زمين
سوال 45 :
شخصى زمينى را مى‌خرد و سال بر آن مى‌گذرد و در سال دوم، خمس آن زمين را از درآمد سال دوم که خمس آن را نپرداخته است، مى‌پردازد. آيا اين شخص، خمس کامل زمين را پرداخت کرده است يا باز هم بدهى دارد؟
جواب :
در آخر سال دوم خمسى، بايد خمس مبلغى را که به عنوان خمس زمين پرداخته نيز از پول مخمّس و يا پولى که خمس به آن تعلّق نمى‌گيرد، بپردازد.
سوال 46 :
پدرى به فرزندش قطعه زمينى به قيمت يکصد و پنجاه هزار تومان فروخت، حال آن که قيمت واقعى زمين، بيش از يک ميليون تومان است. آيا در اين صورت بايد خمس يکصد و پنجاه هزار تومان را بدهد يا خمس قيمت واقعى زمين را؟
جواب :
چنانچه پدر زمين را از درآمد بين سال تهيه کرده و سال بر آن نگذشته باشد و چنين معامله‌اى که در حقيقت نوعى کمک به فرزند است، در شأن پدر باشد، نسبت به پدر، فقط مبلغ يکصد و پنجاه هزار تومان متعلّق خمس واقع مى‌شود.
سوال 47 :
به کسى از طرف دولت و حکومت، بدون گرفتن مبلغى زمينى داده شده است و او به جهت نداشتن پول تا چندين سال نتوانسته خانه‌اى براى خود بنا کند. آيا به زمينى که به او داده شده، خمس تعلّق مى‌گيرد يا خير؟
جواب :
زمين هايى که از طرف دولت به مستحقّين داده شده، قبل از ساخت و فروش، متعلّق خمس نيست؛ ولى بعد از ساخت يا فروش، ممکن است حکم مسأله در صورت‌هاى مختلف متفاوت باشد.
سوال 48 :
تهيه خانه مورد نياز براى شخصى مقدور نيست. آيا مى‌تواند از درآمد امسال خود زمين يا مقدارى از لوازم (مانند مصالح ساختمانى و آهن) را خريدارى کند تا در سال بعد خانه بسازد؟
جواب :
بلى، مى‌تواند و پرداخت خمس آنها واجب نيست.
(372)
سوال 49 :
اگر کسى از درآمد بين سال، زمينى را براى احداث خانه بخرد، ولى در همان سال، زمين را بفروشد و با پول آن خانه‌اى تهيه کند، آيا بايد خمس بدهد؟ آيا گران‌تر فروختن زمين نسبت به قيمت خريد، تأثيرى در حکم مسأله دارد يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور، دادن خمس واجب نيست، هر چند زمين را گران‌تر از قيمت خريد آن بفروشد.
سوال 50 :
کسى با مال مخمّس زمينى را خريده است تا خانه‌اى براى سکونت خود بسازد و قيمت اين زمين، ترقى کرده است. صاحب زمين نيز از ساختن خانه منصرف شده است. آيا اضافه قيمت، خمس دارد يا خير؟
جواب :
تا زمين را نفروخته، لازم نيست خمس اضافه قيمت را بپردازد.
سوال 51 :
کسى پنج ميليون تومان پول داشته و خمس آن (يک ميليون تومان) را پرداخت نموده است و با بقيه آن زمينى خريدارى کرده و پس از گذشت چند سال، قيمت زمين چند برابر شده است. اگر بخواهد زمين را بفروشد، آيا باز هم بايد خمس آن را پرداخت نمايد؟
جواب :
اگر قصدش تجارت و فروش زمين بوده و در سر سال، امکان فروش داشته، بايد خمس مازاد را در سر سال بدهد، ولو آن را نفروخته باشد و چنانچه در سر سال اول خمسى، خمس زمين را پرداخت نکرده که فرض سوال هم همين است، بايد خمس بالاترين قيمت از سر سال خمسى اول تا زمان فروش را نسبت به مازاد بپردازد و اگر قصدش تجارت نبوده، بلکه مى‌خواسته براى مؤونه زندگى، مثل تفريح و استراحت و امثال آنها مورد استفاده قرار دهد، چنانچه قيمت، ترقى واقعى (غير تورّمى) کرده، مادامى که زمين را نفروخته، ترقى قيمت آن خمس ندارد و وقتى زمين را فروخت و پول به دستش آمد، اگر از مخارج سالانه زياد بيايد، خمس مازاد را بايد بپردازد.
سوال 52 :
فردى زمينى را خريده و قيمت آن زمين رشد کرده و با همين زمين،
(373)
مستطيع شده است. اکنون که زمين را فروخته و مى‌خواهد به حجّ مشرّف شود، آيا بايد پول زمين را تخميس کند؟
جواب :
اگر اصل زمين، متعلّق خمس نباشد (مانند اين که آن را از پول خمس داده خريده) و براى کسب و استفاده از ترقى قيمت، آن را نخريده، در اين صورت آنچه را که فعلاً فروخته و صرف رفتن به حج مى‌نمايد، خمس ندارد؛ ولى اگر اصل زمين و يا پولش متعلّق خمس باشد و يا براى استفاده از ترقى قيمت خريده و از ترقى قيمت يک سال گذشته باشد، خمس دارد و بايد بپردازد و چنانچه بعد از پرداخت خمس، باز هم مستطيع بود، بايد به حج برود.
سوال 53 :
شخص ذمّى، زمينى را از مسلمانى مى‌خرد و قبل از پرداخت خمس آن، مسلمان مى‌شود، آيا باز هم خمس زمين بر او واجب است؟
جواب :
در اين فرض، خمس از شخص ذمّى، بعد از مسلمان شدن ساقط نمى‌شود و در مواردى که مالک شدن متوقّف بر قبض کردن است، اگر کافر ذمّى، بعد از عقد و قبل از قبض کردن، مسلمان شود، مسأله محلّ اشکال است.