شرايط قصاص
سوال 1501 :
شخصى در سنّ دوازده سالگى مردى را کشته است، او را تا به حال که، 25 ساله است، در زندان نگه داشته اند تا بچّه هاى مقتول بزرگ شوند و تصميم بگيرند که قاتل اعدام شود يا ديه بگيرند و حکم اعدام او هم صادر شده است. حال اگر صبىّ جنايتش قصاص ندارد، پس چرا حکم اعدام اين جوان را صادر کرده اند با اين که کوچک بوده است؟
سوال 1502 :
قاتلى که محکوم به قصاص شده است، توسّط شخصى غير از اولياى دم و بدون اجازه آنها کشته مى شود. در فرض مزبور، اين سوالات مطرح است:
الف) آيا اين شخص (قاتل دوّم) بايد قصاص شود؟ در فرض قصاص، چه کسانى حقّ قصاص دارند؟ اولياى دم مقتول اوّل، يا اولياى دم مقتول دوّم که خود محکوم به قصاص بوده است؟
ب) در صورتى که قصاص حقّ اولياى دم مقتول دوّم باشد، حقّ القصاص اولياى دم مقتول اوّل چه مى شود؟ آيا موضوع منتفى شده و از بين رفته است، يا اين که تبديل به ديه مى شود؟ در فرض تبديل به ديه، چه کسانى بايد آن را بپردازند؟
جواب :
با توجّه به اين که قاتل مهدورالدم نيست; بلکه در اختيار اولياى دم قرار مى گيرد که اگر بخواهند قصاص مى کنند يا با توافق طرفين ديه بگيرند، ديگرى حقّ کشتن او را ندارد و اگر او را بکشد محکوم به قصاص يا ديه با توافق طرفين مى باشد، و از آن جا که قاتل دوّم موضوع قصاص قاتل اوّل را از بين برده است، احتياط واجب آن است که قاتل دوّم ديه اى به ارباب دم مقتول اوّل بپردازد; شبيه مواردى که کسى قاتل را فرارى مى دهد بطورى که دسترسى به او حاصل نمى شود و موضوع قصاص منتفى مى گردد که بايد شخص فرارى دهنده طبق نصوص وارده ديه را بپردازد و اين غير از ديه اى است که قاتل دوّم براى نجات از قصاص به ولىّ دم قاتل اوّل مى پردازد.
سوال 1503 :
اگر کافر ذمّى عمداً مسلمانى را به قتل برساند، آيا قصاص مى شود؟
جواب :
آرى; قصاص مى شود.
سوال 1504 :
مردى همسر خود را به قتل مى رساند و اولياى دم، از جمله فرزندان مقتول، تقاضاى قصاص مى نمايند، با توجّه به اين که اگر پدر فرزند خود را بکشد، قصاص نمى شود، آيا فرزندان مى توانند تقاضاى قصاص پدر را بنمايند؟
جواب :
در فرض مسأله، فرزندان نمى توانند تقاضاى قصاص براى پدر کنند; بلکه مى توانند از او ديه بگيرند.
سوال 1505 :
زنى به اتّهام قتل عمد مردى قصاص شده است; با توجّه به اين که ديه مرد دو برابر ديه زن است، آيا مى توان علاوه بر قصاص يک دوّم ديه مرد مقتول را هم مطالبه نمود؟ اگر مى شود، نحوه وصول و مطالبه آن چگونه و بر عهده کيست؟
جواب :
در مورد قصاص ديه اى وجود ندارد.
سوال 1506 :
اگر مردى دو زن يا بيشتر را کشته باشد و اولياى آنان خواهان قصاص باشند، بفرماييد:
الف) آيا اولياى خواهان قصاص، بايد چيزى به عنوان فاضل ديه بپردازند؟
ب) در صورت لزوم پرداخت، آيا بايد هر يک از اولياى خواهان قصاص، مستقلاًّ و جداگانه نصف ديه يک مرد را بدهند، يا اين که نصف ديه يک مرد، در ميان اولياى خواهان تقسيم مى شود؟ (مثلاً اگر مردى دو زن را کشته است و اولياى هر دو خواهان قصاص هستند، هر يک از اوليا بايد يک چهارم ديه مرد را بدهد)؟
جواب :
هرگاه اولياى هر دو زن متّفقاً و با هم خواهان قصاص باشند، چيزى به عنوان ديه به ورثه قاتل پرداخت نمى شود.
سوال 1507 :
قاتل مدّعى است که در حال مستى مرتکب قتل شده و اصلاً قصد قتل نداشته است، آيا در صورت صحّتِ ادّعاىِ متّهم قصاص وى منتفى مى گردد؟
جواب :
اگر مستى ثابت نشود، قصاص ثابت است و اگر مستى در حال قتل ثابت شود دو حالت دارد: نخست اين که کسى بوده که در حال مستى غالباً مرتکب امثال اين امور مى شده، در اين جا نيز قصاص ثابت است; در غير اين صورت فقط ديه دارد.