2 - وقوف در عرفات
واجب دوم از واجبات حج تمتع , وقوف (بودن ) درعرفات است با قصد قربت , ومراد از وقوف , حاضر بودن در عرفات است چه سواره چه پياده , چه در حال حرکت چه آرام .
مسأله 268 - صحراى عرفات حدودى براى آن معين شده که نام آنها ((ثويه )) و((نمره )) و((ذى المجاز)) و((مازمين ))است , وخود اينها خارج از موقف مى باشند.
مسأله 269 - کوهى به نام ((جبل الرحمه )) در صحراى عرفات است که ظاهرا موقف است ولى وقوف روى آن کوه مکروه است , ومستحب است وقوف در دامنه کوه ازطرف چپ باشد.
مسأله 270 - وقـوف در عرفات بايستى از روى اختيارباشد, پس اگر در مجموع وقت , خواب يا بيهوش باشد,وقوفى نکرده است .
مسأله 271 - وقوف در عرفات براى شخص مختار بنابراحتياط از اول ظهر روز نهم ذى الحجه تا غروب است ,واظهر اين است که مى تواند تا يک ساعت بعد از ظهروقوف را تاخير نمايد, يعنى از يک سـاعت بعد از ظهروقوف نمايد, ووقوف در تمام اين وقت هرچند واجب است وترکش گناه است , ولى از ارکان حج نيست , به اين معنى که اگر کسى مقدارى از اين وقت را وقوف نکندحجش فاسد نـخـواهـد شـد, بـلـى اگر وقوف را اصلا از روى اختيار ترک نمايد حجش فاسد خواهد بود وآنچه رکن است وقوف فى الجمله است .
مسأله 272 - کـسـى که بجهت فراموشى يا نادانى يا عذرموجه ديگر وقوف اختيارى (از ظهر تا غروب ) را درک ننمايد, وقوف اضطرارى (مقدارى از شب عيد) بر او لازم است وبا اين وقوف حجش صحيح خواهد بود, واگر اين وقوف را عمدا ترک نمايد حجش فاسد مى شود.
مسأله 273 - کوچ کردن از عرفات پيش از غروب آفتاب با علم وعمد, حرام است , ولى حج را فاسد نمى کند,وکسى که کوچ کرد وپشيمان شده وبرگشت چيزى بر اونيست , واگر برنگشت بايد يک شـتـر کفاره بدهد ودر منى آن را بکشد, وچنانچه نتواند يک شتر کفاره بدهد بايدهجده روز روزه بـگـيـرد وبـنـابـر احتياط پى در پى ومتوالى باشد. واين حکم نسبت به کسى که از روى فراموشى يـاندانستن حکم , کوچ کند نيز جارى است يعنى اگر يادش آمد يا حکم را دانست بايد برگردد که اگر برنگشت بنابراحتياط بايد يک شتر کفاره بدهد واگر نتوانست هجده روز روزه بگيرد.
مسأله 274 - اگر ماه نزد قاضى اهل سنت ثابت شد وبرطبق آن حکم نمود ونزد شيعه ثابت نشد, دو صورت دارد: اول : آنکه احتمال برود که حکم او مطابق واقع است , که در اين صورت پيروى از آنها ووقوف با آنها وتـرتيب جميع آثار ثبوت ماه که راجع به اعمال حج است واجب مى شود, وبنابر اظهر همين مقدار در حـج کافى است ,وکسى که مخالفت تقيه نموده وبگويد احتياط در مخالفت آنها است فعل حرام بـجا آورده ووقوفش فاسد خواهدبود, وخلاصه آنکه پيروى از حاکم سنى به جهت تقيه واجب است وبـا تـقيه حج صحيح است واحتياط در اينجامشروعيت ندارد, بخصوص که بيم تلف نفس ومانند آن باشد که در زمان ما اين اتفاق مى افتد.
دوم : آنکه علم به خلاف فرض شود, که انسان بداندروزى که به حکم قاضى روز عرفه (نهم ) است , واقـعـا روزترويه وهشتم باشد, که در اين صورت وقوف با آنها کافى نخواهد بود, ودر اين حال اگر مـکـلـف تـمکن از عمل به وظيفه را داشته باشد ولو به وقوف اضطرارى در مزدلفه بدون محذور, حـتـى مـحـذور مـخـالـفـت تقيه , بايد عمل به وظيفه نمايد, ودر غير اين صورت حجش بدل به عـمـره مفرده شده وحجى نخواهد داشت , وچنانچه استطاعتش از همين سال بوده وبراى سالهاى بـعد باقى نخواهد ماند,وجوب حج از او ساقط خواهد بود, مگر اينکه استطاعت تازه اى پيدا کند که در ايـن صورت دوباره حج مى نمايد,وممکن است در صورت دوم چاره کند باينکه در روزعيد آنها (روز نهم واقعا) از طريق منى به مکه برگرددوبعد از راه عرفات ومشعر به منى برود به نحوى که قـبـل ازغـروب وقـوف در عرفات بنمايد ولو آنا ما (ولو يک لحظه ) ودر حال حرکت , وبهمين نحو وقوف در مشعر رادر شب درک کند وبعد براى اعمال به منى برود.