شروط ضمن عقد نکاح
شرط عدم انفاق
سوال 87 :
آيا شوهر ضمن عقد ازدواج مى تواند عدم انفاق را، به معنى اسقاط حقّ نفقه شرط کند؟
جواب :
عدم استحقاق را نمى تواند، ولى عدم انفاق فعليّه را مى تواند شرط نمايد.
شرط عدم نزديکى
سوال 88 :
آيا در عقد دايم مى توان شرط کرد که بين زن و مرد نزديکى صورت نگيرد؟
جواب :
اگر شرط عقلايى و غير سفهى باشد، نافذ است.
شرط در مورد کارهاى منزل
سوال 89 :
آيا اين شرط که همسر در آينده کارهاى معمول منزل را انجام دهد صحيح است؟ و در صورتى که به شرط عمل نکرد، حکم آن چيست؟
جواب :
شرط صحيح و واجب الوفاء است و شرط ضمن نکاح الزام آور هست؛ اما خيارآور نيست.
شرط مقدار تمکين
سوال 90 :
اگر زن دايمى شرط کند که هفته اى فقط يکى دو بار تمکين کند، آيا اين شرط صحيح است؟
جواب :
ظاهرا صحيح است.
شرط نوع تمکين
سوال 91 :
اگر نوع و مقدار تمکين توسط زن شرط شود، در چه صورتى لازم الاجرا است؟ آيا بايد لزوما ضمن عقد نکاح باشد، يا اين که اگر بعد از آن باشد و مورد قبول زوج باشد نيز قابل قبول است؟
جواب :
اگر ضمن عقد شرط شود با فرض عقلايى بودن و سفهى نبودن، لازم الاجرا است.
شرط عدم تمکين
سوال 92 :
زن ضمن عقد نکاح شرط مى کند که شوهر هيچ‌گونه استمتاعى از او نبرد. آيا اين شرط خلاف مقتضاى عقد است يا صحيح و نافذ است؟
جواب :
در محدوده اى که عقلايى باشد و سفهى نباشد، نافذ است.
شرط بکارت دختر
سوال 93 :
اگر عقد نکاح مشروط به باکره بودن دختر باشد، در صورت باکره نبودن دختر، آيا شوهر حقّ فسخ دارد؟
جواب :
اگر ثابت شود که قبل از عقد باکره نبوده، شوهر حقّ فسخ دارد.
شرط خريد اشيا
سوال 94 :
اگر شرط عروسى از طرف خانواده ى عروس، خريدارى طلا و ملزومات ديگر باشد، ولى مرد به علّت شرايط بد اقتصادى از اين امر سرباز زند، آيا با توجّه به اين که زن فعلاً در خانه ى پدرى خود زندگى مى کند، مى تواند زن را بدون هيچ تشريفاتى به خانه خود ببرد يا خير؟
جواب :
اگر شرط ضمن عقد شده باشد، بايد به شرايط عمل کند.
شرط عدم ازدواج مجدّد
سوال 95 :
از جمله ى شروط ضمن عقد نکاح اينجانب، عدم ازدواج دوّم مى باشد. چنان‌چه با داشتن همسر دايم به دليل عسر و حرج ايجاد شده توسّط زوجه، اقدام به ازدواج موقّت نمايم، آيا از نظر شرعى ازدواج مذکور [ازدواج موقّت] باعث فراهم نمودن موجبات طلاق از ناحيه ى زوجه ى دايم مى گردد؟
جواب :
خير و ازدواج مذکور جايز و صحيح بوده است و اگر شرط شده که در صورت ازدواج دوّم مطلقا زوجه در طلاق وکيل باشد، شرط صحيح است و ازدواج دوّم بر ازدواج موقّت هم صدق مى کند، هر چند عقد مزبور به دليل عسر و حرج انجام گرفته باشد، مگر مدّت به اندازه اى کم باشد که به مجرّد اطّلاع زوجه، مدّت منتفى شده باشد که ممکن است مشمول شرط نباشد.
سوال 96 :
با توجه به اين که امروزه يکى از شرايطى که در عقد نکاح گذارده مى شود «عدم ازدواج مجدد زوج» مى باشد و اين نکته که بيان مى شود «اين شرط صحيح نيست». آيا اين موضوع باعث سستى زوج نسبت به تعهدهايى که در قبال زوجه دارد و تشويق او به ازدواج مجدد، نمى شود؟
جواب :
مرد شرعا حق دارد تا چهار زن دايم داشته باشد، پس اگر اين شرط به معناى سلب حق است صحيح نيست و انحاى ديگرى از شرط فعل يا شرط نتيجه ممکن است، که صحيح است.
سوال 97 :
مردى ضمن عقد شرط کرده بود که ازدواج مجدد ننمايد، آيا در صورت تخلف و تجديد فراش، زن حق فسخ عقد را دارد يا مرد فقط عمل حرامى مرتکب شده است؟
جواب :
اين شرط اگر به معناى سلب حق بوده است اصلاً صحيح و نافذ نيست و اگر به نحو صحيحى بوده است، شرط در ضمن عقد نکاح خيارآور نيست، هر چند الزام آور هست.
انتخاب مسکن يا عدم شرط
سوال 98 :
آيا زوجه بدون اين که در مورد انتخاب مسکن شرطى بکند حقّ دارد به منزلى که زوج اجاره کرده يا تهيه نموده نرود؟ و آيا در اين صورت حقّ مطالبه ى نفقه را دارد؟
جواب :
حق ندارد، اگر در حدّ نفقه واجبه که شوهر بايد تهيه کند هست، و با امتناع، در بعض موارد، ناشزه محسوب مى شود.
رجوع زوج از اجازه تحصيل زوجه
سوال 99 :
زوج ابتدا به زوجه اجازه مى دهد که براى تحصيل و درس خواندن از خانه بيرون برود ولى پس از استخدام به کارى، اجازه اشتغال وى را نمى دهد. آيا زوج حقّ دارد از اجازه اش برگردد؟ حکم اشتغال زوجه چيست؟
جواب :
اگر اجازه ى اوّلِ زوج، شرط ضمن عقد نبوده است، زوج مى تواند از اجازه اش برگردد و و در اين صورت خروج از منزل هم براى زوجه حرام است.
تخلف از شرط عقد توسط شوهر
سوال 100 :
اگر هنگام عقد زوج شرايطى را قبول کند، ولى بعد از ازدواج از شرط خود تخلف کند، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر شرط صحيح و نافذ بوده، تخلف از آن حرمت تکليفى دارد و قابل الزام است، امّا حق فسخ نمى آورد.
شرط پرداخت پول به پدرزن
سوال 101 :
آيا زن مى تواند در عقد ازدواج شرط کند که داماد علاوه بر مهريه، مقدارى پول هم به پدر يا مادر عروس بدهد؟ آيا چنين شرطى لازم الوفاء است؟
جواب :
بله، لازم‌الوفاء است.
سلب حق ازدواج مجدد از خود
سوال 102 :
آيا مرد مى تواند ضمن عقد نکاح حق ازدواج مجدد را از خود سلب کند؟
جواب :
خير، نمى تواند.
گذاشتن شروط در عقد نکاح
سوال 103 :
آيا زوجه ضمن عقد نکاح، مى تواند هر نوع شرطى بگذارد، به اين معنا که او در گذاردن هر نوع شرطى آزاد باشد و با اشکالى مواجه نباشد ولى مرد بتواند شروطى که قادر به انجام آن‌ها نيست قبول نکند؟
جواب :
هر شرطى که شرعا صحيح باشد را با توافق زوج ضمن عقد حق دارد قرار دهد و اگر زوج قبول نکرد، آن شرط نافذ نيست.
اختيارات زن در شرط ضمن عقد
سوال 104 :
آيا زن مى تواند در عقد نکاح شرط کند که بعد از ازدواج شرايطى را تعيين کند به اين معنا که ضمن عقد نکاح شرط مطلق بگذارد که بعد از ازدواج مصاديق آن را مشخص کند که از طرف مرد لازم الاجرا باشد؟
جواب :
خير، چون عقلايى نيست.
مفاد عقدنامه ها
سوال 105 :
در عقدنامه ها دو بند زير ذکر شده است:
الف) ضمن عقد خارج لازم عقد نکاح زوجه شرط کرد هر گاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخيص دادگاه تقاضاى طلاق ناشى از تخلّف زن از وظايف همسرى يا سوء اخلاق و رفتار وى نبوده، زوج موظّف است تا نصف دارايى موجود خود را که در ايّام زناشويى با او به دست آورده يا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل کند.
ب) ضمن عقد خارج لازم عقد نکاح زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حقّ توکيل غير داد که در غير موارد مشروحه ى زير با رجوع به دادگاه و اخذ مجوّز از دادگاه پس از انتخاب نوع طلاق، خود را مطلّقه کند و نيز به زوجه وکالت بلاعزل با حقّ توکيل غير داد تا در صورت بذل از طرف او قبول بذل کند.
سوالات زير در اين رابطه مطرح است:
1) آيا بند الف و ب شرط فعل است يا شرط نتيجه؟
جواب :
اولى شرط فعل است و هم چنين ظاهر دومى، هر چند قابل حمل بر شرط نتيجه هم هست.
2) آيا مى توان با توافق زوجين اين وکالت را به هم زد يا اين که وکالت کما کان باقى است؟
جواب :
اگر منظور طرفين، شرط نتيجه بوده، قابل رفع نيست و اگر شرط فعل بوده احکام عقد وکالت در آن جارى است و قيد بلاعزل فايده ندارد.
3) امروزه عاقد با گرفتن کليه شروط مذکوره در قباله، بدون قرائت شروط، صيغه را جارى مى کند و حال آن که اگر مرد اين شروط را بداند، ممکن است قبول نکند. در صورت جهل به شروط وظيفه چيست؟
جواب :
بايد شروط مذکوره به زوجين تفهيم شود.