اثبات وصيت
سوال 1272 :
شخصى فوت کرده است و چند پسر کوچکتر او مى گويند که غير از خانه، بقيه اموال به ما تملق دارد. چون پدر قبل از فوت، به مادر و يکى از برادران گفته که اموال براى
(صفحه331)
اينها باشد و 500 هزار تومان براى مادر، آيا با نبود وصيت نامه، قول اين ورثه قابل قبول است؟
جواب :
چنانچه مسلم شود وصيت شفاهى داشته، و وصيت بيش از ثلث اموالش نباشد، بايد به وصيت عمل شود. و اگر زائد بر ثلث باشد، زائد بر ثلث نياز به اجازه ورثه دارد. اما اگر وصيت شفاهى او مسلّم نباشد، به مجرد ادعاى بعضى از ورثه ثابت نمى شود.
سوال 1273 :
زنى فوت کرده و در زمان حيات خودش يکى از دخترهايش که نسبتاً با ايمان و معتقد بوده به مادر تأکيد کرده که وصيّت کن، مادر گفته هرطور خودت صلاح مى دانى عمل کن، آيا به همين مقدار که مکرّر گفته شده، وصيّت صادق است يا خير؟ و اگر وصيّت محسوب است به چه اندازه نافذ است؟ آيا مى تواند اين دختر ثلث ماترک را براى خود آن ميّت خرج کند يا خير و آيا رضايت ساير ورثه هم مدخليّتى دارد يا ندارد؟
جواب :
اگر احراز شود که آن مرحومه اين حرف را به قصد وصيت زده است، در اين فرض صدق وصيت مى کند. و چنانچه اين مطلب مورد قبول ساير ورثه باشد، يا به طريق شرعى ثابت شود، آن دختر مى تواند ثلث را به هرنحو صلاح دانست براى ميت مصرف کند. و در اين رابطه رضايت ساير ورثه مدخليتى ندارد.
سوال 1274 :
مرحوم پدرم حدود دو سال قبل از فوت، در حضور چند نفر شاهد، اينجانب را که فرزند ذکور و ارشد مى باشم وصىّ خود قرار داد و طبق اظهاراتش همه اولاد را مطابق شرع مقدّس اسلام به سهم پسرى و دخترى از ماترک خود تعيين سهم کرد و ثلث از منزل مسکونى را براى مخارج خويش قرار داد. ولى محلّ وصيتنامه را مشخص نکرد گويا توسط ساير ورّاث از بين رفت. ولى بعد از فوت وصيتنامه ديگر که اصالت آن محرز نيست توسّط ورثه ديگر (برادرانم) مطرح گرديد، که با اظهارات مرحوم پدرم مغايرت دارد. در صورت صحت آيا پدرم مى تواند مرا از ارث محروم کند؟ و آيا اصولا بيش از ميزان ثلث اموالش را مى تواند وصيّت کند؟ و با توجه به اينکه متوفى از محل دفن خويش در باغ بهشت از شش سال قبل اطلاع داشته، و مى دانسته که خريد قبر در صحن حضرت معصومه (عليها السلام) براى ورّاث از نظر مالى مقدور نمى باشد، آيا وصيّت به چنين چيزى مى کند؟ و آيا اين وصيتنامه جديد که فاقد شهود و
(صفحه332)
تاريخ تنظيم بوده و اثر انگشت در آخر صفحه نيز تيره و تار است و امضا ندارد وجه شرعى دارد؟
جواب :
توجه به چند مطلب لازم است:
1 ـ مى تواند کسى بعد از وصيت، اگرچه بصورت مکتوب باشد، وصيت ديگرى داشته باشد.
2 ـ مقدار وصيّت اگر بيش از ثلث باشد، نياز به اجازه تمام ورثه دارد.
3 ـ وصيت کننده حق ندارد احدى از ورثه را از ارث محروم کند.
4 ـ مى تواند در صورت عدم زياده بر ثلث هرکجا که بخواهد وصيت کند او را دفن کنند.
5 ـ صحّت وصيت بايد محرز و مورد قبول باشد.
حال با توجه به مطالب فوق، محروم کردن از ارث جايز نيست، و وصيت در مورد آن نفوذ ندارد. همانطور که وصيت کردن به دفن در صحن مطهر، با توجه به گرانى قيمت آن، اگر بيش از ثلث نباشد جايز است. امّا صحت و عدم صحت وصيتنامه مربوط به دادگاه است.