تغيير عنوان وقف
سوال 54 :
- زمينى است که جزو موقوفه يک امامزاده مى‌باشد و بين خانه‌هاى مسکونى قرار گرفته، با توجه به اين که محلّ، بزرگ مى‌باشد و فاقد مسجد است، نظرتان را راجع به بناى مسجد در اين زمين موقوفه بيان نماييد!
استفتاءات، ج2، ص: 357
جواب:
- اگر وقف است مسجد نمى‌شود.
سوال 55 :
- مسجدى است که زير زمينى دارد که متروکه است جمعى از افراد خيّر تصميم دارند با کسب اجازه از مرجع عالى قدر امام خمينى؛ اين زير زمين را تبديل به صندوق قرض الحسنه عامّ المنفعه نمايند، آيا امام اجازه مى‌دهند يا خير؟
جواب:
- جايز نيست.
سوال 56 :
- آيا در پشت بام مسجد غير از ساختمان براى مسجد، مى‌توان ساختمان ديگرى بنا نمود، مثلا ساختن اتاق براى بسيج و غيره؟
جواب:
- جايز نيست.
سوال 57 :
- زمينى را شخصى براى مسجد وقف مى‌کند، عده‌اى از مؤمنين محلّ آن زمين را مسجد مى‌سازند و يکى از آقايان روحانيون موقع ساختن، صيغه مسجد را مى‌خواند به اين که اين محل چه طبقه پايين آن که به صورت سرداب است و چه طبقه بالا که به صورت مسجد است تا روز قيامت بايد مسجد باشد و تا به حال در زير زمين مسجد نماز خوانده نشده است، آيا مى‌توان از آن براى انبارى يا دفتر بسيج و مانند آنها استفاده کرد يا نه؟ و آيا حکم مسجد را دارد يا نه؟
جواب:
- در فرض مرقوم زير زمين هم حکم مسجد دارد.
استفتاءات، ج2، ص: 358
سوال 58 :
- در کنار يک مسجد کوچک به فاصله 8 مترى زمينى به مساحت 1200 متر براى مسجد وقف گرديده است آيا مى‌شود در اين زمين سالن سخنرانى و منزل خادم و وضوخانه و حجراتى براى تحصيل و چند مغازه براى هزينه مسجد درست کرد يا نه؟
جواب:
- تابع نحوه وقف است اگر زمين، وقف شده که از عوائد آن صرف احتياجات مسجد شود تصرفات مزبوره جايز نيست، مگر آن که زمين را با صلاحديد وقف از متولّى شرعى براى تصرّفات مزبوره اجاره کنند.
سوال 59 :
- ساختن مهديّه و حسينيّه در قبرستانى که قسمتى از آن به حالت تعطيل درآمده چه صورتى دارد؟
جواب:
- قبرستان اگر وقف براى دفن اموات باشد، جايز نيست.
سوال 60 :
- در زمانهاى قديم، براى کسانى که اجناسشان را با حيوانات از جايى به جاى ديگر حمل مى‌کردند، مسافرخانه‌هايى از سنگ و گل ساخته شده که فعلا مخروبه شده و اصلا از آنها استفاده نمى‌شود، آيا اجازه مى‌فرماييد که به جاى اين مسافرخانه‌ها حسينيّه بسازيم، چون محلّه ما حسينيّه ندارد؟
جواب:
- اگر وقف يا ملک بودن آن معلوم نيست، مانع ندارد.
استفتاءات، ج2، ص: 359
سوال 61 :
- زمينى است وقف مسجد که متصل به آن است:
سوال 1 :
- آيا با نظر متولّى شرعى مى‌توانيم مقدارى از زمين موقوفه را به همان مسجد اضافه و جزو آن قرار دهيم؟
جواب:
- اگر وقف مسجد است که بايد عوائد آن صرف مسجد شود، اضافه کردن آن به مسجد جايز نيست.
سوال 2 :
- بر فرض عدم جواز نيز با نظر متولّى جايز است مقدارى از همان زمين براى دستشويى و يا کتابخانه استفاده شود؟
جواب:
- حکم مسأله قبل را دارد.
سوال 62 :
- قسمتى از زمين‌هاى قبرستانى را در رژيم طاغوتى بدون اينکه پولى بدهند تصرّف کرده، و چند مدرسه و دبستان و دبيرستان ساخته‌اند اکنون در حکومت اسلامى نماز خواندن و تصرّفات ديگر در آن مدارس چطور است؟
جواب:
- اگر وقف بودن زمين براى قبرستان معلوم نباشد اشکال ندارد.
سوال 63 :
- قبرستانى است واقع در يک روستائى که سالهاى متمادى به عنوان قبرستان شناخته شده و از نظر ما هم وقف بودن آن محرز نشده در حدود 18 سال قبل آقايى در حريم قبرستان کارخانه شالى کوبى بنا کرده است، و موتور خانه‌اش را در خود قبرستان گذاشته که محل دفن است، بر اثر اين موتور خانه
استفتاءات، ج2، ص: 360
سبوسها (پوسته شالى) در خود قبرستان مى‌ريزد، و در ضمن گاهى ديده مى‌شود که سبوسها بيشتر از اين، قبرستان را اشغال مى‌کند.
در اطراف همين قبرستان، چهار عدد ساختمان بنا کرده‌اند که در آن سکونت مى‌کنند. وظيفه آنها چيست؟
جواب:
- اگر وقف بودن قبرستان معلوم نيست و ملک يا حريم ملک يا قريه هم نيست تصرفات مزبور با مراعات مقررات دولت اسلامى مانع ندارد.
سوال 64 :
- يک باب حمّام در روستائى مى‌خواهد احداث شود که جاى آن گورستان قديمى است ولى مدت 30 الى 40 سال است که کسى در آنجا دفن نشده است، خواهشمند است نظرتان را در اين مورد مرقوم فرمائيد.
جواب:
- اگر زمين، وقف براى دفن اموات نباشد و احداث حمّام در آن مکان موجب نبش قبر يا هتک قبور مسلمين نشود اشکال ندارد.
سوال 65 :
- حمّامى است وقفى که چندين سال است قابل استفاده نيست، انجمن محل آن را خراب کرده و با 25 متر از زمين قبرستان مجاور حمّام، حسينيّه بنا نهاده و اکنون که يک سوم بناء انجام شده به اشتباه خود پى برده‌اند، آيا راه حلى براى ادامه اين کار هست يا نه؟
استفتاءات، ج2، ص: 361
جواب:
- اگر وقف بودن زمين براى حمام يا قبرستان محرز است تبديل آن به حسينيّه جايز نيست.
سوال 66 :
- قبرستان مسلمانان که بعضى از آنها حدود 20 سال يا بيشتر است که جنازه‌اى در آن دفن نشده:
سوال 1 :
- آيا جايز است صورت قبرها را از بين برد يا خير؟
جواب:
- اگر زمين، وقف براى دفن اموات باشد و يا آنکه از بين بردن صورت قبر موجب هتک ميّت مسلمان باشد جايز نيست.
سوال 2 :
- در صورت جواز آيا خراب کردن صورت قبرها نياز به اجازه ورّاث ميّت دارد يا خير؟
جواب:
- اگر قبر يا مقبره ملک باشد دست زدن به آن و تغيير آن بدون اجازه مالک حرام و موجب ضمان است.
سوال 67 :
- مسجدى کوچک و خراب و کهنه در محلّ ما وجود دارد که براى مردم محلّ بسيار کوچک و غير قابل استفاده است، زمين اطراف اين مسجد قبرستان است، آيا جايز است از هواى زمين قبرستان براى اضافه و توسعه مسجد استفاده شود به طورى که از دفن اموات ممانعت نشود، يعنى قسمت فوقانى، مسجد (در ارتفاع
استفتاءات، ج2، ص: 362
استفتاءات ج2 370 تبديل وقف به احسن ..... ص : 370
دو متر) و قسمت تحتانى قبرستان باشد منتظر جواب از محضر آن امام بزرگوار هستيم!
جواب:
- اگر موجب نبش قبر يا هتک قبور مسلمين يا تصرّف قبرستان نباشد، اشکال ندارد ولى مقدارى که از هوائى قبرستان گرفته مى‌شود، حکم مسجد پيدا نمى‌کند.
سوال 68 :
- گورستان متروکه‌اى که وقفيّت آن محرز نمى‌باشد در مرکز شهرستانى وجود دارد که در 1/ 4 آن آثار قبور بطور مشخص نمايان بوده و آخرين جنازه‌اى که در آنجا دفن شده متجاوز از هفده سال مى‌باشد. اين مکان جهت احداث مصلّاى نماز جمعه بدون نبش قبر و پى کنى بلکه تنها با خاکريزى بر روى قبور به طريقى که ديگر آثار قبور مشاهده نشود- محل مناسبى مى‌باشد.
خواهشمند است نظر شرعى را در اين مورد اعلام فرمائيد.
جواب:
- در فرض مرقوم اشکال ندارد.
سوال 69 :
- در رژيم طاغوت در قبرستانى حمّامى ساخته شده و حالا مى‌خواهيم آن حمّام را راه بيندازيم، غسل کردن و نماز خواندن در آن حمّام چه حکمى دارد؟
جواب:
- اگر وقف بودن قبرستان محرز نباشد تصرّفات ذکر شده مانع ندارد و اعمال عبادى در آنجا صحيح است.
استفتاءات، ج2، ص: 363
سوال 70 :
- در روستائى که کنارش قبرستان مسلمانها مى‌باشد و هنوز ميّت دفن مى‌کنند از وسط اين قبرستان جادّه‌اى کشيده شده است که مردم عبور کنند و نيز مزار مطهّر شهداى اين روستا کنار جاده مزبور قرار دارد و نيز کسانى که در قسمت شرقى اين مزار زندگى مى‌کنند راه عبور ايشان از روى همين قبرها مى‌باشد آيا مى‌شود جادّه مزبور را از طرف شرقى اين قبرستان که هنوز قبرهاى آن معلوم است عبور داد يا خير؟
جواب:
- اگر زمين وقف براى دفن اموات مسلمين باشد و يا آن که احداث جاده موجب نبش قبر يا هتک قبور مسلمين شود جايز نيست.
سوال 71 :
- قبل از لوله کشى آب شهر ما، قناتى وقف شهر بوده به طورى که اهالى براى آشاميدن و نظافت و پر کردن حوضها و آب انبارها از آن استفاده مى‌نموده‌اند ولى در حال حاضر بلا استفاده مانده و شهردارى در نظر دارد از طريق وارد کردن آب آن در لوله کشى شهر، آن را به مصرف برساند، خواهشمند است راهنمايى بفرماييد از نظر شرعى چه وضعى پيدا مى‌کند، اشکال دارد يا خير؟
جواب:
- اگر تغيير وقف محسوب نشود و آب در همان جهت وقف مصرف مى‌شود اشکال ندارد.
سوال 72 :
- روى آب انبارى را در سالهاى قبل مسجد ساخته‌اند، فعلا آب انبار کذايى در اثر آب لوله کشى، معطل و بدون فايده است، آيا جايز است مؤمنين آن را تبديل به وضوخانه و توالت مسجد کنند يا خير؟
استفتاءات، ج2، ص: 364
جواب:
- تغيير وقف جايز نيست.
سوال 73 :
- دو اطاق گلى به عنوان خيرات براى فروش اجناس کاروان‌ها و سکونت مسافرين وقف شده، و حالا بيش از ده سال است که مخروبه و بدون استفاده عمومى است
به دليل کمبود کلاس در دبستان و نبودن زمين اطراف آن براى توسعه استفاده از دو اطاق مذکور در ساختن دو کلاس درسى از نظر شرع مقدّس اسلام چگونه است؟ در حالى که اهالى هم رضايت دارند.
جواب:
- اگر وقف مطلق خيرات است با اجازه از متولّى شرعى، و اگر متولّى خاصّى ندارد از حاکم شرع، مانع ندارد.
سوال 74 :
- شخص خيرّى در جنب مسجد، زمينى به نيت حسينيّه در اختيار مؤمنين قرار داده است. بعدا امناى مسجد، آن زمين را با اجازه صاحب آن، جزء مسجد قرار داده‌اند. آيا احکام مسجد بر آن جارى است يا خير؟
جواب:
- اگر وقف حسينيّه، تمام شده و لو به اين نحو که بقصد حسينيّه تحويل داده باشد، مسجد نمى‌شود.
و احکام مسجد بر آن جارى نيست.
سوال 75 :
- زمينى را به نام ساختن حسينيّه خريدارى کرده و ثلث قيمت آن را مى‌پردازند؛ و از مؤمنين هم به نام حسينيّه پول جمع آورى مى‌کنند؛ ساختن بنا
استفتاءات، ج2، ص: 365
شروع شد و به خاطر تشخيص قبله، محرابى ساخته شد و همينکه بنا نيمه تمام شد، عده‌اى گفتند: اگر مسجد بشود بهتر است و صاحب زمين هم گفت: اگر مسجد بشود، بقيه پولم (دو ثلث باقيمانده) را نمى‌خواهم؛ لذا قبض را به نام مسجد صاحب الزمان (عليه السلام) نمودند و بقيّه بنا را به نام مسجد تمام نمودند و در حال حاضر از اين بنا به نام مسجد استفاده مى‌نمايند ولى اختلاف هنوز بر طرف نشده است؛ استدعا مى‌شود آنچه را که حکم خدا است مرقوم فرماييد تا تکليف خود را بدانيم!
جواب:
- وقف زمين براى حسينيّه اگر تمام نشده و قبض وقف حاصل نشده، تغيير آن به عنوان مسجد اشکال ندارد ولى اگر تغيير بعد از تماميت وقف حسينيّه حاصل شده باشد باطل است و آن محل مسجد نمى‌شود، اگر چه نماز در آنجا اشکال ندارد.
سوال 76 :
- حسينيه‌اى است داراى دو طبقه، طبقه بالا جاى زنان و طبقه پائين جاى مردان است و به همين نيّت ساخته شده و داراى توليت و وقفنامه زنده‌اى است، عده‌اى مى‌خواهند طبقه بالا را کتابخانه درست کنند، مستدعى است مسأله را روشن فرمائيد؟
جواب:
- تغيير وقف جايز نيست.
سوال 77 :
- اگر مسجدى که از قرنها پيش محلّ عبادت و مسجد مسلمين بوده، خراب يا به وسيله عمّال حکومت گذشته تخريب شده باشد، آيا مى‌توان در محلّ آن، ساختمان ديگرى براى سکنى و يا با عناوين مذهبى ديگر مثل حسينيّه و
استفتاءات، ج2، ص: 366
تکيه و غيره ساخت؟ يا بايد آن را به حالت اوّل و به صورت مسجد در آورد و براى سکنه محل که مسجدى هم ندارند، به صورت سنگر دينى و عبادتگاه الهى قرار داد؟
جواب:
- تبديل مسجد به غير آن جايز نيست.
سوال 78 :
- مسجدى که در آن استفاده جماعت نمى‌شود و به ندرت کسى يا کسانى در آن نماز مى‌خوانند، آيا مى‌توان از آن براى مدّتى به عنوان فروشگاه تعاونى استفاده نمود؟
جواب:
- تبديل مسجد به فروشگاه جايز نيست.
سوال 79 :
- احتراما نظر به اين که بنياد شهيد يکى از شهرستانها اقدام به نامگذارى واحدهاى بهداشتى درمانى اين منطقه به نام شهداى جنگ تحميلى عراق عليه ايران نموده است و در اين رابطه نام بعضى از واحدهاى وقفى را نيز تغيير داده است، على هذا با توجه به فتواى امام امت در مسأله 15 صفحه 130 تحرير الوسيله "1" خواهشمند است نظريه حضرت امام را در مورد تغيير نام واحدهاى وقفى اعلام فرماييد؟
جواب:
- تغيير نام، اگر موجب تغيير وقف نشود اشکال ندارد.