; آيا مسؤوليتى بر عهده اوست؟
جواب :
البته فرا گرفتن روشهاى جديد خوب و گاهى لازم است و اگر پزشک
(صفحه556)
احتمال بدهد که با ارجاع بيمار به پزشکى که روشهاى جديد را فرا گرفته، صلاح است; بهتر است به او ارجاع دهد. درهرحال اگر با دقت معاينه و به اندازه معلومات فعلى خود، مداوا کند و شرط عدم ضمان کند، مسؤول نيست.