مزارعه
سوال 1138 :
در عقد مزارعه شرط شده که طبق عرف محل عمل شود و به گفته مالک ثلث مرسوم است و بعد از برداشت محصول معلوم شده نزد عرف محل بيشتر از ثلث مرسوم است، آيا عاملين حق ثلث محصول را دارند يا بيشتر؟
جواب :
اگر عقد قرارداد روى ثلث بسته شده زارعين همان ثلث را طلبکارند و اگر عقد روى عرف محلى بسته شده ولى خيال مى کرده اند ثلث است، زارعين همان مقدار که عرف محلى است طلبکارند و اگر شبهه دارند که چگونه بوده با مصالحه مسأله را خاتمه دهند.
سوال 1139 :
در گيلان معمول است که مزرعه و تخم شالى و کود شيميايى را به زراع تحويل داده و قرار مى کنند که نصف محصول را به مالک زمين بدهد، اکنون عده اى مى گويند اين عمل صحيح نيست و با تبليغات خود زارعين را منصرف مى کنند و در نتيجه چون مالک زمين پير شده و قدرت کشت ندارد، مزارع بلا استفاده مى ماند. بديهى است مالک زمين که روزى قدرت داشته و زمين موات را آباد کرده و يا با پول خريدارى کرده است، اکنون حاضر نيست که زمين خود را مجاناً در اختيار ديگرى قرار دهد، مستدعى است حکم شرعى مسأله را بيان فرماييد تا زارعين با دلگرمى بکار خود اشتغال ورزند؟
جواب :
قرارداد مذکور مزارعه و شرعاً از معاملات صحيحه است و تصرف در
(صفحه292)
ملک ديگران بدون رضايت مالک جايز نيست.
سوال 1140 :
اگر صاحب زمين تمام خرج يک صيفى را تا هنگام محصول فراهم کند و براى اين زمين چند کارگر را به عنوان شريک ـ که تمام کار اين صيفى کارى را انجام دهند ـ به کار گيرد (مالک زمين فقط خرج محصول را مى دهد و ديگر کارى انجام نمى دهد) و در موقع برداشت محصول، هرچه خرج کرده از فروش محصول بردارد و بعداً بقيه محصول را بين خود و کارگران به نام شريک نصف کند. آيا از نظر اسلام حلال و جايز است يا خير؟
جواب :
اگر مطابق شروط مزارعه قرارداد بستند، اشکال ندارد.
سوال 1141 :
اينجانب پيرمردى هشتاد ساله هستم مدت شصت سال است که در زمين شخصى مشغول کشاورزى مى باشم و سهم مالکانه را نيز ساليانه به او پرداخت مى کنم و در زمين مذکور تعداد شش درخت گردو کاشته ام که بارور شده اند و ساليان قبل نصف محصولات گردو و زمين را به ايشان مى دادم، اکنون صاحب زمين مى گويد طبق قانون اسلام چون درختان گردو در زمين اينجانب مى باشد تمام محصول گردو مربوط به من است، با توجه به اينکه محصول گردوى مذکور در انجمن اسلامى به طور امانت گذاشته شده تا پاسخ شرعى اخذ گردد، تمنا دارم براى حفظ حقوق دو مسلمان بفرماييد محصول گردو به صاحب زمين مى رسد يا به کسى که درختان گردو را غرس کرده است؟ و اگر به صاحب زمين مى رسد به چه عنوان؟
جواب :
درخت گردو ملک هرکس هست گردو هم ملک او است. اگر از مال مالک زمين غرس کرده ايد از او است و اگر از مال خودتان غرس کرده ايد از شما است و در صورت اول مالک بايد اجرت عمل شما را بدهد و در صورت دوم شما اجرت زمين مالک را بايد به او بدهيد.
(صفحه293)