قصاص (اطراف) اعضا

قصاص (اطراف) اعضا

سوال 1508 :

در مورد قصاص اطراف (اعضا) بفرماييد:

الف) آيا مجنىٌ عليه مى تواند بخشى از قصاص را اجرا و بخش ديگر را عفو کند؟(مثلاً جانى دست مجنىٌ عليه را از کتف قطع کرده است، مجنىٌ عليه خواهان قطع دست جانى از آرنج باشد).

جواب :

اشکال دارد; ولى اگر دو جنايت مستقل از جانى سر زده باشد، مى تواند يکى را عفو کند و ديگرى را قصاص نمايد.

ب) آيا مى تواند براى قسمتى از جنايت طلب قصاص کرده و براى بخش ديگر ديه بگيرد؟

جواب :

در جنايت عمدى ديه نيست، فقط قصاص است; مگر با توافق طرفين و در اين جا اگر توافق بشود مانعى ندارد، به شرط اين که دو جنايت مستقل باشد.

جواب :

آيا مى تواند براى قسمتى از جنايت طلب قصاص کرده و نسبت به بخش ديگر مصالحه کند؟

جواب :

از جواب سابق روشن شد.

سوال 1509 :

آيا ملاک در قصاص اعضا رعايت مماثلت نسبيّه است يا عرفيّه؟ معيار هر کدام چه مى باشد؟

جواب :

معيار، مراعات مماثلت نسبيه عرفيّه است; يعنى اگر شخص چاقى باندازه يک سانتيمتر چاقويى در بدن فردى لاغر و يا کودکى فرو کرده باشد که به اعماق بدن او رسيده باشد، در موقع قصاص بايد به همان نسبت چاقو به بدن شخص جانى چاق فرو رود. در مماثلت نسبى دقّت عقلى لازم نيست; بلکه دقّت عرفى کافى است.

سوال 1510 :

شخصى با مراجعه به دادگاه اظهار مى دارد که فلانى در بين عدّه اى با زدن سيلى به اين جانب موجب هتک حيثيّت اجتماعى بنده گرديده است و تقاضاى قصاص در همان جمع يا جمع مشابه را دارد، آيا قصاص سيلى به اين صورت وجهه شرعى دارد؟

جواب :

در قصاص اين امور معتبر نيست; ولى حاکم مى تواند براى هتک حيثيّت او را تعزير کند.

سوال 1511 :

در چه مواردى تداخل قصاص عضو در نفس صورت مى گيرد؟ ملاک در تداخل به نظر حضرتعالى چيست؟

جواب :

هرگاه کسى ضربه اى به ديگرى وارد کند که موجب جراحت يا شکستگى منتهى به مرگ شود، فقط قصاص نفس دارد و ديه عضو در ديه نفس داخل مى شود.

سوال 1512 :

در موارد ذيل که جرح و قتل بطور عمد يا غير عمد توسّط يک نفر صورت مى پذيرد، آيا حسب مورد قصاص عضو در قصاص نفس، و ديه عضو در ديه نفس، تداخل مى کند؟ حکم را در دو صورت زير بيان فرماييد:

الف) جرح و قتل با ضربه واحد انجام شود.

ب) جرح و قتل با دو ضربه يا بيشتر انجام شود. (در اين فرض ممکن است ضربات متعدّد در زمانهاى متفرّق يا متوالى انجام شود).

جواب :

در صورتى که جرح سبب قتل شود، يک ديه بيشتر لازم نيست، خواه به يک ضربه باشد يا چند ضربه و در مورد قصاص نيز همين گونه است; يعنى قصاص نفس صورت مى گيرد.

سوال 1513 :

ديه يا مجازات ضرب ساده اى که موجب جراحت و تغيير رنگ نگردد و هيچ گونه آثارى از خود باقى نگذارد چيست؟

جواب :

اگر اين کار عمداً صورت گيرد قصاص دارد و اگر از روى خطا باشد قصاص ندارد و ديه اى نيز بر آن مترتّب نمى شود.

سوال 1514 :

در قصاص طرف که تساوى جرح قصاصى با جنايت شرط است، در صورتى که به مقدار جنايت مستلزم زيادت و ليکن در فرض اکتفا به کمتر از مقدار جنايت، زيادتى پيش نيايد، آيا قصاص به ميزان کمتر از جنايت جايز است، يا تساوى در هر دو جهت شرط مى باشد؟

جواب :

اگر خوف خطر باشد قصاص تبديل به ديه مى شود; ولى اگر خوف زيادت است مى توان به کمتر قناعت کرد.

سوال 1515 :

در قصاص طرف، آيا زن مى تواند به جاى پرداخت فاضل ديه مثلاً در قطع چهار انگشت دو انگشت مرد جانى را قطع کند؟

جواب :

مانعى ندارد.

سوال 1516 :

ضربات کبودى، سياهى، سرخى چنانچه عمدى باشد و قصاص ممکن باشد قصاص دارد يا ديه؟

جواب :

در صورتى که رعايت مطابقت ممکن شود، قصاص مانعى ندارد.

سوال 1517 :

در صورتى که قصاص در اعضا به علّت خطر جانى يا عضو و يا به علّت عدم امکان استيفا بدون زياده و نقصان جايز نباشد، آيا بايد حکم به پرداخت ديه صادر نمود، يا بايد جانى به مقدار مادون جنايت قصاص شود و نسبت به مابقى ارش بپردازد، يا اين که اختيارى است و به يکى از دو شقّ اوّل مى توان حکم صادر کرد؟

جواب :

احتياط قناعت به ديه است.

سوال 1518 :

پدرى به اتّفاق شخص ديگرى فرزند خود را کشته است. آيا رضايت اين پدر در جهت عدم قصاص و يا تخفيف مجازات شخص ثالث (شريک جرم او) نافذ است؟

جواب :

حقّ پدر نسبت به سهم خود در عفو و قصاص ثابت است، و بيشتر از آن مربوط به او نيست.