شرايط مستحقّين زکات
پرداخت زکات به معتاد
سوال 1827 :
آيا مى شود زکات را به افراد فقير معتاد به ترياک داد؟
جواب :
اگر صرف در کشيدن ترياک مى کند، در ابتداى معتاد شدن نمى تواند به او بدهد؛ ولى اگر معتاد شده است، عدم پرداخت مبنى بر حرمت ادامه اعتياد است، و اگر صرف در ضروريات خود و عيالش مى کند، پرداخت زکات به او مانعى ندارد و هم چنين اگر ندانيم که آن را چه مى کند.
ميزان فقر
سوال 1828 :
معيار در فقر افراد چيست؟ آيا شخصى که مثلاً حدود پانصد تومان پول ندارد، ولى از لحاظ خوراکى چندان در مضيقه نيست، مى توان به او زکات داد؟
جواب :
فقير و مستحقّ زکات است.
کسى که در صورت فروش ملکش غنى است
سوال 1829 :
شخصى داراى باغى است که اگر بفروشند غنى مى شود؛ ولى به طمع گران ترشدن نمى فروشد. آيا مى توان به او زکات داد؟
جواب :
اين شخص فقير نيست.
دادن زکات به داماد يا عروس
سوال 1830 :
در چه صورتى شخص مى تواند زکات مال را به داماد يا عروس خود بدهد؟
جواب :
در صورتى که فقير باشند.
خرج زکات براى تحصيل فرزند
سوال 1831 :
در صورت فقر پسر، پدر مى تواند زکات را براى تحصيل فرزند در دانشگاه يا حوزه به پسر خود پرداخت نمايد؟
جواب :
در اين جهت با ديگران فرقى ندارد.
پرداخت زکات به پسر فقير
سوال 1832 :
پدر اينجانب حدود هفتاد سال سن دارد و شغل او کشاورزى است. بنا به اقرار خودش زکات را خوب حساب نکرده است، يعنى دقيق زکات تسعه (نه گانه) را نداده و يقين دارد به عهده او زکات تسعه هست. هم چنين ردّ مظالم به عهده او است. آيا اکنون براى برى ء الذّمه شدن مى تواند يک جا همه را حساب کند و به پسر فقير خود بدهد و پسر براى خود زن بگيرد؟ آيا اجازه مى فرماييد پدرم موارد مذکور را خرج عروسى برادر فقيرم کند؟
جواب :
شايد بتواند، مگر اين که احتياط اين است که به شخص مستحقّ شريف بدهد و او بذل کند به پسرش که مى خواهد ازدواج کند.
دادن زکات به ربيبه
سوال 1833 :
آيا انسان مى تواند مقدارى از زکات را که مديون است به ربيبه ى خود پرداخت نمايد؟
جواب :
ظاهرا مى تواند.
دادن زکات به افرادى که گاهى اوقات نماز مى خوانند
سوال 1834 :
آيا به يک خانواده ى مسلمان شيعه که بعضى از افراد اين خانواده گاهى نماز مى خوانند و گاهى نمى خوانند، مى توان زکات داد؟
جواب :
اگر به قدر ضروريات آن ها بدهد، اشکال ندارد، (مسأله ى 1537 رساله).
پرداخت زکات به فقير سنى مذهب
سوال 1835 :
آيا زکات را مى توان به فقير سنى مذهب پرداخت نمود؟
جواب :
خير، نمى توان، (مسأله ى 1534 رساله).
گرفتن زکات از يک فرد سنى مذهب
سوال 1836 :
آيا فقير شيعه مى تواند از يک نفر سنى، زکات بگيرد؟
جواب :
بله، مى تواند.
ترجيح بين فقراى محل زراعت و محل سکونت
سوال 1837 :
کشاورزى در شهر سکونت دارد و جهت زراعت به روستايى در 25 کيلومترى آن شهر مى رود. هم در آن روستا و هم در شهر محل سکونت خود، افراد مستحقّ وجود دارند. او زکات زراعتش را به کدام دسته از فقرا بدهد بهتر است؟
جواب :
اگر در شهر خودش مستحق پيدا شود، مى تواند زکات را به روستا ببرد؛ ولى مخارج بردن به آن محل را بايد خودش بدهد، و اگر زکات تلف شود، ضامن است؛ مگر آن که به درخواست حاکم شرع برده باشد.
محاسبه بدهى بدهکار از زکات
سوال 1838 :
شخص فقيرى به بنده بدهکار است و توانايى پرداخت بدهى خود را ندارد. آيا مى توانم بدهى او را از زکات مالم حساب کنم و ديگر از او طلب نکنم؟
جواب :
بله، مى توانيد اين کار را بکنيد.
دادن زکات به پدر و مادر
سوال 1839 :
در چه صورت زکات فرزند به پدر و مادرش مى رسد؟
جواب :
فرزند نمى تواند زکات خود را در محدوده ى نفقه واجبه، به آن ها بدهد، و در غير آن مانعى ندارد.
عدم جواز پرداخت زکات غير سيد به سيد
سوال 1840 :
آيا جايز است غير سيّد کفارات و مظالم و صدقات خود را به سيّد بدهد؟
جواب :
احتياط مستحب است که به سيّد ندهند؛ ولى زکات جايز نيست.
ممنوعيت دريافت زکات غير سيّد توسط سيّد
سوال 1841 :
آيا سيّد مى تواند از غير سيّد زکات بگيرد؟
جواب :
کسى که سيّد است، نمى تواند از غير سيّد زکات بگيرد. (مسأله ى 1542 رساله).
پرداخت زکات در قالب هديه به بستگان
سوال 1842 :
شخصى که زکات بايد بپردازد، اگر فرزند، داماد يا يکى از بستگانش طلبه باشد، آيا مى تواند به صورت هديه، لوازم خانه يا کتاب مورد نياز او را خريده و از زکات خود محاسبه نمايد؟
جواب :
ظاهرا از غير واجبات، واجب النّفقه مى تواند اداى زکات کند و لازم نيست بگويد زکات است.
افرادى که منکر زکات اند
سوال 1843 :
اگر کسانى باشند که زکات نمى دهند و وقتى با آن ها بحث مى کنيم، زکات را قبول ندارند، آيا آن ها کافر و نجس اند؟ معاشرت با چنين افرادى چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر منکر اصل زکات هستند، کافر و نجس اند. (با توضيح مذکور در مسأله ى 110 رساله.)
نانى که از گندم زکات نداده پخت شده است
سوال 1844 :
آيا نانى که از گندم زکات نداده، پخته شده است را مى توان خورد؟
جواب :
اگر زکات آن را از مال ديگر بدهند، مى توان خورد.
نماز خواندن در لباسى که از مال زکوى تهيه شده است
سوال 1845 :
آيا با مال زکوى مى توان لباس خريد و در آن لباس نماز خواند؟
جواب :
اگر با عين پولى که زکات آن را نداده اند لباس بخرد تا زمانى که از پول ديگرى زکات آن را نداده اند، نماز خواندن در آن لباس حرام و بنابر احتياط باطل است.
نماز خواندن در خانه ى کسى که زکات پرداخت نمى کند
سوال 1846 :
اگر کشاورزانى باشند که درآمد آن ها از طريق زراعت است و لکن زکات پرداخت نمى کنند و با اين درآمد خانه و مسکن تهيه کرده اند، نماز خواندن در خانه ى آن ها چه حکمى دارد؟
جواب :
نماز خواندن در آن خانه اشکالى ندارد.
عقد ازدواج کسانى که زکات پرداخت نمى کنند
سوال 1847 :
اگر کسانى زکات پرداخت نکنند و با عين مال زکوى، ازدواج کرده اند، عقد آن ها چه حکمى دارد؟
جواب :
عقد آن ها صحيح است.
گفتن اين که مال پرداختى به فقير، زکات است
سوال 1848 :
چيزى را که انسان بابت زکات به فقير مى دهد، آيا لازم است به او بگويد که زکات است؟
جواب :
خير، لازم نيست.
پرداخت معادل زکات از فرش هاى خانه
سوال 1849 :
آيا کسى مى تواند معادل زکاتى که بر او تعلّق گرفته از فرش هاى خانه اش به مسجد محل بدهد و براى خودش فرش نو تهيه کند؟
جواب :
ظاهرا مى تواند از باب قيمت بدهد؛ اگر متولّى شرعى راضى شود. (به مسأله ى 1550 رساله مراجعه شود.)
دريافت زکات و خرج آن براى عيال سيّده
سوال 1850 :
اگر شخص غير سيّدى زکات بگيرد، مى تواند خرج عيالش که سيّده مى باشد، نمايد؟
جواب :
بله، مى تواند.
مصرف يا تعويض پول جدا شده بابت زکات
سوال 1851 :
آيا پولى که بابت وجوه شرعيه ـ مانند زکات اموال و فطره ـ ، جدا و تعيين شده را مى توان مصرف نمود و يا با پول ديگر تعويض نمود؟
جواب :
نمى توان آن را مصرف کرد؛ ولى تعويض آن اشکال ندارد، در موردى که تفاوتى در تعلّق اغراض عقلائيه ندارد و مستحقّين راضى هستند.
فروش مال زکوى و پرداخت پول آن
سوال 1852 :
آيا مى توان مال زکاتى را فروخت و سپس به مقدار زکات از پول آن جدا کرده و پرداخت نمود؟
جواب :
بله، مى توان، (مسأله ى 1550 رساله).
خريد و فروش مال زکوى
سوال 1853 :
آيا خريد و فروش مال زکوى جايز است؟ در اين صورت زکات آن بر عهده فروشنده است يا خريدار؟
جواب :
جايز نيست، مگر بعد از جداکردن مقدار زکات يا اداى آن از مال ديگر وگرنه معامله نسبت به آن مراعى است.
پرداخت وجه به نيّت زکات يا مظالم
سوال 1854 :
شخصى علم اجمالى دارد که زکات يا مظالم بر عهده اش است. حال که مى خواهد وجهى را به مستحقّ بدهد، به چه نيّت اين کار را انجام دهد؟
جواب :
به نيّت امر فعلى و ما فى الذمّه.
دادن زکات پدر به فرد مستحقّى که مدّ نظر پدر نبوده است
سوال 1855 :
پدرى زکات مالش را جدا کرده و مى خواهد به فرد خاصى بدهد. آيا پسر بدون اذن او مى تواند زکات را به فرد مستحقّ ديگرى بدهد؟
جواب :
خير، نمى تواند اين کار را بکند.
پرداخت زکات سال هاى متمادى در يکجا
سوال 1856 :
آيا پيرمرد کشاورزى که تا کنون زکات نداده، مى تواند زکات همه ى سال هايش را يک جا حساب کند و بپردازد؟ اگر در حال حاضر قدرت بر اين کار نداشته باشد چه کند؟
جواب :
بله، بايد تمام آن ها را بدهد؛ هر چند به تدريج باشد يا اگر ندارد، آن را وصيت کند.
نيّت در هنگام پرداخت زکات فطريه ى عقب افتاده
سوال 1857 :
اگر پرداخت زکات فطره چند روز به تعويق بيفتد، هنگام پرداخت آن نيّت ادا داشته باشيم يا نيّت قضا؟
جواب :
اگر کنار هم نگذاشته، احتياط مستحب آن است که بعدا قضا کند؛ ولى اظهر اين است که زکات فطره ديگر بر او واجب نيست، ولى معصيت کرده است.
اولويت بين پرداخت زکات يا بدهى متوفّى
سوال 1858 :
اگر فرد متوفّى بدهکار باشد و مال زکوى نيز داشته باشد، امّا اموال ديگر او به قدرى نيست که کفاف بدهى او را بدهد، پرداخت زکات او در اولويت قرار دارد يا بدهى او؟
جواب :
چون زکات اوّلاً به عين مال تعلق مى گيرد به همين جهت اولويت لزوميه دارد، (مسأله ى 1478 رساله).
پرداخت مبلغ زکات پنجاه سال پيش
سوال 1859 :
شخص متوفّى پنجاه سال پيش وصيت کرده که مبلغ معينى را بابت زکات بدهند ولى ورثه عمل نکرده اند. حال که مى خواهند عمل کنند، همان مبلغ را بدهند يا ارزش امروزى آن را حساب کنند؟
جواب :
احتياطا بايد در مابه التفاوت آن با حکم شرع مصالحه کنند.
تصرف ورثه در اموال ميتى که زکات بر آن ها واجب شده است
سوال 1860 :
آيا ورثه مى توانند در اموال ميتى که زکات بر آن ها واجب شده، تصرّف کنند؟ در صورت تصرّف آيا بر ذمّه آن ها است که جبران کنند؟
جواب :
قبل از اخراج زکات يا کنار گذاشتن آن نمى توانند در آن تصرف کنند و اگر کردند، ضامن هستند.
جمع آورى خمس و زکات توسط حاکم اسلامى
سوال 1861 :
آيا حاکم اسلامى مى تواند نسبت به جمع آورى خمس و زکات اقدام نمايد و در اين راه خشونت به خرج دهد؟
جواب :
مى تواند طلب الزامى کند.
توانايى حکومت اسلامى در تغيير نصاب زکات
سوال 1862 :
آيا حکومت اسلامى مى تواند بنا به مصالح جامعه نصاب زکات را بيشتر يا کمتر وضع کند؟
جواب :
نصاب خاص، شرط عنوان زکات است.
فلسفه تشريع و اهداف زکات
سوال 1863 :
فلسفه ى تشريع زکات و اهداف آن را با توجه به آيات و روايات، بيان فرماييد؟
جواب :
رسيدگى به فقيران و رفع حاجت آن ها و نموّ مال و زيادى در عمر و مصالح ديگر از جمله حکمت هاى تشريع زکات است.
تغيير مصارف و متعلّقات زکات توسط حاکم اسلامى
سوال 1864 :
آيا حاکم اسلامى مى تواند برخى از متعلّقات يا مصارف زکات را بنابر مصالح جامعه کم يا زياد نمايد؟
جواب :
خير.