گفتار در بعضى از نمازهاى مستحبى
يکى از نمازهاى مستحبى که استحبابى مؤ کد دارد و بين شيعه و سنى از نمازهاى معروف است نماز جعفر بن ابيطالب عليه السلام است که رسول خدا صلى الله عليه وآله آن را به وى هنگامى که از سفر حبشه برمى گشت عطا کرد تا با اين وسيله محبت و کرامت خود نسبت به او را اظهار بدارد.
امام صادق عليه السلام در اين باره مى فرمايد: رسول خدا صلى الله عليه وآله وقتى که جعفر در روز فتح خيبر از سفر حبشه برمى گشت باو فرمود: مى خواهى عطيه اى بتو بدهم ؟ ميخواهى يادگارى ماندنى بتو اهداء کنم ؟ آيا مى خواهى تو را بعطائى مخصوص اختصاص دهم .
جعفر عرضه داشت بله يا رسول الله
حضرت فرمود: من بتو چيزى عطا مى کنم که اگر همه روزه آن را انجام دهى از همه دنيا و آنچه در آن است برايت بهتر است و اگر يک روز در ميان آن را انجام دهى خداى تعالى تو را در بين آن دو روز مى آمرزد و اگر هر جمعه و يا هر ماه و يا هر سال يکبار آن را بجاى آورى خدايتعالى تو را در بين آن هفته و آن ماه و آن سال مى آمرزد.
و بهترين وقت انجام آن هنگام بلند شدن آفتاب در صبح جمعه است و جائز است که مکلف آن را جزء نافله هاى شب و يا روز خود حساب کند که در خبر آمده خداى تعالى نماز جعفر عليه السلام را هم بعنوان نماز جعفر بحساب او حساب مى کند و هم بحساب نافله هاى او، مثلا اگر مکلف خواست آن را بعد از نماز مغرب بياورد مى تواند بعنوان نافله مغرب نيت کند.
و اما کيفيت نماز جعفر؟
اين نماز چهار رکعت با دو سلام است يعنى دو نماز دو رکعتى است که در هر رکعت حمد و سوره را مى خواند و پس از تمام شدن سوره پانزده بار مى گويد: ( سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر) آن گاه برکوع مى رود و اين ذکر را در رکوع ده بار مى گويد و پس از سر برداشتن از آن ده بار مى گويد که در نتيجه در يک رکعت هفتاد و پنج بار و در چهار رکعت سيصد بار اين ذکر را گفته است و ظاهرا مى تواند در رکوع و سجود بهمين ذکر اکتفاء نموده ذکر خاص رکوع و سجود را نگويد لکن نزديک تر به احتياط آن است که بگفتن آن اکتفاء ننموده ذکر رکوع و سجود را نيز بگويد و در اين نماز سوره خاصى وارد نشده چيزى که هست بهتر آن است که در رکعت اول سوره : اذا زلزلت ) و در رکعت دوم سوره ( عاديات ) و در رکعت سوم ( اذا جاء نصر الله ) و در رکعت چهار سوره ( قل هو الله احد) را بخواند.
مساءله 1 - جائز است در صورتى که عجله داشته باشد تسبيحات بعد از نماز بگويد همچنانکه جائز است در صورتى که حاجتش ضرورى باشد اصل نماز جعفر را دو قسمت نموده يک دو رکعتى را بياورد و دو رکعت ديگر را بعد از بر آمدن حاجتش بخواند.
مساءله 2 - اگر بعضى از تسبيحات را در جاى خودش فراموش کند اگر در محلهاى ديگر بيادش آمد در همانجا قضائش را مى آورد و تسبيحات همان محل را نيز مى خواند بنابراين اگر تسبيحات رکوع را فراموش کرد و بعد از سربرداشتن از آن بيادش آمد در همانجا ده تسبيح رکوع را قضاء نموده تسبيح خود آن محل را نيز مى خواند و همچنين در محلها و در احوال ديگر نماز و اگر بيادش نيامد تا از نماز فارغ شد بهتر و به احتياط نزديک تر آن است که تسبيحات فراموش شده را به اميد ثواب بياورد.
مساءله 3 - مستحب است در سجده دوم از رکعت چهارم بعد از تسبيحات بگويد:
( يا من لبس العز و الوقار يا من تعطف بالمجد و تکرم به يا من لا ينبغى التسبيح الا له يا من احصى کل شى ء علمه يا ذالنعمه و الطول يا ذالمن و الفضل يا ذالقدرة و الکرم اسالک بمعا قد العز من عرشک و منتهى الرحمة من کتابک و باسمک الاعظم الاعلى و کلماتک التامات ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تفعل بى کذا و کذا) .
( اى کسى که عزت و وقار از آن او است ، اى کسى که با مجد و عظمتش مهربانى و بزرگوارى کرده ، اى کسى که تسبيح سزاوار براى غير او نيست ، اى کسى که علم او عدد هر چيزى را بر شمرده ، اى صاحب نعمت وجود، اى صاحب منت و فضل ، اى صاحب قدرت و کرم من تو را سوگند مى دهم بمرکز عزت عرشت و منتهاى رحمت از کتابت و باسم اعظم و اعلايت و کلمات نامه ات اينکه بر محمد صلى الله عليه وآله و آل او درود بفرستى و با من چنين و چنان کنى و بجاى جمله ( با من چنين و چنان کنى ) حاجت خود را ذکر کند.
و مستحب است بعد از تمام شدن نماز دعائى را که شيخ طوسى و سيد بن طاووس از مفضل بن عمر روايت کرده اند بخواند.
مفضل بن عمر مى گويد امام صادق عليه السلام را ديدم که نماز جعفر مى خواند و بعد از نماز دست به دعا بلند کرد و اين دعا را خواند.
( يارب يا رب ) و اين کلمه را تا آخر نفس تکرار کرد ( يارباه يارباه ) اين را نيز با يک نفس تکرار کرد ( رب رب ) اين را نيز با يک نفس خواند ( يا الله يا الله ) اين را نيز با يک نفس گفت ( يا حى يا حى ) و يک نفس گفت ( يا رحيم يا رحيم ) و هفت بار گفت ( يا رحمان يا رحمان ) و هفت بار گفت ( يا ارحم الراحمين ) آن گاه عرضه داشت :
( اللهم انى افتتح القول محمدک و انطق بالثناء عليک و امجدک و لا غاية لمدحک و اثنى عليک و من يبلغ غاية ثنائک و امد مجدک و انى لخليقتک کنه معرفة مجدک و اى زمن لم تکن ممدوحا بفضلک موصوفا بمجدک عوادا على المذنبين بحلمک تخلف سکان ارضک عن طاعتک فکنت عليهم عطوفا بجودک جوادا بفضلک عوادا بکرمک يا لا اله الا انت المنان ذالجلال و الاکرام ) .
( بار الها من سخن خود را با حمد تو آغاز مى کنم و همينکه خواستم با تو سخن گويم لب به ثناى تو مى گشايم و تمجيدت مى کنم در حالى که مى دانم مدح تو محدود نيست ثنايت مى گويم اما کيست که به نهايت ثناى تو برسد تمجيدت مى کنم اما کيست که حد و مرز مجد تو دست يابد.
آرى آفريده و پديد آمده بدست قدرت تو کجا و شناختن کنه مجد تو کجا بارالها تو در چه زمانى ممدوح بفضل و موصوف به مجدت نبودى ( تا من بخواهم آغازگر آن باشم ) تو بسکه حليم و بردبارى همواره و دائما به بندگان گنهکارت که از تو برمى گشتند برمى گشتى .
آرى ساکنان زمينت همواره از سر طاعت تو بر مى تافتند و تو لايزال بجود خود بر آنان عطوفت ميورزيدى و بفضل خود جود مى کردى و بکرم خود بسويشان بر مى گشتى .
اى خدائى که لا اله الا هو لايق شاءن تو بتنهائى است توئى که بر خلق منتهاى بيشمار دارى صاحب جلال و اکرامى .)
آن گاه بمن فرمود: اى مفضل هر زمان که حاجت مهمى داشتى اين نماز را بخوان و با اين دعا، دعا کن و سپس حاجتت را بخواه که خدايتعالى ان شاء الله آن حاجتت را برمى آورد که او تنها مايه دلگرمى است .