احکام زکات
سوال 1 :
- شخصى زکات گندم بدهکار است و از طرفى مقروض مى‌باشد و قدرت پرداخت بدهى را ندارد و يک دستگاه تراکتور هم دارد که اگر براى پرداخت بدهى‌هايش آن را بفروشد وام او که تقريبا مساوى است با قيمت تراکتور پرداخت مى‌شود؛ ولى پس از فروش تراکتور عائله‌اش در مضيقه زندگى قرار مى‌گيرند. خواهشمند است بفرماييد: آيا بايد زکات بدهد يا خير؟
جواب:
- در فرض مرقوم زکاة واجب ساقط نيست.
سوال 2 :
- ما حدود 450 گوسفند داريم که شش ماه از سال علف صحرا را مى‌خورند و شش ماه ديگر همراه با علوفه صحرا ما نيز علوفه دستى به آنها مى‌دهيم (از قبيل يونجه خشک شده و جو) لذا خواهشمنديم که معلوم بفرمائيد که زکات به اين گوسفندان تعلق مى‌گيرد يا نه؟ خمس چطور؟
جواب:
- زکوة ندارد و با وجود شرايط خمس دارد.
سوال 3 :
- آيا زکات به سکه‌هاى طلايى که به عنوان هديه به شخصى داده‌اند تعلق مى‌گيرد و در صورت تعلق گرفتن به چه کسى بايد داد مثلا مى‌شود به حساب جبهه جنگ يا دولت واريز کرد؟ آيا زکات سالهاى گذشته را نيز بايد داد يا نه؟
استفتاءات، ج1، ص: 341
جواب:
- اگر شرايط وجوب زکاة در آن جمع باشد و به حدّ نصاب برسد زکاة دارد و تا نصاب باقى است، براى هر سال جداگانه زکاة دارد و صرف آن براى جبهه مانع ندارد.
سوال 4 :
- جوانى هستم که به واسطه بيمارى مادر زادى قادر به حرکت نمى‌باشم و با برادرها و خواهر و مادرم زندگى مى‌کنم. در حدود يک سال است که پول خود را سکّه طلا خريده تا وقت گران شدن طلا، آن را بفروشم و از اين طريق کارى کرده باشم. شنيده‌ام اين عمل طبق شرع اسلام نبوده و داشتن طلا براى مرد صحيح نيست، لطفا مرا راهنمائى فرماييد.
جواب:
- اشکال ندارد ولى اگر يک سال طلاى سکّه دار باقى بماند و به حدّ نصاب باشد علاوه بر خمس در آمد، زکاة هم واجب است. به شرط آن که پس از اداء خمس واجب، نصاب باقى باشد.
سوال 5 :
- محصول زکات چاه عميق موتورى چه حکمى دارد؟
جواب:
- آبيارى زراعت اگر به وسيله موتور از آب چاه است زکاة يک بيستم است.
سوال 6 :
- بنياد مستضعفين يکى از شهرها در قطعه زمينى گندم کاشته و حالا
استفتاءات، ج1، ص: 342
مى‌خواهد برداشت محصول نمايد، آيا در سر خرمن به اين غلّه بنياد هم زکات تعلق مى‌گيرد؟
جواب:
- اگر ملک "جهت" است نه شخص يا اشخاص، زکات ندارد.
سوال 7 :
- گندم و جو و خرمايى که از آب چاه عميق [به عمل مى‌آيد] که به وسيله کشاورز حفر و هزينه آن تأمين مى‌شود، زکاتش ده يک است يا بيست يک؟
جواب:
- در فرض سوال يک بيستم است.
سوال 8 :
- مخارجى را که براى گندم و جو و انگور کرده است اعم از شخم و ... و لباس که به واسطه زراعت کم شده حتّى خريد تراکتور و وسايل کشاورزى را مى‌تواند از حاصل کسر کند يا نه، حتى مخارج مقدّماتى آنها؟
جواب:
- تمام مخارجى که براى به دست آوردن حاصل مصرف کرده استثناء مى‌شود.
و در تراکتور و وسائل ديگر که باقى مى‌ماند فقط استهلاک آن کسر مى‌شود.
سوال 9 :
- قيمت وقتى که تخم را براى زراعت پاشيده مى‌تواند جزو مخارج حساب کند يا نه؟
جواب:
- قيمت بذر استثناء مى‌شود و ميزان، قيمت روز پاشيدن بذر است.
سوال 10 :
- در مورد زکات يکى از محصولات پر در آمد مرکبات بعضى از افراد هر ساله در حدود مبلغ يک صد هزار حتى يک ميليون هم پول مى‌گيرند، ولى در رساله براى مرکبات زکات تعيين نشده آيا در اين باره نظر مبارک امام چيست؟
زکات تعلق مى‌گيرد يا خير؟
استفتاءات، ج1، ص: 343
جواب:
- مرکبات زکاة ندارد ولى در زائد بر مؤونه سال خمس دارد.
سوال 11 :
- آيا اجازه مى‌فرماييد بابت وجوهات، جهت کمک به جبهه‌ها و جنگ زدگان داده شود يا خير؟
جواب:
- از زکات مانع ندارد
سوال 12 :
- با توجه به نقش مهم و مؤثّر بسيج مستضعفين در جبهه‌هاى نبرد حق عليه باطل و پشت جبهه‌ها و تأمين امنيت شهرها و روستاها و مناطق حساس مرزى و با توجه به اينکه بودجه‌اى براى اين نهاد عظيم اسلامى منظور نشده است آيا جايز است زکات را به عنوان فى سبيل اللّه در مورد هزينه‌ها و نيازهاى بسيج به مصرف رسانيد؟
جواب:
- تأمين نيازمندى‌هاى بسيج مستضعفين از مصاديق فى سبيل اللّه است و صرف زکات در آن اشکال ندارد.
سوال 13 :
- آيا زکات و يا ردّ مظالم را مى‌توان به جبهه فرستاد؟
جواب:
- مظالم بايد به فقراء داده شود و زکاة را مى‌توانند براى جبهه بدهند.
سوال 14 :
- چون بعضى از افراد مؤمن از بابت زکات فطره و زکات مال، وجه يا جنس را تحويل اين ستاد مى‌دهند و يا در عيد قربان؛ عين قربانى که در محل- ذبح شده- يا وجه آن را مى‌دهند براى مصرف و مخارج جبهه‌هاى جنگ و امور رزمندگان؛ خواهشمنديم نظر مبارک را در اين باره مرقوم فرماييد!
استفتاءات، ج1، ص: 344
جواب:
- صرف زکات فطره و زکات مال و قربانى مستحبّ در عيد قربان، جهت جبهه‌هاى جنگ و امور رزمندگان در جبهه‌ها اشکال ندارد.
سوال 15 :
- در قسمتى از صحن يک مسجد، با پول زکات، اتاقى به عنوان کتابخانه مسجد ساخته شده؛ آيا اين عمل جايز است يا خير؟ و در صورت عدم جواز، آيا لازم است آن را خراب نموده و به صحن مسجد مبدّل سازند؟ و در هر صورت تصرّف در زکات چه صورتى دارد؟ آيا مجزى است يا موجب ضمان بر متلف و بر ذمّه "من تجب عليه" است و ملزم به ادا مى‌باشد؟
جواب:
- محلّ ساختن کتابخانه اگر مسجد نبوده و تغيير وقف محسوب نشده است، اشکال ندارد و ضامن نيست، در غير اين صورت عمل مزبور جايز نبوده است و کسى که متصدّى عمل مزبور شده بايد محل را از آن ساختمان تفريغ نمايد و پول زکات را که در آن ساختمان صرف کرده ضامن است.
سوال 16 :
- پولى را که براى وجوه شرعيه جدا و تعيين شده: مى‌توان آنرا مصرف نمود و يا با پول ديگر عوض کرد؟
استفتاءات، ج1، ص: 345
جواب:
- مانع ندارد و به جدا کردن تعيين نمى‌شود مگر در زکاة که با جدا کردن متعين مى‌شود و نبايد در آن تصرف کرد.
سوال 17 :
- زکات فطره رزمندگان اسلام که مخارج آنها را دولت يا مردم مى‌دهند در ماه مبارک رمضان به عهده چه کسى است؟
جواب:
- بر خود آنها است با شرائط وجوب فطره.
سوال 18 :
- در شهرى، مردم فطريه خود را به حساب باز سازى مناطق جنگى واريز نموده‌اند و چون مقدار پول قابل تفکيک نمى‌باشد، خواهشمند است دستور شرعى آن را صادر نماييد!
جواب:
- اشکال ندارد.
سوال 19 :
- آيا فطره را مى‌توان مصرف تعمير مسجد نمود يا براى جبهه جنگ فرستاد يا خير؟
جواب:
- اشکال ندارد اگر چه بهتر است در صورت وجود فقير در محل، به فقراء بدهند.
سوال 20 :
- ميزان فقر افراد چيست؟ آيا همين که شخصى مثلا حدود 500 تومان پول نداشت اما از لحاظ خوراکى چندان در مضيقه نبود مى‌توان وجوهات واجب را به وى داد؟
جواب:
- فقير کسى است که احتياجات سال خود و عائله‌اش را ندارد و نمى‌تواند تأمين کند.
استفتاءات، ج1، ص: 346