کشاورزى
زمين کشاورزى
سوال 122 :
آيا زمين‌هاى کشاورزى خمس دارند يا خير؟
جواب :
به زمين کشاورزى خمس تعلّق مى‌گيرد، مگر اين که منافع حاصل از زمين، در معيشت و مؤونه زندگى صرف شود که در اين صورت خود زمين نيز جزء مؤونه محسوب مى‌شود و خمس ندارد.
(393)
سوال 123 :
شخصى زمين زراعى يا غير زراعى خريدارى کرده تا پس از ترقى قيمت بفروشد. آيا با فرا رسيدن سال خمسى، با اين که فعلاً قصد فروش ندارد، تخميس زمين لازم است؟ در صورت لزوم، به قيمت خريد يا قيمت فعلى؟
جواب :
تخميس به قيمت فعلى لازم است.
سوال 124 :
عده‌اى زمين زراعى را با درآمد بين سال و براى زراعت خريده‌اند و پس از چند سال فروخته‌اند. خمس آن چگونه محاسبه مى‌شود؟
جواب :
اگر در سر سال خمسى اول، خمس ارزش زمين را پرداخته باشند، تا زمانى که زمين را نفروخته‌اند، لازم نيست خمس ارزش اضافى آن را بپردازند و چنانچه نپرداخته باشند، خمس بالاترين قيمت از سر سال خمسى اول تا زمان فروش زمين را بايد بپردازند.
سوال 125 :
اين جانب از درياى عام و بدون مانع، با پول قرضى و يا از منافع بين سال، آب به زمين موات مى‌رسانم و زراعت مى‌کنم. آيا خمسى برعهده من مى‌آيد يا خير؟
جواب :
اگر از زمين مواتِ احيا شده و حقّ آب و آبراه و احيانا وسايلى که به کار برده شده (مثل لوله يا پمپ آب)، پس از کسر مخارجى که در اين راه متحمّل شده‌ايد، بيشتر از مخارج زندگى خود به دست مى‌آوريد، بايد به نسبت زيادى، خمس آن را پرداخت کنيد، وگرنه خمس ندارند و منافع حاصل از آن که در طول سال براى مخارج زندگى صرف نشده، بايد خمسش پرداخت شود.
محصولات کشاورزى
سوال 126 :
کسى که سال خمسى دارد و چند روز قبل از رسيدن سال، محصول گندمش را به دست مى‌آورد، آيا لازم است خمس گندم‌ها را هم بدهد؟
جواب :
در صورتى که براى تمام درآمد خود، يک سال داشته باشد و اين گندم تا آخر سال به مصرف مؤونه نرسد، بايد خمس آن را بدهد. البته مى‌تواند براى زراعت خود، سال جداگانه قرار دهد.
(394)
سوال 127 :
کسى که جو يا گندم کاشته است، آيا خمس محصول و زراعت را بايد بدهد يا خمس بذر را؟
جواب :
اين مسأله سه صورت دارد:
1 ـ بذر، مخمّس باشد يا از چيزهايى باشد که خمس به آن تعلّق نمى‌گيرد و يا پرداخت خمسِ بذر را از مال ديگر خود به ذمّه گرفته باشد که در اين موارد مقدار بذر، از محصول کسر مى‌شود و بقيه محصول، درآمد امسال حساب مى‌گردد.
2 ـ بذر، از درآمد بين سال باشد و متعلّق خمس نباشد که در اين صورت، کلّ محصول، درآمد امسال محسوب مى‌شود.
3 ـ به بذر، خمس تعلّق گرفته باشد و پرداخت خمس آن را به ذمّه هم نگرفته باشد که در اين صورت بايد مقدار بذر، از محصول جدا و خمس آن پرداخت شود و باقى مانده محصول، درآمد امسال به حساب مى‌آيد، مثلاً اگر ده کيلوگرم بذر کاشته و صد کيلوگرم محصول بدست آورده است، ابتدا ده کيلوگرم از محصول (به مقدار بذر) را جدا مى‌کند و دو کيلوگرم آن را به عنوان خمس مى‌پردازد و نود کيلوگرم باقى مانده، درآمد امسال محسوب مى‌شود، هر چند احتياط مستحب اين است که علاوه بر دو کيلو گرم ذکر شده، مقدار هجده کيلوگرم ديگر را نيز به عنوان خمس پرداخت کند (به جهت اين که مقدار خمسِ بذر، يعنى همان دو کيلو گرم رشد کرده و نُه برابر ديگر، يعنى هجده کيلو گرم به آن اضافه شده است) و در اين صورت، هفتاد و دو کيلوگرم ديگر را به عنوان درآمد امسال به حساب آورد.
سوال 128 :
آيا جو، گندم، ذرّت، لوبيا و نخود خمس دارند يا خير؟ اگر دارند، کيفيت آن را بيان فرماييد.
جواب :
اين موارد، خصوصيت ندارند و حکم ساير اموال را دارند و چنانچه اضافه بر مؤونه سال باشند، بايد خمس آنها را بدهند.
(395)
وسايل و آلات کشاورزى
سوال 129 :
کسى در کشاورزى خود احتياج به ماشين آلات جديد (مثل تراکتور) دارد، آيا خمس اين وسايل بايد حساب شود يا نه؟
جواب :
چنانچه بيش از مؤونه زندگى خود را به دست آورد، بايد به نسبت زيادى، خمس آنها را بدهد.
سوال 130 :
در زمين ملکى خود، چاه عميقى از منافع بين سال احداث کردم که آب زيادى از آن به دست آمد، آيا خمس دارد يا خير؟
جواب :
مقدارى از آب چاه که در تحصيل مؤونه زندگى از آن استفاده مى‌شود و به همان نسبت از ارزش چاه، مشمول خمس نيست و زايد بر اين مقدار از آب چاه و ارزش چاه مشمول خمس است.