فصل سى و هشتم: احکام وصيّت
سوال 1089 :
آيا نوشتن وصيّت نامه واجب است؟
جواب :
نوشتن وصيّت مستحب است، مگر اين که چيز واجبى از حقّ الله يا حقّ النّاس بر عهده او باشد و بدون وصيّت خطر از بين رفتن آن باشد.
سوال 1090 :
کسى مالى را براى شخصى وصيّت کرده است ولى جدّ پدرى ميّت، آن مال را بدون مجوّز شرعى فروخته است و مدّتى از اين جريان مى گذرد و ارزش آن کمتر شده است، حکم شرعى مسأله را بيان فرماييد؟
جواب :
چنانچه وصيّت نسبت به مال معيّنى بوده و بيش از ثلث نبوده، تمام آن مال متعلّق به موصى له است و اگر فروش رفته مى تواند تمام قيمت آن را بگيرد و در صورتى که ارزش آن کمتر شده باشد و جدّ پدرى بدون مجوّز شرعى آن را فروخته باشد تفاوت قيمت را احتياطاً بايد به او بپردازد.
سوال 1091 :
آيا حضرت عالى اجازه مى فرماييد ثلث ترکه مرحوم پدرم را به يکى از ارحام (که بدهى دارد و اگر نپردازد با مشکل مواجه مى شود) بدهيم؟
جواب :
هرگاه وصيّت به ثلث کرده و مصرف خاصّى که مغاير با اين مصرف است تعيين نکرده باشد مانعى ندارد.
سوال 1092 :
شخصى وصيّت کرده است که «ثلث اموال اين جانب را در موردى خرج کنيد که از نظر قرآن و سنّت بهترين موارد است و بهتر از آن موردى نيست» نظر مبارک را در اين مورد بيان فرماييد که پول ايشان در چه موردى مصرف شود؟
جواب :
در مورد حوزه هاى علميّه و افراد باتقوايى که در اين حوزه ها به امر تدريس و تبليغ و ارشاد خلق و امربه معروف و نهى از منکر اشتغال دارند مصرف کنيد. در حديث آمده: «وما اعمال البرّ کلّها و الجهاد فى سبيل الله، عند الامر بالمعروف والنهى عن المنکر، الا کنفثه فى بحر لجّى; تمام اعمال نيک و حتّى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر مانند آب دهان در برابر درياى عميق است».
سوال 1093 :
اگر ميّت وصيّت نکرده باشد، آيا از اصل مال حقىّ دارد؟
جواب :
جز تجهيزات لازمه ميّت حقّى ندارد.
سوال 1094 :
اگر ميّت تعيين وصى نموده، اما وصيّت به ثلث ننموده باشد، آيا لازم است ثلث او را در کارهاى خير مصرف کنند؟
جواب :
تعيين وصى مفهومش تعيين ثلث نيست، مگر اين که در بعضى از مناطق، تعيين وصى به معناى وصيّت به ثلث باشد دراين صورت بايد به آن عمل کرد.
سوال 1095 :
شخصى يک باب منزل نوساز به همسرش مصالحه و هبه نموده است و يک سوّم اموال خودش را وصيّت کرده که خرج کفن و دفن و امور خيريّه شود که در سال اوّل اجرا شد، امّا حال يک برادر و خواهر مادرى او پيشنهاد مى کنند ديگر ادامه داده نشود، آيا اين پيشنهاد صحيح است؟
جواب :
اگر چيزى از ثلث باقى مانده است حتماً بايد در امور خيريّه مصرف شود.
سوال 1096 :
اگر کسى در حال حيات وصيّت کند که بعد از مرگش اعضاى بدنش را در اختيار بيماران نيازمند به آن اعضا قرار دهند، آيا ورثه مى توانند از اين کار جلوگيرى کنند؟
جواب :
جلوگيرى ورثه تأثيرى در اين مسأله ندارد و در صورتى که آن اعضا، براى نجات جان بيماران لازم باشد برداشتن آن جايز است و همچنين اگر براى نجات عضو مهمّى مانند چشم باشد.
سوال 1097 :
شخصى وصيّت کرده که قرآنهايى که مدّتها آنها را مى خوانده است با او در قبر بگذارند، آيا عمل به اين وصيّت جايز است؟
جواب :
اگر قرآنهاى متعدّدى باشد خالى از اشکال نيست.
سوال 1098 :
ميّتى وصيّت نموده است که بعد از فوت او سه ختم قرآن و يک حج انجام دهند و مبلغى به مسجد کمک نمايند، آيا ورثه مى توانند ختم قرآن را مقدّم بدارند؟
جواب :
اگر حجّ واجب نباشد و ثلث براى همه کفايت نکند بايد به ترتيب عمل کنند.
سوال 1099 :
اگر ميّت وصّى را ملتزم به يک ختم قرآن نموده باشد و او کسى را جهت تلاوت اجير نمايد و اجير، قرآن را ختم نمايد ولى وصّى از پرداخت اجرت خوددارى نمايد، آيا به وصيّت ميّت عمل شده و در صورت نپرداختن اجرت ثوابى به ميّت مى رسد؟
جواب :
وصيّت عمل شده و ثواب به ميّت مى رسد ولى وصّى بدهکار و مشغول الذّمّه است.
سوال 1100 :
در زمان تنظيم صلح نامه يا وصيّت نامه، آيا حضور تمامى ورثه الزامى است؟
جواب :
حضور ورثه لزومى ندارد، مگر اين که وصيّت زايد بر ثلث باشد که نسبت به زياده رضايت ورثه شرط است.
سوال 1101 :
اگر بعضى از فرزندان در هنگام وصيّت يا مصالحه حضور نداشته باشند، آيا مى توانند منکر وصيّت نامه يا صلح نامه شوند و يا آن را قبول نکنند؟
جواب :
در صورتى که مدرک کافى بر صلح يا وصيّت وجود داشته باشد، هيچ کس حقّ مخالفت ندارد مگر اين که وصيّت زايد بر ثلث باشد که نسبت به زيادى، بدون اجازه ورثه نافذ نيست.