نماز جمعه
مسأله 1583 :
نماز جمعه در صورت فراهم بودن شرايط آن، يک واجب تخييرى است؛ يعنى نمازگزار مى‌تواند در روزهاى جمعه يکى از نمازهاى ظهر و يا نماز جمعه را به جا بياورد، اگرچه نماز جمعه افضل است و در قرآن و روايات در مورد آن بسيار سفارش شده است.
مسأله 1584 :
نماز جمعه قضا ندارد و اگر کسى آن را ترک کند، بايد به جاى آن نماز ظهر را بجا آورد و اگر وقت نماز ظهر هم گذشته باشد، بايد نماز ظهر را قضا نمايد.
مسأله 1585 :
در نماز جمعه علاوه بر شرايطى که براى صحّت نماز گفته شده است، پنج شرط ديگر نيز وجود دارد:
1 ـ نماز جمعه بايد به جماعت خوانده شود.
2 ـ حداقل تعداد نمازگزاران با امام جمعه بايد پنج نفر مرد عاقل و بالغ و بنابر احتياط غير مسافر باشند.
3 ـ امام جمعه قبل از نماز دو خطبه بخواند.
4 ـ بين دو محلّى که نماز جمعه برگزار مى‌شود، حداقل يک فرسخ شرعى فاصله باشد.
(285)
5 ـ امام جمعه واجد شرايط باشد.
مسأله 1586 :
امام جمعه بايد بالغ، عاقل، مرد، شيعه دوازده امامى و عادل باشد و توانايى خواندن خطبه‌ها را در حال ايستاده داشته باشد و بنابر احتياط واجب بيمارى خوره و يا پيسى نمايان نداشته و نيز حدّ شرعى نخورده باشد و بايد امام جمعه از طرف مجتهد جامع الشرايط منصوب باشد و اگر چند مجتهد واجد الشرايط باشند، هر کدام قبلاً اجازه داده باشند کافى است و در صورت تعارض، نظر مجتهد اعلم و اعدل مقدّم است.
مسأله 1587 :
اگر نماز جمعه با شرايط لازم برگزار شود، کسى که هنگام خواندن خطبه‌ها ـ هرچند از روى عمد ـ حضور نداشته باشد، مى‌تواند در نماز شرکت کند، بلکه کسى هم که به رکوع رکعت دوم رسيده، مى‌تواند اقتدا نمايد و پس از سلام امام، رکعت دوم را خودش بخواند.
وقت نماز جمعه
مسأله 1588 :
بنابر احتياط بايد شروع نماز جمعه را از وقتى که عرفا آن را اول ظهر مى‌گويند، تأخير نيندازد و بايد احتياطا مقدارى از خطبه‌ها در وقت خوانده شود و شروع خواندن خطبه پيش از ظهر، خلاف احتياط مستحب است.
مسأله 1589 :
بنابر احتياط واجب بايد حدود يک ساعت بعد از ظهر شرعى نماز جمعه تمام شده باشد و اگر تا اين زمان تمام نشده باشد، احتياطا نماز ظهر را هم بخوانند.
مسأله 1590 :
اگر شک کنند که وقت نماز هنوز باقى است يا نه، نماز جمعه صحيح است.
کيفيّت اقامه نماز جمعه
مسأله 1591 :
نماز جمعه مانند نماز صبح دو رکعت است و مستحب مؤکّد است در رکعت اوّل پس از حمد «سوره جمعه» و در رکعت دوم پس از حمد «سوره منافقين» خوانده شود و نيز در رکعت اوّل پيش از رفتن به رکوع يک قنوت و در رکعت دوم پس از
(286)
بلند شدن از رکوع يک قنوت بخوانند و همچنين واجب است امام جمعه پيش از شروع در نماز به تفصيلى که گفته مى‌شود دو خطبه بخواند.
مسأله 1592 :
نمازگزار بايد توجه داشته باشد که در رکعت دوم پس از قنوت به رکوع نرود و اگر به رکوع برود، نماز باطل مى‌شود.
مسأله 1593 :
بنابر احتياط واجب امام جمعه بايد حمد و سوره نماز جمعه را بلند بخواند.
مسأله 1594 :
شک در تعداد رکعت‌هاى نماز جمعه موجب بطلان آن است و در ساير احکام حکم نماز دو رکعتى را دارد.
مسأله 1595 :
بنابر احتياط واجب هر يک از دو خطبه نماز جمعه بايد مشتمل بر حمد و ثناى پروردگار، صلوات بر پيامبر اکرم و آل پيامبر عليهم‌السلام ، دعوت مردم به پرهيزکارى و تقوا و نيز خواندن يک سوره کامل باشد و خطبه دوم بايد علاوه بر آن مشتمل بر ذکر نام ائمه معصومين عليهم‌السلام و طلب آمرزش براى مؤمنان باشد.
مسأله 1596 :
بنابر احتياط حمد و ثناى پروردگار و صلوات بر پيامبر اکرم و آل پيامبر عليهم‌السلام بايد به عربى گفته شود و در حمد و ثناى خداوند و صلوات بر پيامبر اکرم و آل پيامبر عليهم‌السلام و دعوت مردم به تقوا و خواندن يک سوره کامل در دو خطبه، بايد ترتيب مراعات شود.
مسأله 1597 :
خطبه‌هاى نماز جمعه را بايد شخص امام جمعه در حال ايستاده و با صداى رسا بخواند و ميان دو خطبه ـ هرچند با اندکى نشستن ـ فاصله شود.
مسأله 1598 :
بنابر احتياط واجب امام جمعه بايد در حال خطبه با وضو باشد و مستحب است در حال خطبه عمامه بر سر نهاده و به عصا و اسلحه تکيه نمايد و هنگام اذان روى منبر بنشيند و پيش از شروع خطبه به حاضرين سلام کند و بر حاضرين واجب کفايى است که جواب سلام امام را بدهند.
مسأله 1599 :
بنابر احتياط واجب حاضرين بايد به خطبه‌ها گوش دهند و سکوت نمايند و از خواندن نماز در حال خطبه بپرهيزند. همچنين بنابر احتياط به طرف خطيب
(287)
نشسته و مثل حال نماز باشند و به راست و چپ نگاه نکنند و جابجا نشوند، ولى پس از پايان خطبه‌ها صحبت کردن و جابجا شدن و نگاه به چپ و راست کردن اشکال ندارد و اگر نکاتى که گفته شد رعايت نکنند، خلاف احتياط عمل کرده‌اند، ولى نماز جمعه آنان صحيح است.
مسأله 1600 :
شعار و تکبير در بين خطبه‌ها خلاف احتياط است، ولى به صحّت نماز ضررى نمى‌رساند.