نماز جماعت و احکام آن (آیت الله میرزا جواد تبریزی (ره))

نماز جماعت و احکام آن

مسأله 1408 :

مستحب است نمازهاى واجب خصوصا نمازهاى يوميه را به جماعت بخوانند, و در نـمـاز صبح ومغرب وعشا, خصوصا براى همسايه مسجد وکسى که صداى اذان مسجد را مى شنود بيشتر سفارش شده است .

مسأله 1409 :

اگر يک نفر به امام جماعت اقتدا کند, هر رکعت از نماز آنان ثواب صد وپنجاه نماز دارد, و اگـر دو نـفـر اقـتـدا کـنند هر رکعتى ثواب ششصد نماز دارد, و هرچه بيشتر شوند ثواب نـمازشان بيشتر مى شود تا به ده نفر برسند, و عده آنان که از ده گذشت , اگر تمام آسمانها کاغذ ودريـاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نويسنده شوند نمى توانند ثواب يک رکعت آن را بنويسند.

مسأله 1410 :

حـاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنائى جايز نيست , و سزاوار نيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.

مسأله 1411 :

مستحب است انسان صبر کند نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقـت کـه فـرادى - يعنى تنها خوانده شود -بهتر است , ولى نماز فرادى در وقت فضيلت افضل از نماز جماعت در غير وقت فضيلت است , و نيز نماز جماعتى را که مختصر بخوانند از نمازفرادى که آن را طول بدهند بهتر مى باشد.

مسأله 1412 :

وقـتى که جماعت برپا مى شود مستحب است کسى که نمازش را فرادى خوانده دوباره با جماعت بخواند, و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده , نماز دوم او کافى است .

مسأله 1413 :

اگر امام يا ماموم بخواهد نمازى را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند, چـنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد اشکال دارد مگر به طور امامت و در مامومين کسانى باشند که نماز واجب را نخوانده باشند.

مسأله 1414 :

کسى که در نماز به حدى وسواس دارد که موجب بطلان نمازش مى شود و فقط در صورتى که نماز را با جماعت بخواند, ازوسواس راحت مى شود, بايد نماز را با جماعت بخواند.

مسأله 1415 :

اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند, در صورتى که ترک آن موجب عقوقش شود, نماز جماعت براو واجب مى شود.

مسأله 1416 :

نماز مستحب را نمى شود به جماعت خواند, مگر نماز استسقاء - که براى آمدن باران مـى خوانند - و نمازى که واجب بوده و به جهتى مستحب شده است , مانند نماز عيد فطر و قربان که در زمان امام (ع ) واجب بوده و بواسطه غائب شدن ايشان مستحب مى باشد.

مسأله 1417 :

موقعى که امام جماعت نماز يوميه مى خواند, هرکدام از نمازهاى يوميه را مى شود به او اقتدا کرد.

مسأله 1418 :

اگر امام جماعت قضاى نماز يوميه خود يا کس ديگر را که فوت آن يقينى باشد مـى خواند, مى شود به او اقتدا کرد, ولى اگر نمازخود يا کس ديگرى را احتياطا قضا مى کند اقتدا به او جايز نيست .

مسأله 1419 :

اگر انسان نداند نمازى را که امام مى خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب , نمى تواند به او اقتدا کند.

مسأله 1420 :

در صحت جماعت شرط است که بين امام و ماموم و همچنين بين ماموم و ماموم ديـگـر که واسطه بين ماموم و امام است حائلى نباشد, و مراد از حائل چيزى است که مانع از ديدن شـود مـانند پرده يا ديوار و امثال اينها, پس اگر در تمام احوال نماز يا بعض آن بين امام وماموم يا بين ماموم و ماموم ديگر که واسطه اتصال است چنين حائلى باشد, جماعت باطل خواهد شد, و زن از اين حکم مستثنى است چنانکه خواهد آمد.

مسأله 1421 :

اگر بواسطه درازى صف اول , کسانى که دو طرف صف ايستاده اند امام را نبينند, مـى تـوانـنـد اقـتـدا کنند.

و نيز اگر بواسطه درازى يکى از صفهاى ديگر کسانى که دو طرف آن ايستاده اند صف جلوى خود را نبينند, مى توانند اقتدا نمايند.

مسأله 1422 :

اگر صفهاى جماعت تا در مسجد برسد, کسى که مقابل در, پشت صف ايستاده نـمـازش صـحيح است , و نيز نماز کسانى که پشت سر او اقتدا مى کنند صحيح مى باشد, بلکه نماز کسانى که در دو طرف ايستاده اند و از جهت ماموم ديگر اتصال به جماعت دارند نيزصحيح است .

مسأله 1423 :

کسى که پشت ستون ايستاده , اگر از طرف راست يا چپ به واسطه ماموم ديگر به امام متصل نباشد, نمى تواند اقتداکند.

مسأله 1424 :

جاى ايستادن امام بايد از جاى ماموم به اندازه يک وجب متعارف بلندتر نباشد, و اگـر کـمـتـر از يک وجب باشد اشکال ندارد, و نيز اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفى که بـلندتر است بايستد در صورتى که سراشيبى آن زياد نباشد و طورى باشد که به آن ,زمين مسطح بگويند مانعى ندارد.

مسأله 1425 :

اگر جاى ماموم بلندتر از جاى امام باشد, اشکال ندارد, ولى اگر به قدرى بلندتر باشد که نگويند اجتماع کرده اند, جماعت صحيح نيست .

مسأله 1426 :

اگر بين کسانى که در يک صف ايستاده اند يک نفر که نمازش باطل است فاصله شود, مى توانند اقتدا کنند, و اما اگر چند نفرکه نمازشان باطل است فاصله شوند يا از جهت ديگر فاصله زيادى باشد, نمى توانند اقتدا کنند.

مسأله 1427 :

بعد از تکبير امام اگر صف جلو آماده نماز, و تکبير گفتن آنان نزديک باشد, کسى که در صف بعد ايستاده , مى تواند تکبيربگويد, ولى احتياط مستحب آن است که صبر کند تا تکبير صف جلو تمام شود.

مسأله 1428 :

اگر بداند نماز يک صف از صفهاى جلو باطل است , در صفهاى بعد نمى تواند اقتدا کند, ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يانه , مى تواند اقتدا نمايد.

مسأله 1429 :

هـرگاه بداند نماز امام باطل است , مثلا بداند امام وضو ندارد اگرچه خود امام ملتفت نباشد, نمى تواند به او اقتدا کند.

مسأله 1430 :

اگر ماموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده , يا کافر بوده , يا به جهتى نمازش بـاطـل بـوده مـثـلا بى وضو نماز خوانده , درصورتى که مثل زياد کردن رکوع از کارهائى که نماز فرادى را ولو سهوا باطل مى کند, نکرده باشد, نمازش صحيح است .

مسأله 1431 :

اگر در بين نماز شک کند که اقتدا کرده يا نه , اگر بنايش بر جماعت خواندن بوده و احـتـمـال دهد که از روى فراموشى نيت جماعت نکرده است , چنانچه در حالى باشد که وظيفه مـامـوم اسـت مـثـلا به حمد و سوره امام گوش مى دهد, مى تواند نماز را به جماعت تمام کند.

و اگرمشغول کارى باشد که هم وظيفه امام و هم وظيفه ماموم است مثلا در رکوع يا سجده باشد, بايد نماز را به نيت فرادى تمام نمايد.

مسأله 1432 :

اگر ماموم در بين نماز بخواهد قصد انفراد نمايد, در صورتى که از اول نماز چنين قصدى نداشته اشکال ندارد, ولى اگر از اول نماز قصد داشته است مورد اشکال است .

مسأله 1433 :

اگر ماموم بعد از حمد و سوره امام , نيت فرادى کند, لازم نيست حمد و سوره را بـخـواند, و اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادى نمايد بنابر احتياط مقدارى را که امام خوانده نيز بخواند.

مسأله 1434 :

اگر در بين نماز جماعت نيت فرادى نمايد, نمى تواند دوباره نيت جماعت کند, بـلکه اگر مردد شود که نيت فرادى کند يا نه و بعدتصميم بگيرد که نماز را با جماعت تمام کند, صحت جماعتش محل اشکال است .

مسأله 1435 :

اگر شک کند که نيت فرادى کرده يا نه , بايد بنا بگذارد که نيت فرادى نکرده است .

مسأله 1436 :

اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد, اگرچه ذکر امام تمام شده باشد, نمازش صحيح است و يک رکعت حساب مى شود, اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش باطل است .

مسأله 1437 :

اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسيده يا نه , نمازش باطل است .

مسأله 1438 :

اگـر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و پيش از آنکه به اندازه رکوع خم شود, امام سر از رکوع بردارد, بنابر احتياطواجب بايد قصد فرادى بنمايد.

مسأله 1439 :

اگر اول نماز يا بين حمد و سوره اقتدا کند و پيش از آنکه به رکوع رود, امام سر از رکوع بردارد, نماز او صحيح است .

مسأله 1440 :

اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است , چنانچه بخواهد به ثـواب جماعت برسد, بايد بعد از نيت و گفتن تکبيرة الاحرام بنشيند و تشهد را با امام بخواند ولى سلام را نگويد و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد, بعد بايستد بدون آنکه دوباره نيت کندو تکبير بگويد, حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.

مسأله 1441 :

ماموم نبايد جلوتر از امام بايستد, و بنابر احتياط اگر ماموم يک مرد باشد قدرى عقب تر در طرف راست امام بايستد, و بعيدنيست که جايز باشد با امام برابر بايستد و لو قد او بلندتر از امام باشد, و اگر متعدد باشند پشت سر امام بايستند.

مسأله 1442 :

اگـر امام مرد و ماموم زن باشد, چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و ماموم ديگرى که مرد است و زن بواسطه او به امام متصل شده است , پرده و مانند آن باشد, اشکال ندارد.

مسأله 1443 :

اگر بعد از شروع به نماز, بين ماموم و امام , يا بين ماموم و کسى که ماموم بواسطه او مـتصل به امام است , پرده يا چيز ديگرى حائل شود, جماعت باطل مى شود و لازم است ماموم به وظيفه منفرد عمل نمايد.

مسأله 1444 :

احتياط واجب آن است که بين جاى سجده ماموم و جاى ايستادن امام به اندازه يک مـتر فاصله نباشد, و همچنين است اگرانسان بواسطه مامومى که جلوى او ايستاده به امام متصل بـاشـد, و احـتياط مستحب آن است که جاى سجده ماموم با جاى کسى که جلوى اوايستاده , هيچ فاصله نداشته باشد.

مسأله 1445 :

اگر ماموم بواسطه کسى که طرف راست يا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جـلـو بـه امـام متصل نباشد, بنابر احتياطواجب بايد با کسى که در طرف راست يا چپ او اقتدا کرده , يک متر فاصله نداشته باشد.

مسأله 1446 :

اگر در نماز, بين ماموم و امام , يا بين ماموم و کسى که ماموم بواسطه او به امام متصل است , يک متر فاصله پيدا شود, بايد قصدانفراد کند و نمازش صحيح است .

مسأله 1447 :

اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود, چنانچه فورا براى نماز ديگرى به امام اقتدا کنند, جماعت صف بعدصحيح است .

مسأله 1448 :

اگر در رکعت دوم اقتدا کند, لازم نيست حمد و سوره بخواند ولى قنوت و تشهد را بـا امام مى خواند, و احتياط آن است که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند کند و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند,و اگر براى سـوره وقـت نـدارد, حـمـد را تمام کند و در رکوع , خود را به امام برساند, و اگر در رکوع به امام نرسد, بنابر احتياط واجب قصد انفرادنمايد.

مسأله 1449 :

اگر موقعى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است اقتدا کند, بايد در رکعت دوم نـمازش که رکعت سوم امام است بعد ازدو سجده بنشيند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و بـرخـيزد, و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد, بايد يک مرتبه بگويد ودر رکوع خود را به امام برساند.

مسأله 1450 :

اگر امام در رکعت سوم يا چهارم باشد و ماموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بـخـوانـد, به رکوع امام نمى رسد, بنابر احتياطواجب بايد صبر کند تا امام به رکوع رود, بعد اقتدا نمايد.

مسأله 1451 :

اگر در حال قيام رکعت سوم ياچهارم امام اقتدا کند, بايد حمد وسوره را بخواند, و اگـر بـراى سـوره وقـت ندارد, بايد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند, و اگر در رکوع به امام نرسد بنابر احتياط واجب قصد انفراد کند.

مسأله 1452 :

کسى که مى داند اگر سوره يا قنوت را تمام کند به رکوع امام نمى رسد, چنانچه عـمـدا سـوره يا قنوت را بخواند و به رکوع نرسد,اظهر اين است که نمازش صحيح است و بايد به وظيفه منفرد عمل نمايد.

مسأله 1453 :

کـسى که اطمينان دارد که اگر سوره را شروع کند يا تمام نمايد, به رکوع امام مـى رسد, در صورتى که زياد طول نکشد بهتر آن است که سوره را شروع کند, يا اگر شروع کرده تـمـام نمايد, و اگر زياد طول بکشد احتياط واجب آن است که شروع نکند, و چنانچه شروع کرده تمام ننمايد.

مسأله 1454 :

کسى که يقين دارد اگر سوره را بخواند به رکوع امام مى رسد, چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد, جماعتش صحيح است .

مسأله 1455 :

اگر امام ايستاده باشد وماموم نداند که در کدام رکعت است , مى تواند اقتدا کند, ولـى بـايـد حـمد و سوره را به قصد قربت بخوانداگرچه بعد بفهمد که امام در رکعت اول يا دوم بوده .

مسأله 1456 :

اگـر به خيال اينکه امام در رکعت اول يا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم يا چهارم بوده ,نمازش صحيح است , ولى اگر پيش از رکوع بفهمد, بـايـد حـمـد و سـوره را بـخـوانـد, و اگـر وقت ندارد, فقط حمد را بخواند و در رکوع خود را به امام برساند, و اگر نمى رسد بنابر احتياط واجب قصد انفراد نمايد.

مسأله 1457 :

اگر به خيال اينکه امام در رکعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از رکوع يا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است .

و اگر در بين حمد و سوره بفهمد, لازم نيست آنها را تمام کند.

مسأله 1458 :

اگر موقعى که مشغول نماز مستحبى است جماعت برپا شود, چنانچه اطمينان نـدارد کـه اگر نماز را تمام کند به جماعت مى رسد,مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جـمـاعـت شـود, بـلـکه اگر اطمينان نداشته باشدکه به رکعت اول برسد مستحب است به همين دستوررفتار نمايد.

مسأله 1459 :

اگـر موقعى که مشغول نماز سه رکعتى يا چهار رکعتى است جماعت برپا شود, چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت مى رسد, مستحب است به نيت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند.

مسأله 1460 :

اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد, لازم نيست نيت فرادى کند.

مسأله 1461 :

کسى که يک رکعت از امام عقب مانده بهتر آن است که وقتى امام تشهد رکعت آخر را مى خواند, انگشتان دست و سينه پا رابه زمين بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر کند تا امام سـلام نـماز را بگويد و بعد برخيزد.

و اگر در همان جا بخواهد قصد انفراد نمايد مانعى ندارد, ولى چنانچه از اول قصد انفراد داشته محل اشکال است .