شرط اول

شرط اول

1 - قصد پيمودن مساحت و مسافت عبارت است از رفتن هشت فرسخ و يا برگشتن آن مقدار هشت فرسخ مرکب از رفتن و برگشتن بشرطى که رفتنش ‍ کمتر از چهار فرسخ نباشد حال چه اينکه رفتن و برگشتنش متصل باشد و يا آن که بعد از تمام شدن رفتن يک شب و يا بيشتر بماند و سپس برگردد بشرطى که بده روز که اقامه با آن محقق مى شود نرسد و قواطع ديگر سفر که بيانش مى آيد در بين فاصله نشود که در اين سه صورت نماز او شکسته مى شود چيزى که هست در صورت اخير احتياط شديد در اين است که هم شکسته بخواند و هم تمام هم روزه بگيرد و هم آن را قضاء کند.

مساءله 1 - فرسخ عبارت است از سه ميل و هر ميل عبارت است از چهار هزار ذراع با ذراع دستى که طول آن بيست و چهار انشگت باشد و با انگشتى که پهناى آن هفت جو باشد و هر جوى به پهناى هفت مو از موهاى متوسط يابو) باشد و اگر مسافت کمتر از اين باشد هر چند مقدارى مختصر نمازش ‍ شکسته نمى شود و همچنان تمام است .

مساءله 2 - اگر رفتن به مقدار پنج فرسخ و برگشتن سه فرسخ باشد واجب است نماز را شکسته بخواند و در عکس اين صورت نماز شکسته نمى شود و اگر در مسافتى کمتر از چهار فرسخ چند بار رفت و آمد کند که رو بر هم هشت فرسخ و يا بيشتر راه رفته باشد نماز شکسته نمى شود هرچند اين رفت و آمد در خارج از حد ترخص باشد پس ناگزير بايد مجموع يک بار رفتن و يک بار برگشتن هشت فرسخ شود تا نماز شکسته شود.

مساءله 3 - اگر براى شهرى که به سوى آن حرکت مى کند دو راه باشد يکى هشت فرسخ و ديگرى کمتر اگر مکلف راه دورتر را برود نماز را مى شکند و اگر کوتاه تر را برود تمام مى خواند و اگر راه کوتاهتر کمتر از چهار فرسخ باشد و از همان راه برود همچنان نماز را تمام مى خواند هرچند که در مراجعت از راه دورتر برگردد و رو بر هم رفتن و برگشتنش مسافت شرعى شود.

مساءله 4 - ابتداء مسافت از ديوار شهر حساب مى شود و در شهرهائى که ديوار ندارد از خانه هاى آخر شهر حساب مى شود البته اين مربوط به شهرهاى معمولى است نه شهرهاى بسيار بزرگ چون در شهرهائى که بطور خارق العاده بزرگ باشد مبداء سفر آخر محله اى است که مکلف در آن محل زندگى مى کند اين در صورتى است که محله هاى شهر از هم جداو نظير چند قريه ى نزديک به هم باشد و اما اگر محل ها متصل بهم باشد مسئله مورد اشکال خواهد بود و احتياط آن است که در اين گونه موارد اگر از آخر شهر تا مقصد سفر هشت فرسخ نباشد ولى از محل سکونت تا آنجا هشت فرسخ باشد يک نماز چهار رکعتى بخواند و هم دو رکعتى هرچند که فتوى دادن به اينکه درمثل چنين شهرهائى مبداء حساب از منزل است بعيد نيست .

مساءله 5 - اگر مکلف قصد داشته باشد به شهرى سفر کند که شک دارد در اينکه هشت فرسخ هست يا نه و يا معتقد باشد باينکه هشت فرسخ نيست بعد در بين راه معلوم شود که هشت فرسخ هست نماز را شکسته مى خواند هر چند که از آنجا تا مقصد هشت فرسخ باقى نمانده باشد.

مساءله 6 - هشت فرسخ بودن مسافت از چند راه ثابت مى شود يکى اينکه خود شخص يقين به آن داشته باشد دوم اينکه دو شاهد عادل بآن شهادت داده باشد.

و اما اگر يک شاهد شهادت بدهد احتياط آن است که بين شکسته و تمام جمع کند حال اگر شک دارد که آيا مساحت بمقدار هشت فرسخ هست يا نه و يا مظنه دارد به اينکه اين مقدار هست بايد نماز را تمام بخواند و در چنين فرضى اندازه گيرى که مستلزم خرج باشد واجب نيست .

بله تحقيق کردن از راه پرسيدن از اين و آن و امثال پرسش واجب است بنا بر احتياط و اگر شخصى عامى اصلا نداند که مسافت شرعى سفر چند فرسخ است و تمکن از تقليد هم ندارد بر او واجب است احتياط کند به اينکه نمازهاى چهار رکعتى را هم چهار رکعتى بخواند و هم دو رکعتى .

مساءله 7 - اگر معتقد باشد به اينکه سفرش هشت فرسخ هست و بهمين جهت نماز را شکسته بخواند و بعد معلوم شود که هشت فرسخ نبوده واجب است نماز را دوباره بخواند و اگر معتقد شد به اينکه بمقدار هشت فرسخ نيست بعد معلوم شد هشت فرسخ بوده واجب است در وقت اعاده کند بنابراقوى و در خارج وقت قضاء کند بنابر احتياط.

مساءله 8 - در مسافرت هاى دورى معيار در رفتن (که نبايد کمتر از چهار فرسخ باشد) آن نقطه اى است که مقابل و رو بروى مبداء سير است که اگر کل مسافت دائره اى بقدر مساحت و يا بيشتر آن باشد نماز شکسته مى شود هرچند که او در محلى قبل از آن نقطه کار داشته باشد البته به شرطى که سرش تا آن نقطه ( يعنى نقطه مقابل ) چهار فرسخ باشد و نزديک تر به احتياط آن است که در صورتى که شغلش قبل از نقطه مقابل باشد هم شکسته بخواند و هم تمام .