5 ـ جواهرى که بواسطه فرو رفتن در دريا بدست مى آيد
مسأله 1892 :
اگر بواسطه غوّاصى يعنى فرو رفتن در دريا لؤلؤ و مرجان يا جواهر ديگرى که با فرو رفتن در دريا بدست مى آيد بيرون آورند، روئيدنى باشد يا معدنى، چنانچه بعد از کم کردن مخارجى که براى بيرون آوردن آن کرده اند قيمت آن به (18) نخود طلا برسد، بايد خمس آن را بدهند چه در يک دفعه آن را از دريا بيرون آورده باشند يا در چند دفعه، آنچه بيرون آمده از يک جنس باشد يا از چند جنس،
[302]
ولى اگر چند نفر آن را بيرون آورده باشند هر کدام آنان که قيمت سهمش به (18) نخود طلا برسد، بايد خمس بدهد.
مسأله 1893 :
اگر بدون فرو رفتن در دريا به وسيله اسبابى جواهر بيرون آورد و بعد از کم کردن مخارجى که براى آن کرده قيمت آن به (18) نخود طلا برسد بنابر احتياط مستحب خمس آن را بدهد، ولى اگر از روى آب دريا يا از کنار دريا جواهر بگيرد، در صورتى بايد خمس آن را بدهد که اين کار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهائى يا با منفعت هاى ديگر زياد بيايد.
مسأله 1894 :
خمس ماهى و حيوانات ديگرى که انسان بدون فرو رفتن در دريا مى گيرد در صورتى واجب است که براى کسب بگيرد و به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر کسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
مسأله 1895 :
اگر انسان بدون قصد اينکه چيزى از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتفاقاً جواهرى بدستش آيد در صورتى که قصد کند آن چيز ملکش باشد بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1896 :
اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد و در شکم آن جواهرى پيدا کند که قيمتش هيجده نخود طلا يا بيشتر باشد چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد که نوعاً در شکمش جواهر است بايد خمس آن را بدهد و اگر آن حيوان اتفاقاً آن جواهر را بلعيده باشد، احتياط واجب پرداختن خمس آن است.
مسأله 1897 :
اگر در رودخانه هاى بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهرى بيرون آورد، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مى آيد، بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1898 :
اگر در آب فرو رود و مقدارى عنبر بيرون آورد که قيمت آن (18) نخود طلا يا بيشتر باشد بايد خمس آن را بدهد، و چنانچه از روى آب يا از کنار دريا بدست آورد اگر قيمت آن به مقدار (18) نخود طلا هم نرسد، بنابر احتياط خمس آن واجب است.
مسأله 1899 :
کسى که کسبش غوّاصى يا بيرون آوردن معدن است اگر خمس آنها را بدهد و چيزى از مخارج سالش زياد بيايد، لازم نيست دوباره خمس آن را بدهد.
مسأله 1900 :
اگر بچه اى معدنى را بيرون آورد، يا مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد، يا گنجى پيدا کند، يا بواسطه فرو رفتن در دريا جواهرى بيرون آورد، ولىّ
[303]
او بايد خمس آنها را بدهد.