حقوق متقابل زن و شوهر
اطاعت زن از شوهر
سوال 176 :
اطاعت زن از شوهر در چه امورى واجب نيست؟
جواب :
فقط در امر استمتاعات و خروج از منزل واجب است.
محدوده اطاعت از شوهر
سوال 177 :
آيا اطاعت از شوهر در تمام امور حلال و شرعى واجب است يا فقط در مسايل مربوط به تمکين و مقاربت محدود مى شود؟
جواب :
زنى که عقد دايم شده، نبايد بدون اجازه شوهر از خانه بيرون رود و بايد خود را براى هر لذتى که او مى خواهد تسليم نمايد و بدون عذر شرعى از نزديکى کردن او جلوگيرى نکند.
گذشتن زن از حقوق خود
سوال 178 :
در صورتى که در عقد ازدواج دايم، زوجه از حقوق خود تنازل کند (از حق مضاجعت، حق قسم، نفقه و ارث رفع يد کند)، آيا ازدواج صحيح است؟
جواب :
اگر شرط فقط گذشتن از حق باشد نه شرط عدم استحقاق، عقد و شرط صحيح است وگرنه فقط عقد صحيح است.
نشوز زن
سوال 179 :
عدم اطاعت زن از مرد در چه مواردى نشوز محسوب مى گردد؟ در غير اين موارد آيا زن حق گرفتن نفقه را دارد؟
جواب :
عدم اطاعت زن در مورد بيرون رفتن از خانه و بهره جنسى مرد از او نشوز محسوب شده و زن گناه کار است و حق غذا، لباس، منزل و هم خوابى ندارد؛ ولى مهر او از بين نمى رود.
خروج از منزل و صدق نشوز
سوال 180 :
اگر خانمى بدون رضايت و اجازه ى شوهر از منزل خارج شود، تکليف او از لحاظ نماز و روزه چيست؟ آيا او ناشزه مى شود؟
جواب :
ناشزه مى شود و در سفر با اين خصوصيت، نمازش تمام و روزه‌اش واجب است.
عدم اذن براى انتقام
سوال 181 :
اگر مردى براى انتقام و اذيّت کردن زن خود به او اجازه ندهد که از منزل خارج شود، آيا زن بايد اطاعت کند؟
جواب :
تا وقتى که علم به رفع وجوب اطاعت از شوهر پيدا نکرده، بايد اطاعت کند.
حقوق زن و شوهر قبل از عروسى
سوال 182 :
آيا احکام مربوط به حقوق زن و شوهر در مدت زمان عقد، قبل از عروسى آنان نيز جارى است؟
جواب :
بله، جارى است.
اجازه زن در هر بار خروج از خانه
سوال 183 :
آيا زن هنگام خروج از خانه، در هر بار خروج بايد از شوهر اجازه بگيرد يا اگر از قراينى بداند که شوهر راضى است، لازم نيست دوباره اجازه بگيرد؟
جواب :
علم به رضايت شوهر کافى است، بنابراين اگر شوهر راضى است، خروج مانع ندارد. (جهت توضيح بيشتر به مسأله ى 18 از مسايل متفرقه رساله رجوع شود.)
اختلاف نظر بين پدر و شوهر
سوال 184 :
اگر در مسأله اى، زن ناچار باشد از بين نظرات پدر و شوهرش يکى را انتخاب کند، اطاعت کدام يک لازم است؟
جواب :
اطاعت زن از شوهر، فقط در استمتاعات و خروج از خانه لازم است و هم‌چنين فقط ايذاى پدر حرام است، مثل مادر.
طلب اجرت در قبال کار در منزل
سوال 185 :
آيا زن مى تواند در قبال کارهايى که در منزل انجام مى دهد، از شوهر خود طلب اجرت کند؟
جواب :
بله.
وجوب تمکين زن در هر شرايط
سوال 186 :
در ايام قاعدگى و يا بيمارى که زن ميل و رغبتى به آميزش ندارد، آيا مرد مى تواند از او تقاضاى نزديکى بنمايد (در صورت عدم دخول و رعايت مسايل شرعى) و در اين صورت آيا اطاعت از شوهر بر زن واجب است؟
جواب :
بله، واجب است.
آرايش زن براى شوهر
سوال 187 :
در صورت درخواست مرد، آيا آرايش زن براى شوهر واجب مى شود؟
جواب :
بله، واجب مى گردد.
عدم اجازه ى شوهر به تحصيل و اشتغال زن
سوال 188 :
1) در مواردى که زن با کسب تحصيلات عاليه خواستار اشتغال در ادارات و خدمت به مردم است، لکن مورد مخالفت و نارضايتى شوهر واقع مى شود، تکليف زن در اين موارد چيست؟
جواب :
خارج شدن زن بدون رضايت شوهر از منزل جايز نيست؛ مگر در امور واجب.
2) بر فرض لزوم تبعيّت از شوهر، آيا اين تبعيّت، ظلم و خيانت به زن و هم چنين جامعه اى که هزينه‌اى سنگين جهت تحصيلات زنان متحمّل شده نخواهد بود؟
جواب :
مراعات حکم فوق در مورد امور واجب، اشکال را برطرف مى‌کند.
شرکت زن در مراسم دينى و سياسى
سوال 189 :
به اعمال دينى و مراسم مذهبى ـ مثل نماز جمعه و راهپيمايى ـ علاقه دارم، لکن شوهرم رضايت نمى‌دهد، تکليف من چيست؟
جواب :
نمى توانيد برويد.
منع از درس خواندن زن
سوال 190 :
آيا شوهر مى تواند از درس خواندن و يا کار کردن همسر خود ـ که کارمند مى باشد ـ جلوگيرى نمايد؟
جواب :
اگر با شرط خروج از منزل و اشتغال کارمندى ازدواج کرده، شوهر نمى تواند مانع گردد. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله ى 18 از متفرقات رساله مراجعه شود.)
تحصيل در صورت دورى از خانواده
سوال 191 :
شخصى که براى تحصيل در شهر ديگرى زندگى مى کند و به دليل عدم امکانات مالى توانايى ندارد که همسر و فرزندانش را نزد خود بياورد و اين امر چندين سال طول مى کشد، در چنين صورتى تحصيل علم او چه حکمى دارد؟
جواب :
تحصيل علم برايش جايز است، ولى بايد نفقه زن و فرزندانش را بدهد.
به کار گيرى زن به اذن شوهر
سوال 192 :
چنان‌چه شوهر در موارد درس خواندن يا کار کردن نتواند مانع خروج همسر خويش از منزل شود، آيا مراکز ادارى مربوط شرعا مجاز به بکارگيرى و يا ادامه‌ى تحصيل همسر ايشان مى باشند؟
جواب :
در موردى که کمک او بر خروج صدق مى‌کند، شرعا مجاز نيستند.
مصرف حقوق بدون اجازه ى شوهر
سوال 193 :
زن کارمندى است که با اجازه ى شوهر کار مى کند و حقوق مى گيرد. آيا مى تواند حقوق خود را بدون اجازه ى شوهر مصرف کند يا صدقه بدهد يا به کسى هديه بدهد؟ در تمام اين موارد اجازه ى شوهر لازم است؟
جواب :
اجازه همسر لازم نيست.
مطالبه ى اجرت از طرف زن
سوال 194 :
در عرف، معمول است که زن کارهاى خانه را انجام مى‌دهد. آيا مى‌توان گفت زن و شوهر با توجّه به اين عرف به صورت ارتکازى، عقد را به اين مبنا انجام مى‌دهند که زوجه در منزل کار کند؟ لذا زوجه جهت انجام کارهاى منزل آيا مزدى طلب‌کار نيست؟
جواب :
زن حق مطالبه ى اجرت را دارد.
مجبور نمودن زن به کار منزل
سوال 195 :
آيا زن مى‌تواند در منزل وظايف خود را انجام ندهد، مثلاً غذا نپزد، خانه را مرتّب نکند؟ آيا مرد مى‌تواند زن را مجبور به انجام اين‌گونه امور نمايد؟
جواب :
نمى تواند مجبور کند.
حکم کار خانم‌ها
سوال 196 :
حکم کار خانم‌ها در اجتماع چيست؟
جواب :
اصل کار آن‌ها با مراعات حجاب و وظايف شرعيّه ى ديگر و عدم اختلاط مردها و زن‌ها مانع ندارد؛ ولى خارج شدن زن شوهردار از منزل، بايد با رضايت شوهر باشد، مگر ضمن عقد ازدواج شرط شده باشد.
فعاليت زن در عرصه تعليم و تربيت
سوال 197 :
کار زن در مراکز تعليم و تربيت به صورت مختلط با اساتيد مرد ـ که گاهى جلسات مشورتى مشترک منعقد مى شود ـ چه حکمى دارد؟
جواب :
کار آقايان و خانم‌ها نبايد به گونه اى باشد که مختلط باشند و اگر از يکديگر مجزّا باشند و مفسده نباشد، بى اشکال است.
شرکت زن در امور اجتماعى
سوال 198 :
شرکت زن در مجامع کارى، ادارى و امور اجتماعى جايز است يا نه؟
جواب :
در مجامع مردان شرکت نکنند.
اشتغال زنان
سوال 199 :
اشتغال زنان در مواردى که شغل آن‌ها صد در صد مورد نياز جامعه نيست (مثل ادارات) و نيز خانواده نياز مبرم به حقوق دريافتى آنان ندارند، (فقط به اين عنوان که زن هم عضوى از خانواده و اجتماع است و بايد در مسايل روزمرّه دخيل باشد)، چه حکمى دارد؟
جواب :
کار کردن زن، مانعى ندارد؛ ولى بايد خارج شدن از خانه با رضايت شوهر باشد و از اختلاط و ارتباط با مردها پرهيز کند.
اختلاف در نحوه‌ى کار زن در خانه
سوال 200 :
مردى همسرش را طلاق داده است. زن مى گويد: خدمات من در خانه تبرّعى نبوده، لذا مطالبه ى اجرت‌المثل مى کند. آيا ادّعاى زن قابل قبول است يا خير؟
جواب :
در صورت اعلام قبلى زن، مستحق اجرت‌المثل است و گرنه حمل بر تبرّع مى‌شود.
رسيدگى زن به پدر و مادر
سوال 201 :
با توجّه به نصّ قرآن کريم مبنى بر احسان نسبت به والدين، در صورت عدم رضايت و اذن شوهر، آيا زن مى تواند بدون توجّه به اذن شوهر، براى رسيدگى به پدر و مادر از منزل خارج شود؟
جواب :
زن بايد براى خارج شدن از منزل رضايت شوهر را مراعات نمايد؛ مگر در واجباتى که انجام آن‌ها متوقف بر خروج از منزل باشد.
خروج براى جلسه
سوال 202 :
اگر من بخواهم به خانه ى خواهر يا مادر يا دوستم بروم، شوهرم سخت‌گيرى نم ى‌کند و حتّى گاه خوشحال مى شود، ولى اگر بخواهم در جلسات مذهبى مثل جلسات سخنرانى، جمعه و جماعات بروم، سخت عصبانى شده و بد مى گويد. با توجّه به اين که واقعا اين کلاس‌ها براى من سازنده است، آيا مى توانم به بهانه ى رفتن به منزل مادر و... به آن جا بروم؟
جواب :
در غير واجبات، بايد با رضايت او از خانه خارج شويد و نبايد دروغ بگوييد.
خروج بدون اذن به مسجد
سوال 203 :
آيا زن مى تواند بدون اجازه ى شوهر، براى فراگيرى مسايل شرعى يا مسجد يا نماز جمعه يا مجالس مذهبى از خانه خارج شود؟
جواب :
تا وقتى که وجوب بالفعل ندارد، نمى تواند بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود.
رانندگى و خريد زنان
سوال 204 :
رانندگى کردن و خريد رفتن زنان در مواقعى که نياز و ضرورت تامّ نباشد، چه طور است؟
جواب :
اگر براى زنان باشد و فساد نداشته باشد مانع ندارد و از رانندگى، در غير موارد ضرورت اجتناب شود، چون معرضيّت براى مفسده دارد.
خروج زن از خانه بدون اجازه شوهر
سوال 205 :
آيا در هر شرايطى، زن نبايد بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود؟
جواب :
بله، مگر براى انجام واجبات شرعيه. (توضيح بيشتر در مسأله ى 18 از مسايل متفرقه رساله آمده است.)
تصرف در اموال همسر بدون اجازه
سوال 206 :
خرج کردن مال شوهر، بدون اجازه، چه حکمى دارد؟
جواب :
جايز نيست.
عدم پرداخت نفقه از سوى شوهر
سوال 207 :
آيا اگر مرد نفقه همسر خود را نپردازد، گناه‌کار است؟
جواب :
بله، گناه‌کار و مديون است.
کمک مالى شوهر به خانواده
سوال 208 :
آيا کمک مالى شوهر به خانواده ى خويش ـ با توجه به درآمد کم خود ـ درست است؟
جواب :
نفقه ى زوجه و نيز اقارب مقدّم است. (به توضيح مذکور در مسأله ى 1989 رساله رجوع شود.)
پيروى زن از همسر در انتخاب پوشش
سوال 209 :
آيا زن در انتخاب پوشش، بايد مطيع همسر خود باشد؟
جواب :
در هر موردى که مرتبط با حقوق او نيست، لازم نيست.
تعارض بين حکم والدين و شوهر
سوال 210 :
در مواردى که بين حکم والدين و شوهر تباين و تضادّ حاکم است، وظيفه ى زن تبعيّت از کدام است و کدام يک اولويّت دارد؟
جواب :
تبعيّت از حکم هيچ‌يک لازم نيست. بلى، خارج شدن زن از منزل بايد با اجازه ى شوهر باشد و در استمتاعات بايد از شوهر اطاعت کند.
وظيفه زن در برابر شوهرى که احکام دين را رعايت نمى کند
سوال 211 :
وظيفه زن در قبال شوهرى که ريش مى تراشد و در مجالس عروسى شرکت مى کند و طبق احکام شرع رفتار نمى کند، چيست؟
جواب :
اگر قدرت امر به معروف و نهى ازمنکر دارد، با وجود شرايط، از هر راه ممکن او را امر به معروف و نهى ازمنکر کند.
سهم زن در اموالى که با مشارکت شوهر تهيه کرده اند
سوال 212 :
سهم زن در مالکيت اموالى که پا به پاى شوهرش به دست آورده اند چيست؟
جواب :
اگر زن با شوهر در آن اموال شريک بوده، به اندازه ى سهم خودش حق دارد.
تزاحم اعمال مستحبى با حقوق شوهر
سوال 213 :
در صورت تلاقى مستحبات با حقوق شوهر، وظيفه زن چيست؟
جواب :
در مواردى که با حقوق واجبه اش منافات داشته باشد، اطاعت از شوهر مقدم است.
تهيه مسکن وظيفه کيست؟
سوال 214 :
آيا تهيه مسکن وظيفه مرد است و آيا مرد مى تواند از مسکن زن استفاده کند و آيا حق نفقه همسر قابل انتقال يا اسقاط است؟
جواب :
تهيه ى مسکن از وظايف مرد است و حق نفقه قابل انتقال نيست، مگر آن را به چيزى مصالحه کنند و قابل اسقاط هم نيست، مگر اين که زن از حقش بگذرد و مسکنى که ملک زن است، در حکم ساير اموال او است.
مطالبه مرد از درآمد همسر
سوال 215 :
آيا مرد مى تواند در مقابل کار زن در بيرون از خانه، چيزى از درآمد او را مطالبه کند؟
جواب :
خير، نمى تواند بدون ملزم شرعى درآمد زن را مطالبه نمايد.
تعارض حق همسر با حق والدين
سوال 216 :
در تعارض بين حقوق شوهر و پدر و مادر کدام يک مقدم است.
جواب :
حقوق واجبه ى همسر مقدم است.
انفاق زن از اموال شوهر
سوال 217 :
آيا زن مى تواند بدون اجازه شوهر از اموال او انفاق کند؟
جواب :
خير، نمى تواند.
نذر زن بدون اجازه شوهر
سوال 218 :
اگر زنى مالى بدون اجازه شوهر نذر بنمايد، چه حکمى دارد؟
جواب :
اجازه ى شوهر در نذر زن بنابر احتياط واجب لازم است؛ ولى اگر بدون اذن او نذر کرد، بايد بنابر احتياط به نذرش عمل کند با وجود ساير شرايط صحّت نذر، مثل عدم منافات با حقوق زوج.
صدقه زن از پول خود بدون اذن شوهر
سوال 219 :
آيا زن مى تواند از پول خودش صدقه بدهد؟
جواب :
مانعى ندارد.
درخواست شوهر از زن براى شرکت در ميهمانى
سوال 220 :
اگر شوهر از زن بخواهد که در مجالس عروسى و ميهمانى شرکت کند، وظيفه ى او چيست؟
جواب :
تکليف ندارد؛ ولى خوب است اگر خلاف شرعى در کار نباشد، به تقاضاى شوهر عمل کند.
درآمد زن و ندادن آن به شوهر
سوال 221 :
خانم من حقوقش را پس‌انداز مى کند يا به پدر و مادرش مى دهد و در خانه خرج نمى کند، آيا چنين حقى دارد؟
جواب :
بله، دارد.
درآمد مستقل زن و مصرف آن
سوال 222 :
اگر زن درآمد مستقلى دارد، مى تواند حقوق خود را بدون اذن شوهر خرج کند؟
جواب :
بله، مى تواند.
دادن درآمد زن به شوهر
سوال 223 :
آيا من درآمدم را به شوهر بدهم يا اين که آن‌ها را پس انداز نمايم و در موارد ضرورى به او کمک کنم؟
جواب :
اختيار با شما است.
پس گرفتن جهيزيه هنگام طلاق
سوال 224 :
اگر زن هنگام ازدواج، جهيزيه اش را با پول مرد بخرد، هنگام طلاق مى تواند جهيزيه را پس بگيرد؟
جواب :
اگر شوهر جهيزيه را تمليک او کرده، از باب رجوع در هبه جايز است، گر چه خلاف احتياط است.
اندازه مو بنا بر نظر شوهر
سوال 225 :
آيا اگر شوهر امر کند که زن موهايش را کوتاه يا بلند بگذارد، اطاعت از او لازم است؟
جواب :
چون راجع به استمتاعات است، زن بايد اطاعت کند.
ممانعت از اشتغال زن
سوال 226 :
اگر کسى با زن کارمندى ازدواج کند، آيا پس از ازدواج مى تواند از ادامه ى اشتغال زن مانع شود؟
جواب :
تا وقتى که ضمن عقد شرطى نشده باشد، مى تواند مانع اشتغال زن شود.
فعاليت‌هاى اجتماعى زن بدون اجازه شوهر
سوال 227 :
آيا زن بدون اجازه شوهر مى تواند براى فعاليت‌هاى سياسى و اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى از منزل خارج شود؟
جواب :
خير، نمى تواند.