افعال نماز 1. نيّت
خوشحال شدن از ديدن ديگران
سوال 372 :
اگر هنگام نماز خواندن شخصى، ديگران متوجّه او شوند و اين مسأله باعث خوشحالى نمازگزار گردد، با اين که قصد ريا نداشته ولى از اين که ديگران نماز او را مى بينند خوشحال شده است؛ آيا نماز خوانده شده صحيح است؟
جواب :
نمازش صحيح است.
عدول کردن از نيّت نماز
سوال 373 :
عدول کردن از نيّت در بين نماز چگونه است؟
جواب :
عدول نيّت از نافله به فريضه (نماز واجب) وبالعکس جايز نيست و در عدول از فريضه به نافله، بعضى موارد استثنا شده است، چنان چه در مسايل نماز جماعت خواهد آمد (مسأله 785 رساله).
حکم ترديد در ادامه ى نماز
سوال 374 :
اگر کسى در اثناى نماز ترديد پيدا کرد در اين که ادامه دهد يا قطع کند؛ چه حکمى دارد؟
جواب :
احوط اتمام آن نماز و اعاده آن مى باشد..
شک در ظهر يا عصر و مغرب يا عشا بودن نماز
سوال 375 :
اگر کسى در حال نماز شکّ کند نمازى که مى خواند نماز ظهر است يا عصر، و يا مغرب است يا عشا؛ تکليفش چيست؟
جواب :
اگر يقين دارد که ظهر را نخوانده يا شکّ در خواندن آن دارد، در وقت مختصّ به ظهر يا مشترک، قصد ظهر مى نمايد و تمام مى کند؛ و در وقت مختصّ به عصر در صورتى که قصد امر فعلى داشته، بدون تقييد به عنوان بلکه مجرّد تطبيق بر مقصود، قصد عصر مى نمايد و تمام مى کند؛ و اگر يقين به فعل ظهر سابقا داشته، پس با قصد امر فعلى و خطاى در تطبيق، با قصد عصر تمام مى نمايد، چه در وقت مشترک باشد يا مختصّ به عصر وگرنه صحّتش با عدول احتمالى قابل منع است.
شک در مغرب يا عشا بودن در حين تسبيحات
سوال 376 :
اگر کسى در حين خواندن تسبيحات نماز، شکّ کند که نماز مغرب است يا عشا و اين که رکعت آخر است يا رکعت سوّم؛ به چه نيّتى و چگونه نماز را تمام کند؟
جواب :
اگر يقين دارد که مغرب را نخوانده يا شکّ در خواندن آن دارد و در وقت مختصّ به مغرب يا مشترک است، نمازش باطل است، چون شکّ در رکعات هم دارد و بقيّه ى فروع از جواب قبلى روشن است.
تعليق نيّت نماز يا روزه
سوال 377 :
اگر نيّت نماز يا روزه را بر فرض انجام نشدن امرى که وقوع آن ممکن است، معلّق کند و آن امر واقع نشود، آيا حکم قصد جزمى را دارد؟
جواب :
حکم قصد احتمالى و قصد رجايى را دارد و قصدِ نماز بر تقدير حصول يا عدم حصول امرى، غير از قصد قطع بر آن تقدير است.
تعيين نوع نافله
سوال 378 :
در نمازهاى نافله آيا معيّن نمودن نماز در نيّت لازم است؟ و اگر کسى نماز شب مى خواند بايد مشخص کند که نماز شفع يا نماز وتر مى خواند؟ و آيا تعيين دو رکعت اوّل يا دوم از نماز شب هم بايد در نيّت صورت پذيرد؟
جواب :
همان تعيين ارتکازى که در قلب دارد کافى است.
عدول از نافله به نافله
سوال 379 :
آيا عدول از نافله به نافله صحيح است؟
جواب :
جايز نيست، مگر اين که از اوّل قصد دومى را داشته و از باب خطا در تطبيق قصد اولى را کرده باشد.
عدول از نيّت نماز واجب به مستحب
سوال 380 :
آيا عدول از نماز واجب به مستحب جايز است؟ و اگر اختصاص به موارد محدودى دارد، لطفا بيان فرماييد.
جواب :
اوّل در خصوص نمازهاى سه و چهار رکعتى که فرد نمازگزار به رکوع رکعت سوم نرسيده و نماز جماعت بر پا گرديده و اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد که در اين صورت مستحب است به نيّت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند و هم چنين نقل نماز ظهر روز جمعه به نافله براى کسى که سوره ى جمعه را فراموش کرده و سوره اى را که عدول از آن به سبب فراغ يا بلوغ نصف جايز نيست خوانده است.
شک در طلوع آفتاب
سوال 381 :
در صورت شکّ در اين که آفتاب طلوع کرده يا نه؛ وضو و نماز به چه نيّتى صحيح است؟
جواب :
به نيّت تطهّر و وظيفه ى فعليّه صحيح است، و اگر خوف فوت وقت داشته باشد، تيمّم مى نمايد.
شک در نيّت نماز
سوال 382 :
حکم شک کردن در اين که نيّت را درست گفته باشم يا نه؛ چيست؟
جواب :
اعتنا نکنيد و اصلاً گفتن نيّت به زبان لازم نيست.
شک در تعيين نماز
سوال 383 :
اگر در مصلى که نماز معينى مثل نماز جمعه را در آن جا مى خوانند، شک کنم که در هنگام نيت، همان نماز معيّن را قصد کردم يا نه؛ چه کار بايد بکنم؟
جواب :
به شک اعتنا نکنيد.
برگرداندن نيّت از نماز واجب به واجب
سوال 384 :
اگر نمازگزار در نماز مغرب نيّت نماز ظهر کند و در رکعت سوم بفهمد که نماز ظهر کرده است؛ آيا مى تواند نيّت را به نماز مغرب برگرداند؟
جواب :
بله، مى تواند؛ بلکه کافى است؛ داعى او براى نماز مغرب، و اشتباه در اخطار و تلفّظ مانعى ندارد؛ به خلاف آن که نماز ظهر قضا داشته و آن را در وقت نماز مغرب ـ که عدول صحيح نيست ـ نيّت کرده.
فراموش کردن نيت
سوال 385 :
زنى هستم که به خاطر مشغله زياد و ضعف اعصاب، در بعضى مواقع نيّت را فراموش مى کنم و در بين نماز يادم مى آيد؛ حکم نمازم چيست؟
جواب :
نمازتان صحيح است و همان نيّت ارتکازى کافى است.
سوال 386 :
فردى فراموش کار هستم، اگر بين نماز فراموش کنم که در حال خواندن چه نمازى هستم (واجب يا مستحب، ادا يا قضا) و پس از لحظه اى يادم بيايد؛ آيا اين فراموشى نماز را باطل مى کند؟
جواب :
خير.
نيّت ما فى الذمّه
سوال 387 :
نمازگزارى که عمدا در وقت نماز، نيّت ما فى الذمّه مى کند؛ آيا نمازش صحيح است؟
جواب :
بله، صحيح است، چون منطبق بر همان نماز مى شود.
نيّت نماز زيارت امامزادگان
سوال 388 :
نماز زيارت امامزادگان، به چه نيّت خوانده مى شود؟
جواب :
هر جا نماز زيارت وارد شده، به نيّت نماز زيارت خوانده مى شود و اگر نماز زيارت وارد نشده باشد، به نيّت رجا و هديه کردن ثواب آن نماز به صاحب آن قبر خوانده مى شود.
نيّت نماز قضا براى خود يا ديگران
سوال 389 :
آيا مى توانم نماز قضا را با اين نيّت بخوانم که اگر نماز قضا داشته باشم براى خودم و اگر نداشتم براى پدرم و اگر او نداشته باشد، براى مادرم و...؟ آيا مى توانم با چنين نيتى به امام جماعت اقتدا کنم؟
جواب :
اگر براى ديگران امامت مى کند بايد نماز قضاى يقينى را به جماعت بخواند، و اگر اقتدا مى کند نيّت قضاى احتمالى کافى است.
ترتيب در نمازهايى که به نيّت ديگران خوانده مى شود
سوال 390 :
کسى که به نيّت ديگرى نماز مى خواند، آيا ترتيب نمازها در آن لازم است؟
جواب :
اگر ترتيب قضا شدن آن نمازها معلوم است، قضاى آن ها نيز بايد به ترتيب خوانده شود و اگر ترتيب نمازها را نمى داند، اگر رعايت ترتيب مستلزم تکرار عمل باشد، رعايت ترتيب لازم نيست. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله 1257 مراجعه شود).
معلوم نبودن تمام شدن وقت نماز
سوال 391 :
در صورتى که معلوم نباشد وقت نماز به پايان رسيده يا خير، نماز را با چه نيتى بايد خواند؟
جواب :
به نيّت ما فى الذّمه و امر فعلى که بر عهده ى انسان است.
تفاوت نيّت امام و مأموم در نماز جماعت
سوال 392 :
اگر مأموم در نماز جماعت، نماز قضاى يقينى و امام جماعت نماز احتياطى بخواند؛ آيا نماز مأموم صحيح است؟
جواب :
اشکال دارد.
به زبان آوردن کلمات نيت
سوال 393 :
آيا به زبان آوردن کلمات نيّت لازم است؟ گفتن کلمه «ادا» يا «قضا» در نيّت چه حکمى دارد؟
جواب :
به زبان آوردن لازم نيست.
انجام ندادن مستحبات
سوال 394 :
نگهبانى هستم که به خاطر کمبود وقت، مستحبات را انجام نمى دهم، اگر در بعضى مواقع به خاطر تربيت کودک يا گم نکردن تعداد رکعات و سجده ها مستحبات را به جاى آورم؛ آيا نمازم (واجب يا مستحب) دچار اشکال مى شود؟
جواب :
خير، اشکال ندارد.
خواندن نماز مستحبى بدون تقيّد به آن
سوال 395 :
اگر کسى در فضايى واقع شود که بقيه نمازگزاران مشغول نماز غفيله يا نافله مى شوند و او هم به تبعيّت از آنان مشغول خواندن نماز مستحبى شود ـ بدون اين که در زمان هاى ديگر تقيّد به اين عمل داشته باشد ـ آيا نيّت او دچار اشکال مى شود؟
جواب :
خير.
اذان و اقامه در ميان جمع
سوال 396 :
کسى که مقيّد به اذان و اقامه در نمازهاى يوميّه نيست، اگر در جمعى قرار گرفته و اذان و اقامه بگويد، آيا اذان و اقامه او باطل است؟ در صورت بطلان اذان و اقامه نماز او نيز باطل مى شود يا نه؟
جواب :
اگر به قصد قربت بگويد، صحيح است و در صورت بطلان هم نماز او باطل نمى شود.