گفتار در وقت نماز جمعه
مساءله 1 - ابتداء وقت نماز جمعه رسيدن خورشيد به نصف النهار و زوال آن است که همينکه خورشيد در افق به اين نقطه رسيد نماز جمعه واجب مى شود بنا بر اين اگر امام جمعه قبل از اين لحظه خطبه ها را ايراد کرده شروع در نماز نمايد صحيح است .
و اما آخر وقت آن که بعد از آن ديگر نمى شود نماز جمعه خواند مورد اختلاف و اشکال است و نزديک تر به احتياط آن است که از اوائل عرفى ظهر تاءخير نيفتد و اگر افتاد نزديک تر به احتياط آن است که مکلف نماز ظهر را انتخاب کند هرچند که بعيد نيست وقت آن تا اضافه شدن سايه بمقدار دو قدم از سايه قامت متعارف از مردم امتداد داشته باشد.
براى امام جمعه جائز است خطبه ها را آن قدر طول دهد که وقت جمعه فوت شود البته اين در فرضى است که نماز جمعه وجوبى تعيينى داشته باشد که در اين صورت اگر چنين کند گناه کرده و بايد نماز ظهر بخواند و اگر وجوب تخييرى داشته باشد گناهى نکرده بلکه تنها بايد نماز ظهر را بخواند و نماز جمعه اگر وقتش فوت شده قضاء ندارد.
مساءله 2 - اگر نمازگزاران داخل در نماز جمعه شدند و در بين نماز وقت آن تمام شد در صورتى که يک رکعت از آن در وقت واقع شده باشد صحيح است و گرنه باطل لکن نزديک تر به احتياط آن است که هم آن نماز را بعنوان جمعه تمام کنند و هم نماز ظهر را بخوانند و اگر عمدا آن را تاءخير انداخته باشند تا زمانى که بيش از يک رکعت از نماز در وقت واقع نمى شود اگر نماز جمعه را واجب تعيينى بدانيم گناه کرده اند و نمازشان صحيح است و اگر آن را واجب تخييرى بدانيم که اقوى هم همين است در اين صورت احتياط آن است که نماز ظهر را انتخاب کنند بلکه بايد در فرض اول ( يعنى جائى که يک رکعت را در وقت درک کرده که تعمدى در کار نبوده با قول به تخيير احتياط با آوردن شهر بعد از جمعه نيز ترک نشود.
مساءله 3 - اگر يقين کند که از وقت نماز جمعه مقدارى که اقل واجب از دو خطبه کوتاه و دو رکعت حفيف خوانده شود باقى است مخير است بين خواندن نماز جمعه و خواندن نماز ظهر و اگر يقين کند که اين مقدار باقى نمانده تنها بايد نماز ظهر را بخواند.
و اما اگر شک کند در اينکه اين مقدار وقت باقيمانده يا نه مى تواند نماز جمعه بخواند و اگر بعد از نماز معلوم شد که از وقت بمقدار يک رکعت باقى نبوده نماز ظهر را بخواند و اگر يقين دارد که چه مقدار وقت هست لکن شک دارد در اينکه در اين مقدار وقت مى تواند نماز جمعه و خطبه هايش را بخواند يا نه مى تواند شروع کند اگر بعد از نماز معلوم شد که وقت گنجايش داشته نمازش صحيح است و گرنه بايد ظهر را هم بخواند و نزديکتر به احتياط آن است که در چنين فرضى از همان اول نماز ظهر را انتخاب کند بلکه اين احتياط در فرض قبلى با فرض گشادى وقت براى يک رکعت نيز ترک نشود.
مساءله 4 - اگر امام جمعه باعددى که در نماز جمعه معتبر است - يعنى با چهار نفر - نماز را بخواند و در خطبه اول نماز غير آن چهار نفر کسى ملحق نشود بعد از آن که دو خطبه و يک رکعت از نماز تمام شد کسى و يا کسانى در رکعت دوم ملحق شوند آن يک رکعت را باامام مى خوانند او يک رکعت ديگر خودشان مى خوانند و نماز جمعه آنان صحيح است و آخرين لحظه اى که مى توان به نماز جمعه ملحق شد رکوع رکعت دوم است پس اگر ماءموم برکوع برود در حالى که امام هنوز از رکوع بلند نشده صحيح است و براى کسى که به الله اکبر رکوع دوم نرسيد بهتر آن است که نمازش را چهار رکعتى و به نيت ظهر بخواند و اگر مکلف تکبير گفت و برکوع رفت و آن گاه شک کرد که آيا امام را در رکوع درک کرد يا آن که همان لحظه اى که او براى رکوع خم مى شد امام سر از رکوع برداشت نمازش جمعه واقع مى شود حال آيا نمازش باطل است و براى نماز ظهر دوباره بايد تکبير بگويد يا آن که صحيح است و بايد بخواندن حمد و سوره پرداخته نماز را چهار رکعتى و به نيت ظهر تمام کند؟
محل اشکال است و احتياط آن است که هم آن را به نيت ظهر تمام کن و هم نماز ظهر را دوباره بخواند.