3 - گنج :
مسأله 1815 :
گنج مالى است که در زمين يا درخت يا کوه يا ديوار پنهان باشد و کسى آن را پيدا کند و طورى باشد که به آن گنج بگويند.
مسأله 1816 :
اگر انسان در زمينى که ملک کسى نيست گنجى پيدا کند, مال خود او است و بايد خمس آن را بدهد, اگرچه گنج غير از طلا ونقره باشد.
مسأله 1817 :
نصاب گنج اگر نقره باشد 105 مثقال نقره مسکوک , و اگر طلا باشد 15 مثقال طلاى مسکوک است , و اگر از غير طلا و نقره باشد نصاب را با يکى از طلا يا نقره ملاحظه نمايند.
مسأله 1818 :
اگر در زمينى که از ديگرى خريده گنجى پيدا کند و بداند مال کسانى که قبلا مالک آن زمين بوده اند نيست , مال خود اومى شود و بايد خمس آن را بدهد, ولى اگر احتمال دهد کـه مـال يـکـى از آنان است بنابر احتياط واجب بايد به او اطلاع دهد, و چنانچه معلوم شودمال او نـيـست , به کسى که پيش از او مالک زمين بوده اطلاع دهد, و به همين ترتيب به تمام کسانى که پـيش از او مالک زمين بوده اند خبر دهد, واگر معلوم نشود مال آنان است , مال خود او مى شود و بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1819 :
اگر در ظرفهاى متعددى که در يک جا دفن شده مالى پيدا کند که قيمت آنها روى هم 105 مثقال در نقره يا 15 مثقال در طلاباشد, بايد خمس آن را بدهد, ولى چنانچه در چند جـا گـنج پيدا کند, هر کدام آنها که قيمتش به اين مقدار برسد, خمس آن واجب است , وگنجى که قيمت آن به اين مقدار نرسيده است خمس ندارد.
مسأله 1820 :
اگر دو نفر گنجى پيدا کنند که قيمت آن به 105 مثقال در نقره يا 15 مثقال در طلا برسد, اگر سهم هر يک آنان به اين مقدارنباشد, از ارباح مکاسب حساب مى شود.
مسأله 1821 :
اگـر کـسـى حيوانى را از قبيل ماهى بخرد ودر شکم آن مالى پيدا کند, اگرچه احتمال دهد که مال فروشنده است , لازم نيست به اوخبر دهد, و در حکم منافع کسب است , ولى اگـر از قبيل چهارپايان باشد لازم است به فروشنده اطلاع دهد, و اگر او علامت داد مال او است والا مال پيدا کننده است .