احکام بيمه
بيمه قراردادى است بين بيمه کننده و بيمه شونده بر اين که بيمه شونده مالى به بيمه کننده بپردازد - چه آن مال عين يا منفعت يا عمل باشد ، و چه يک جا و يا به اقساط باشد - و در مقابل بيمه کننده خسارتى را که بر بيمه شونده يا بر ديگرى وارد مى شود به طورى که در عقد معين شده بپردازد .
مسأله 2870 :
بيمه انواع و اقسام متعددى دارد - مانند بيمهء حيات و بيمهء سلامت و بيمهء مال - و چون حکم آنها يکى است نيازى به بيان اقسام و انواع آن نيست .
مسأله 2871 :
بيمه از عقود است و به ايجاب و قبول محقق مى شود ، مثل آن که بيمه کننده بگويد : " من متعهدم که خسارت وارده بر جان يا مال را در مقابل پرداخت چنين مالى جبران کنم " و کسى که خواهان بيمه است بگويد : " قبول کردم " يا کسى که خواهان بيمه است بگويد : " من تعهد مى کنم که مال معينى را در مقابل جبران چنين خسارتى بپردازم " و بيمه کننده قبول کند . و اين عقد مانند ساير عقود ، به قول و فعل محقق مى شود ، و شرايط عامهء عقود مانند بلوغ و عقل و قصد و مکره نبودن و محجور نبودن طرفين عقد - به سفاهت يا افلاس - در آن معتبر است . و معتبر است آنچه بيمه مى شود - مانند جان يا مال - و خطرهاى احتمالى که جان يا مال به جهت آن بيمه مى شود ، معين باشد ، و همچنين مالى که پرداخت مى شود ، و اگر به اقساط است ، اقساط ماهانه يا سالانهء آن مثلا معين باشد ، و ابتدا و انتهاى مدت بيمه نيز معين باشد .
مسأله 2872 :
مى توان تمام اقساط عقد بيمه را از باب تعهد بيمه کننده و بيمه شونده به پرداخت خسارت و مال معين ، قرار داد ، هر چند احوط آن است که مثلا بيمه شونده مال معينى به بيمه کننده صلح کند به شرط آن که بيمه کننده خسارت احتمالى که معين شده جبران نمايد ، و بر بيمه کننده جبران واجب مى شود ، و همچنين در صورتى که مال معين از طرف بيمه شونده عين باشد ، مى توان عقد بيمه را به عنوان هبهء به شرط تحمل خسارت احتمالى از جانب بيمه کننده انجام داد ، که بر بيمه کننده وفاى به شرط واجب است .
مسأله 2873 :
چنانچه عقد بيمه به صورت صلح به شرط تحمل خسارت يا به صورت هبهء به شرط تحمل خسارت باشد ، و بيمه کننده در صورت پيش آمد خسارتى بر بيمه شونده ، از جبران آن خوددارى کند و به شرط عمل ننمايد ، بيمه شونده خيار تخلف شرط دارد و مى تواند صلح يا هبه را فسخ کند ، و آنچه از اقساط بيمه پرداخت کرده ، پس بگيرد .
مسأله 2874 :
در صورتى که بيمه شونده اقساط بيمه را بر طبق قرار داد نپردازد ، بر بيمه کننده واجب نيست خسارت وارده را جبران کند ، و بيمه شونده حق ندارد آنچه از اقساط بيمه پرداخت کرده ، پس بگيرد .
مسأله 2875 :
در صحت عقد بيمه مدت معينى معتبر نيست ، که بايد مثلا يک ساله باشد يا دو ساله يا بيشتر ، بلکه تابع توافق بيمه شونده و بيمه کننده است .
مسأله 2876 :
اگر شرکتى با سرمايه گذارى عده اى تأسيس شود ، و هر يک از شرکا و يا يک
ى از آنان در ضمن عقد شرکت بر ديگران شرط کند که چنانچه ضرر و حادثه اى بر جان يا مال او وارد شود - با تعيين نوع حادثه - شرکت بايد خسارت آن حادثه را از سود عايد خود جبران کند ، در صورت وقوع حادثه تا زمانى که عقد شرکت باقى است واجب است شرکت به اين شرط عمل نمايد