فصل پنجم : محرمات احرام

محرمات احرام

محرمات احرام، چيزهايى است که برا ى محرم، و احياناً براى غير محرم نيز حرام مى باشد. مثلاً شکار کردن در حرم، براى محرم و غير محرم، حرام است، ولى بيشترين محرمات در اين فصل، از آن کسانى است که با گفتن لَبَّيْک محرم مى شوند، و تعداد آنها 23 تا است. البته بسيارى از محرمات با حلق و يا تقصير حلال مى شوند مگر عطر که در حج با سعى حلال مى شود. و زن و مرد نيز، پس از طواف نساء بر همديگر حلال مى شوند.

اوّل: شکار

مسأله129. کشتن حيوان صحرايى و وحشى حرام است، مگر اين که از آزار آن بترسد که در اين صورت کشتن آن اشکال ندارد.

صفحه 64

مسأله130. خوردن گوشت شکار بر محرم، حرام است، چه خودش شکار کرده باشد چه ديگرى، خواه شکارچى محرم باشد يا غير محرم.

مسأله131. نشان دادن شکار به شکارچى، حرام مى باشد، بلکه هر نوع کمک به او براى محرم، حرام است.

مسأله132. اگر محرمى، شکار را سر ببرد، بر محرم و غير محرم خوردن آن، حرام است، ولى اگر با تير يا سگ هاى شکارى شکار کند، خوردن آن بر محرم حرام است و بنابر احتياط بر غير محرم، نيز حرام مى باشد.

مسأله133. محرم مى تواند حيوان دريايى را شکار کند، و مقصود از آن، حيوانى است که زير آب زندگى مى کند، بنابراين، پرندگان دريايى که گاهى در آب و گاهى در خشکى زندگى مى کنند، از گروه حيوانات دريايى به شمار نمى آيند.

مسأله134. محرم، مى تواند حيوانات اهلى را مانند مرغ و گاو و گوسفند و شتر، ذبح کند و از گوشت آنان بخورد.

مسأله135. پرندگان وحشى، شکار صحرايى هستند، و ملخ نيز از همين گروه است.

مسأله136. کشتن زنبورى که احتمال دارد به انسان آسيب برساند، اشکالى ندارد، در غير اين صورت حرام است، و در هر

صفحه 65

حال کشتن زنبور کفاره دارد، کفاره آن دادن مقدارى آرد گندم به فقير است.

دوم: التذاذ جنسى

مسأله137. نزديکى با زن و بوسيدن و لمس کردن با شهوت و يا نگاه همراه با آن و هر نوع رفتار شهوانى که با لذت همراه باشد، براى محرم، حرام است، ولى بدون قصد لذت يا نگاه شهوت انگيز زن و مرد مى توانند با هم زندگى کنند و در يک اتاق دربسته استراحت نمايند.

مسأله138. هرگاه کسى در اثناى عمره تمتّع پيش از سعى جماع کند، عمره او باطل مى شود و بايد عمره خود را تجديد کند، ولى هرگاه پس از سعى و قبل از تقصير، اين عمل را انجام دهد، عمره او صحيح است، فقط بايد کفّاره بدهد.

مسأله139. احتياط آن است که اگر پيش از سعىِ صفا و مروه که يکى از اعمال عمره تمتع است، با زن نزديکى کند، عمره را به پايان برساند، و دوباره عمره به جا آورد، ولى هرگاه پس از سعى اين عمل را مرتکب شود، فقط کفاره بر او لازم است.

مسأله140.اگر در احرام حج، از روى عمد با زن نزديکى کند، و اين کار پس از احرام و قبل از وقوف در عرفات يا قبل از وقوف

صفحه 66

در مشعرالحرام انجام گيرد، احکام زير بر آن مترتب است:

1. حج او باطل مى شود.

2. بايد اعمال حج را به پايان برساند.

3. در سال آينده دوباره حج انجام دهد.

4. بايد يک شتر کفّاره بدهد.

مسأله141. اگر محرم در حج، پس از وقوف در مشعر با زن نزديکى کند، هرگاه اين عمل پيش از نيمه اوّل طواف نساء، انجام بگيرد، حج او صحيح است، و فقط بايد کفاره بدهد و کفاره آن يک شتر است، واگر پس از نيمه دوم طواف نساء باشد،حج او صحيح است و کفاره هم ندارد.

مسأله142. اگر همسر خود را از روى شهوت ببوسد، کفاره آن يک شتر است، خواه منى از او خارج بشود يا نه و اگر بدون شهوت ببوسد، کفّاره آن يک گوسفند است.

مسأله143. اگر عمداً به غير همسر خود نگاه کند و منى از او خارج شود، در صورت توانايى مالى، کفّاره آن يک شتر است، واگر نمى تواند، يک گاو، و اگر به اندازه آن هم توانايى ندارد، بايد يک گوسفند کفاره بدهد.

مسأله144. اگر به همسر خود از روى شهوت نگاه کند، و منى خارج شود، کفّاره آن، يک شتر است، و اگر به صورت عادى

صفحه 67

نگاه کند، کفاره ندارد، هر چند حالتى پيش بيايد که منى از او خارج شود.

مسأله145. اگر با شهوت به بدن همسر خود، دست بزند، کفاره آن يک گوسفند است، خواه منى از او خارج شود يا نشود، و اگر بدون شهوت دست بزند، کفاره ندارد، هر چند حالتى پيش آيد که منى از او خارج شود.

مسأله146. هرگاه دست زدن يا نگاه کردن از روى شهوت، به خاطر فراموشى حکم خدا يا ندانستن آن از انسان سر بزند، عمره و حج او صحيح است و کفاره ندارد، ولى آن کس که اين کار را از روى ناآگاهى از حکم الهى انجام دهد، گناه کار است.

مسأله147. هرگاه مردى همسر خود را وادار به آميزش جنسى کند، بر مرد دو کفاره واجب مى شود، و بر زن چيزى نيست، مگر اين که زن هم در آغاز کار يا در اثنا، راضى شود، در اين صورت کفّاره زن بر خود او واجب است.

سوم: عقد کردن

مسأله148. خواندن عقد نکاح بر محرم حرام است، خواه کسى را براى خود عقد کند، يا براى محرم ديگر يا براى کسى که محرم نيست، همچنين حرام است در حال احرام در مجلس عقد به عنوان شاهد، حاضر شود(تحمل شهادت)، خواه براى محرم خوانده شود يا

صفحه 68

غير محرم.

مسأله149. شهادت دادن (اداى شهادت) بر عقد، چه در حال احرام شاهد آن شده باشد، يا در حال غير احرام، جايز است ، هر چند احتياط مستحب آن است که، آن را ترک کند.

مسأله150. خواستگارى در حال احرام، مکروه است.

مسأله151. محرم مى تواند به همسر مطلّقه خود اگر طلاقش رجعى باشد، رجوع کند. و زن در عده طلاق خلعى مى تواند از بدل خود برگردد.

مسأله152. هرگاه محرم زنى را براى خود عقد کند، در صورت علم به حکم مسأله، و اين که عقد زن در حال احرام، حرام است، آن زن تا ابد بر محرم حرام مى شود چه آن زن محرم باشد و چه نباشد، و خواه او نيز عالم به مسأله باشد يا نباشد.

مسأله153. اگر محرم، زنى را براى خود عقد کند در حالى که آگاه از حکم شرعى آن نبود، عقد او باطل است، ولى زن براى ابد حرام نمى شود، و بعدها مى تواند او را عقد کند.

مسأله154. در مسائل گذشته فرقى بين عقد دائم و عقد موقت نيست.

مسأله155. هرگاه مرد غير محرم، زن محرمى را براى خود عقد کند، اگر يکى از آنان از حکم مسأله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام، حرام است، چنين عقدى باطل و آن زن براى آن مرد تا

صفحه 69

ابد حرام مى شود.

مسأله156. هرگاه براى محرمى عقد بخواند و او با همسرش نزديکى کند در صورتى که زوج و زوجه و عاقد هر سه از حکم شرعى اين کار (حرام بودن) اطلاع داشته اند، بر هر يک جداگانه کفاره واجب است. و کفّاره آن يک شتر است، و اگر برخى از حکم شرعى آگاه بوده و برخى نبوده اند، کفاره تنها بر کسانى واجب است که حکم شرعى را مى دانسته اند.

چهارم: استمنا

مسأله157. مقصود از استمنا اين است که به هر وسيله اى خواه با دست، خواه با بازى با همسر يا با تخيل و مانند اينها کارى کند که از او منى بيرون بيايد، در اين صورت کفاره آن يک شتر است، بنابر احتياط در مواردى که نزديکى با زن موجب باطل شدن حج مى شود، استمنا نيز حج را باطل مى کند.

پنجم: عطر زدن

مسأله158. استعمال عطرها مانند مشک و عود و عنبر و زعفران و گلاب و مانند اينها در حال احرام ، جايز نيست چه به عنوان بوييدن و يا ماليدن به لباس و بدن و يا خوردن باشد، بنابراين

صفحه 70

استعمال صابون ها و شامپوهاى معطر و همچنين خوردن غذاهايى که زعفران و چيزهاى خوشبو دارد جايز نيست.

از بوييدن نعنا و کليه سبزى هاى خوشبو خوددارى شود ولى استفاده از آنها براى خوراک اشکال ندارد.

مسأله159. اگر بدن و يا لباس محرمى در طواف و يا صف جماعت و يا غير آن، بر اثر تماس با ديگران بوى خوش گرفت، اشکال ندارد ولى اختياراً نبايد آن را ببويد.

مسأله160. اگر در حال احرام کسى به انسان عطر و يا گلاب پاشيد چون خارج از اختيار انسان است، مانع ندارد ولى نبايد اختياراً آن را ببويد.

مسأله161. رسيدن بوى خوش پرده کعبه، اشکال ندارد و اجتناب از آن لازم نيست.

مسأله162. هرگاه براى دفع سرما و گرما ناچار است از لباس و يا غذاى معطّر استفاده کند، در اين صورت بايد بينى خود را بگيرد و از بوييدن عطر آن خوددارى کند.

مسأله163. بايد از گل هايى که براى عطرگيرى کاشته مى شوند، مانند گل محمدى و گل ياسمن و گل نيلوفر، پرهيز کرد، ولى در غير اين نوع گل ها، اجتناب لازم نيست.

مسأله164. از بوييدن و خوردن چيزهاى خوشبويى چون

صفحه 71

دارچين و زنجبيل خوددارى شود.

مسأله165. خوردن ميوه هاى خوشبو مانند سيب و به، مانعى ندارد، ولى بهتر است از بوييدن آنها خوددارى کند.

مسأله166. محرم نبايد از بوى بد، بينى خود را بگيرد، ولى تند رفتن و فرار از چنين محلّى اشکال ندارد.

مسأله167. خريد و فروش انواع عطر و خوشبو کننده ها در حال احرام جايز است، ولى نبايد آنها را حتى براى آزمايش ببويد.

مسأله168. کفّاره بوى خوش در صورت استفاده خوردنى، يک گوسفند است، و در استعمالات ديگر مانند ماليدن به لباس و بدن و بوييدن آنها احتياطاً يک گوسفند است.

مسأله169. اگر در يک وقت، چند بار از بوى خوش استفاده کرد، يک کفاره واجب است، و اگر در اوقات مختلف اين کار را انجام داد، کفاره، مکرّر مى شود و اگر غذاى خوشبويى را خورد و فوراً کفاره را داد، و سپس دوباره از آن استفاده کرد، کفاره تکرار مى شود، و اين حکم در بوييدن تنها بنابر احتياط است.

ششم: پوشيدن لباس دوخته يا شبيه آن

مسأله170. پوشيدن لباس هاى دوختنى، مانند پيراهن و شلوار و قبا بر مردان محرم حرام است، و بنابر احتياط، از چيزهاى بافتنى يا آنچه که به شکل پيراهن يا شلوار درآيد، نيز پرهيز کنند. ولى همراه

صفحه 72

داشتن هميان و کيف، و ساک دوخته و قمقمه آب و کيسه هايى که براى حفاظت از دمپايى و وسايل همراه زائر است و امثال اينها مانند گهواره هاى کوچکى که براى بچه ها روى دست مى گيرند اشکال ندارد ولى از ماسک هاى بهداشتى که بند آنها دوخته شده و عرفاً به آن پوشيدن گفته مى شود خوددارى شود.

مسأله171. دمپايى دوخته اگر تمام روى پا را تا آنجا که مسح مى کنيم نپوشاند، اشکالى ندارد و همچنين کمربند اگر از حد معمول پهن تر نباشد و نوعى پوشش به حساب نيايد، بى اشکال است.

مسأله172. همراه داشتن فتق بند در صورت ضرورت مانعى ندارد، هر چند دوخته باشد، ولى اگر دوخته بود کفاره بدهد.

مسأله173. هرگاه براى ضرورتى ناچار به پوشيدن لباس دوخته شد، بايد کفاره بدهد، هر چند خلاف شرع انجام نداده است.

مسأله174. کفاره پوشيدن لباس دوخته و نظير آن، يک گوسفند است.

مسأله175. احتياط آن است، لباس احرام را با سنجاق قفلى به هم وصل نکند ولى در حال ضرورت، که گاهى در مشعرالحرام و غيره پيش مى آيد، مانعى ندارد.

مسأله176. زنان مى توانند از لباس دوخته بهره بگيرند، فقط نبايد دستکش در دست کنند خواه براى حفظ از سرما يا براى زينت

صفحه 73

باشد.

مسأله177. اگر مرد محرم لباس دوخته و يا شبيه دوخته را پوشيد و کفاره آن را پرداخت و سپس لباس دوخته ديگرى را پوشيد يا همان لباس را به درآورد و دوباره پوشيد، بايد کفّاره ديگرى بدهد.

مسأله178. اگر مرد محرم چند لباس دوخته را در يک مجلس و يک زمان با هم پوشيد يک کفاره دارد ولى اگر چند لباس دوخته را در دو مجلس يا بيشتر بپوشد، کفاره آن متعدد خواهد بود.

هفتم: سرمه کشيدن

مسأله179. سرمه کشيدن با سرمه اى که جنبه زيبايى دارد، حرام است، خواه آن را قصد کند يا نکند، و احتياط واجب آن است که از مطلق سرمه که در آن جنبه زيبايى هست، اجتناب کند، و اگر سرمه، ماده خوشبويى داشته باشد، هر چند براى زيبايى نباشد، حرام است.

مسأله180. سرمه کشدن بر زنان نيز مانند مردان در حال احرام حرام است و در اين قسمت ميان مرد و زن تفاوتى نيست.

مسأله181. در کشيدن سرمه، کفاره نيست ولى اگر همراه با بوى خوشى باشد، کفّاره دارد.

مسأله182. اگر براى استعمال سرمه، ضرورتى باشد و چيزى جايگزين آن نباشد، مانعى ندارد.

صفحه 74

هشتم: نگاه کردن در آيينه

مسأله183. مقصود اين است که انسان در آينه نگاه کند تا چهره خود را ببيند و يا خود را بيارايد ولى اگر براى رفع خون از بينى و صورت به آينه مى نگرد، مشکلى ندارد. و همچنين اگر راننده براى آگاهى از پشت سر به آينه مى نگرد اشکالى ندارد.

مسأله184. در اين حکم فرقى ميان زن و مرد نيست.

مسأله185. نگاه کردن در اجسام صيقلى مانند صفحه استيل يا شيشه هايى که برخى اوقات جنبه آينه پيدا مى کنند يا نگاه کردن در آب صاف، اگر به قصد زينت باشد، حرام است.

مسأله186.عينک زدن براى محرم مادامى که زينت حساب نشود اشکال ندارد.

مسأله187. نگاه کردن در آينه کفاره ندارد ولى مستحب است پس از آن، «لبيک» را تکرار کند.

مسأله188. هرگاه محرم در اتاقى زندگى مى کند که در آن آينه هست، اگر به قصد زينت در آن نگاه نکند، اشکالى ندارد، و براى جلوگيرى از احتمال حرام، پارچه اى روى آن بيفکند.

نهم: پوشيدن روى پا

مسأله189.پوشيدن چيزهايى مانند چکمه، گيوه و جوراب که

صفحه 75

تمام روى پا را مى گرد، و به بدن مى چسبد، براى محرم حرام است.

مسأله190. پوشيدن تمام روى پا با آنچه ياد شد، براى مردان حرام است نه زنان .

مسأله191. اگر مرد به پوشيدن آنچه تمام روى پا را مى گيرد، نيازمند شود، احتياط آن است که آن را شکاف دهد، و حالت يکپارچگى آن را از بين ببرد.

مسأله192. در پوشيدن تمام روى پا با آنچه ياد شد، کفاره نيست، ولى مستحب است يک گوسفند قربانى کند.

دهم: سخنان ناشايست (فسوق)

مسأله193. يکى از محرمات براى محرم فسوق است که مقصود از آن سه چيز است: دروغ گفتن، دشنام دادن، فخر فروشى بر يکديگر.

مسأله194. سخنان ناشايست، کفاره ندارد.

يازدهم: جدال

مسأله195. مقصود از جدال آن است که براى اثبات سخنى يا ردّ سخنى به خدا سوگند بخورد، خواه با لفظ جلاله «اللّه» باشد يا معادل آن در زبان هاى ديگر.

مسأله196. هرگاه به غير لفظ جلاله يا معادل آن سوگند ياد

صفحه 76

کند، مثلاً به رحمان و رحيم و خالق آسمان ها و زمين، قسم بخورد، آن نيز جدال محسوب مى شود.

مسأله197. هرگاه در حال احرام، براى اثبات حق مالى خود نيازمند سوگند شود، اين کار، اشکالى ندارد.

مسأله198. هرگاه کمتر از سه مرتبه سوگند راست ياد کند، کفاره آن، استغفار است، ولى در مرتبه سوم کفاره آن يک گوسفند است.

مسأله199. اگر در مقام جدال سوگند دروغ ياد کند، در مرتبه نخست کفاره آن يک گوسفند، و در مرتبه دوم يک گاو و در مرتبه سوم، يک شتر است.

مسأله200. هرگاه، به هنگام جدال سوگند دروغى ياد کرد و کفاره آن را پرداخت، ولى باز سوگند دروغ ياد کرد، کفاره آن يک گاو است، و همچنين اگر پس از قربانى گاو، بار ديگر جدال کرد، کفاره آن يک شتر است.

مسأله201.اگر در مقام جدال،سه مرتبه يا بيشتر سوگند راست ياد کرد، کفاره آن يک گوسفند است، مگر اين که کفاره آن را بپردازد و بار ديگر سه مرتبه يا بيشتر سوگند راست ياد کند، در اين صورت نيز کفاره آن يک گوسفند است.

مسأله202. اگر به دروغ سه بار يا بيشتر سوگند ياد کند،

صفحه 77

کفاره آن يک شتر است، و اگر کفّاره آن را بپردازد براى مرتبه چهارم يک گوسفند، و مرتبه پنجم يک گاو و براى مرتبه ششم دوباره شتر است. و تمام موارد ياد شده در صورت علم به حکم شرعى و عمد است، ولى اگر از روى فراموشى و يا جهل قسم ياد کرد، و جدال نمود، چه دروغ و چه راست، کفاره ندارد.

دوازدهم: کشتن جانوران

مسأله203. کشتن حشراتى که در بدن انسان پيدا مى شوند، مثل شپش و کک و کنه.

مسأله204. انداختن اين نوع حشرات از بدن جايز نيست و همچنين انتقال آنها از نقطه اى از بدن، به نقطه ديگر، مخصوصاً اگر اين انتقال او را در معرض افتادن از بدن قرار دهد.

سيزدهم:زينت نمودن

مسأله205. انگشتر به دست کردن، براى زينت، از محرّمات احرام است، ولى انگشترى که جنبه زينت ندارد، مثلاً براى حرز يا ثواب از آن استفاده مى شود، اشکال ندارد.

مسأله206. استعمال حنا اگر در عرف، زينت حساب شود، براى محرم حرام است، هر چند قصد زينت نکند، به شرط اين که بعد از حنا بستن، اثر آن در محلّ باقى بماند.

صفحه 78

مسأله207. اگر قبل از احرام حنا ببندد، و اثرش تا زمان احرام بماند، اشکال ندارد، ولى احتياط مستحب آن است که از آن استفاده نکند. و همچنين است رنگ کردن مو قبل از احرام و پاک کردن آن به هنگام احرام لازم نيست.

مسأله208.مرد و زن محرم از هر چيزى که زينت شمرده مى شود بايد اجتناب کنند خواه به قصد زينت باشد يا نباشد.

مسأله209. پوشيدن زيورهايى که زن قبل از احرام عادت به پوشيدن آنها داشته اشکالى ندارد، ولى بايد آنها را از ديد نامحرم و حتى شوهر خود حفظ نمايد.

چهاردهم: روغن ماليدن بر بدن

مسأله210. ماليدن روغن به بدن، اگر چه بوى خوشى در آن نباشد، حرام است.

مسأله211. استفاده از روغنى که پيش از احرام از آن بهره مى گيرند و اثرش تا وقت احرام باقى مى ماند، جايز نيست.

مسأله212. در هنگام ضرورت، مانند بيمارى هاى پوستى، يا جلوگيرى از عرق سوز شدن يا براى بهبود يافتن آن مى توانند از روغنى استفاده کنند که بوى خوش ندارد. ولى بهتر است در حال احرام، اگر براى او حرجى نباشد تحمل نمايد.

صفحه 79

مسأله213. خوردن روغن، اگر فاقد بوى خوش باشد، در حال احرام، اشکال ندارد.

مسأله214. ماليدن روغن به بدن اگر بوى خوش نداشته باشد، کفاره ندارد، ولى مستحب است گوسفندى قربانى کند.

مسأله215. کفاره استفاده از روغن خوشبو يک گوسفند است، هر چند از روى اضطرار باشد.

پانزدهم: زدودن مو از بدن

مسأله216. ازاله مو از بدن خود يا ديگرى، خواه محرم باشد، خواه غير محرم، حرام است.

مسأله217. زدودن مو، هر چند يک مو باشد، حرام است.

مسأله218. زدودن مو براى ضرورت، اشکال ندارد، ولى بايد کفاره بدهد.

مسأله219. اگر به هنگام شستن صورت و يا وضو و غسل مويى از بدن خود به خود جدا شود، اشکال ندارد.

مسأله220. زدودن مو، مطلقاً حرام است خواه به وسيله تراشيدن يا ماليدن داروى نظافت باشد يا کندن و يا قيچى کردن باشد.

مسأله221. کفاره سر تراشيدن اگر براى ضرورت باشد، دوازده مُدّ آرد گندم است(مُدّ 750گرم است) که بايد به شش فقير بدهد، و يا سه روز روزه بگيرد و يا گوسفندى را قربانى کند.

صفحه 80

مسأله222. کفاره تراشيدن سر بدون ضرورت، يک گوسفند است.

مسأله223. اگر از زير بغل هاى خود، مو بزدايد، بايد گوسفندى قربانى کند، و اگر از يک بغل اين کار را انجام دهد، احتياط آن است که گوسفندى را قربانى کند.

مسأله224.هرگاه موى سر را به وسيله اى غير از تراشيدن، بزدايد،حکم آن از نظر کفاره با تراشيدن يکى است.

مسأله225. اگر در حال التفات به احرام و عمداً دست خود را بر سر يا ريش خود بکشد و تار مويى، کنده شود، يک مشت آرد گندم کفاره بدهد.

شانزدهم: پوشاندن سر براى مردان

مسأله226. پوشاندن سر براى مردان، به هر وسيله اى باشد، در حال احرام، حرام است، بنابراين، پوشاندن سر به وسيله گِل و حنا و دارو و بار براى حمل جايز نيست.

مسأله227. محرم نمى تواند سر زير آب کند، حتى نمى تواند سر خود را در مايعات ديگرى مانند گلاب و غيره فرو برد.

مسأله228. در پوشاندن سر، فرقى ميان تمام سر يا بخشى از آن نيست، فقط در فرو بردن سر در آب و مايعات، اگر نيمى از سر

صفحه 81

را فرو برد، اشکالى ندارد.

مسأله229. مقصود از سر همان است که عرفاً به آن سر گفته مى شود، بنابراين گوش ها از سر حساب نمى شوند، همچنان که پوشاندن رو براى مردان مانعى ندارد، بنابراين به هنگام خوابيدن ، پوشانيدن صورت و گوش ها، اشکال ندارد.

مسأله230. استفاده از ماسک هاى بهداشتى، که بند آن را به پشت سر مى اندازند، اگر بند آن پهن باشد و بخشى از سر را بپوشاند، در غير صورت ضرورت، جايز نيست، مشروط بر اين که مقصود از زدن ماسک جلوگيرى از نفوذ ذرّات معلق در هوا و گازهاى سمى اتوموبيل ها باشد، نه جلوگيرى از بوى بد، و استفاده از اين ماسک ها براى زنان در غير ضرورت جايز نيست زيرا بخشى از صورت آنان را مى پوشاند ولى کفاره ندارد.

مسأله231. دستمالى که براى سر درد به سر مى بندند، جايز است و کفاره ندارد.

مسأله232. گذاشتن سر روى بالش به هنگام خواب که بخشى از سر را مى پوشاند، اشکال ندارد.

مسأله233. اگر پارچه اى را براى حفظ از پشه، روى چوب و مانند آن بيندازند و بالاى سر قرار گيرد، مانند پشه بند، اشکالى ندارد.

صفحه 82

مسأله234. رفتن زير دوش حمام، براى محرم ، مانعى ندارد، ولى استفاده از آبشار گونه اى که تمام سر را بپوشاند، جايز نيست.

مسأله235. استفاده از موى مصنوعى براى زنان اشکالى ندارد، ولى اگر مردان عمداً از آن استفاده کنند، بايد کفاره بدهند.

مسأله236. خشک کردن سر با حوله و دستمال و مانند آن براى مردان جايز نيست. مگر اين که به صورت تدريج انجام بگيرد، و بعضى از سر در حکم تمام سر حساب مى شود.

مسأله237. کفاره پوشاندن تمام سر، به هر نحو باشد بنابر احتياط يک گوسفند است. و کفاره پوشاندن برخى از سر نيز همين است.

مسأله238. اگر بعد از پوشاندن سر و پرداخت کفاره، مجدّداً سر را بپوشاند، بنابراحتياط بايد کفّاره مجدّد بدهد، و حتى اگر سر را در دو مجلس بپوشاند، هر چند در وسط کفاره نپرداخته باشد احتياط آن است که دو کفاره بدهد.

هفدهم : روبند زدن براى زنان

مسأله239. نقاب و روبند زدن براى زنان و همچنين ماسک هاى بهداشتى در غير ضرورت در حال احرام، حرام است.

صفحه 83

مسأله240. برخى از صورت نيز، حکم تمام صورت را دارد، ولى اگر دست هاى خود را روى صورت بگذارد، مانعى ندارد. و همين طور اگر صورت خود را در هنگام خواب روى بالش بگذارد، اشکالى ندارد. و خشک کردن صورت با حوله و دستمال براى زنان جايز نيست مگر به صورت تدريجى.

مسأله241. از آنجا که زن براى نماز بايد سر را بپوشاند، براى آن بخشى از صورت پوشانده مى شود، اين مقدار اشکالى ندارد.

مسأله242. هرگاه زن محرم،براى اين که صورت او از ديد نامحرم محفوظ بماند، گوشه چادر خود را پايين بيندازد اشکالى ندارد، به شرط آن که کوشش کند به صورت نچسبد.

مسأله243. پوشيدن نقاب و روبند در حال احرام با اين که حرام است، کفاره ندارد.

هجدهم:حرکت زير سايبان براى مردان

مسأله244. حرکت در زير سايبان متحرک مانند اتومبيل سقف دار و يا هواپيما براى مرد محرم جايز نيست، هر چند براى کودکان و زنان اشکالى ندارد.

مسأله245. حرکت زير سايبان هاى ثابت مانند ديوارها و تونل ها و درختان و کوه ها براى محرم، جايز است، خواه سواره باشد و يا پياده. بنابراين، هرگاه محرم در بين راه توقف کند، استراحت در قهوه خانه و يا رستوران هاى سرپوشيده مانعى ندارد، و همچنين

صفحه 84

زندگى در مکه ، عرفات و منى در خانه ها و خيمه ها بى اشکال است.

مسأله246.موقع رفتن به عرفات و منى بايد از وسائل نقليه بى سقف استفاده شود و هرگاه پس از ورود به مکه و يا منى بخواهد با سايبان هاى متحرک مانند چتر و اتومبيل سقف دار به مسجدالحرام برود و يا در منى از نقطه اى به نقطه اى حرکت کند، احتياط آن است که از آن اجتناب کند.

مسأله247. در حرکت زير سايبان هاى متحرک فرقى ميان سواره و پياده نيست و حتى کسانى که به وسيله کشتى حرکت مى کنند، در حال احرام بايد، زير سقف آن قرار نگيرند.

مسأله248. حرکت با وسايط نقليه سرپوشيده، شب هنگام اشکال ندارد، مگر اين که باد شديد يا باران در کار باشد. در اين صورت مى توانند وسيله را متوقف کنند و پس از برطرف شدن اين دو پديده جوّى حرکت کنند، در غير اين صورت، کفاره دارد، ولى تا ممکن است در شب نيز از وسايل نقليه بدون سقف استفاده شود.

مسأله249.کفاره حرکت با وسايط نقليه سرپوشيده هر چند براى ضرورت باشد يک گوسفند است.

مسأله250. هرگاه اين عمل، در فريضه عمره به طور مکرّر انجام گيرد، يک کفاره دارد، همچنين اگر در فريضه حج صورت پذيرد، يک کفاره بيشتر ندارد.

نوزدهم: بيرون آوردن خون از بدن

مسأله251. بيرون آوردن خون از بدن در حال احرام به هر وسيله ممکن، در غير حال ضرورت، جايز نيست، مانند خاراندن بدن و مسواک کردن دندان که موجب خونريزى مى شود حتى گرفتن خون از بدن به وسيله سرنگ يا تزريق آمپول در حال احرام که موجب بيرون آمدن خون مى شود، نيز چنين است.

مسأله252. هرگاه براى بيرون آوردن چرک از دمل، لازم باشد که از بدن خون بيرون آيد، اشکالى ندارد.

مسأله253. محرم مى تواند ديگرى را که محرم نيست، حجامت کند و يا دندان او را بکشد، هر چند خون بيرون بيايد.

مسأله254. بيرون آوردن خون از بدن کفاره ندارد، و احتياط مستحب آن است که گوسفندى قربانى کند.

بيستم: ناخن گرفتن

مسأله255. محرم نمى تواند ناخن بگيرد، و در اين قسمت فرقى بين آلات ناخن گيرى، مانند قيچى، چاقو يا ناخن گيرهاى رايج نيست و همچنين از طريق غير متعارف مثل کندن قسمتى از ناخن با دندان.

صفحه 86

سأله256. اگر انگشت اضافى داشته باشد، احتياط آن است که ناخن آن را نيز نگيرد، و همچنين اگر دست اضافى داشته باشد.

مسأله257. اگر يک ناخن از دست يا پا بگيرد يک مد آرد گندم (750گرم)، به عنوان کفاره به فقير بدهد و براى ناخن دوم، يک مدّ ديگر و به همين ترتيب تا نه ناخن، ولى اگر ده ناخن دست خود را بگيرد بايد يک گوسفند کفاره بدهد، خواه آنها را در يک مجلس گرفته باشد يا چند مجلس. و گرفتن ناخن پاها نيز همين حکم را دارد.

مسأله258. اگر تمام ناخن هاى هر دو دست و هر دو پا را در يک مجلس بگيرد، يک گوسفند کفاره آن است، و اما اگر در دو مجلس بگيرد، دو گوسفند بايد بدهد.

مسأله259. کسى که کمتر از ده ناخن دارد، اگر تمام آنها را بگيرد، احتياط آن است که به تعداد هر ناخن يک مدّ آرد گندم به همراه يک گوسفند کفاره بدهد.

مسأله260. اگر براى گرفتن ناخن ضرورتى پيدا کند، مى تواند ناخن بگيرد ولى بايد کفاره بدهد.

بيست و يکم: کندن دندان

مسأله261. کندن دندان در حال اختيار براى محرم حرام

صفحه 87

است، و در صورت ضرورت مانعى ندارد، ولى اگر خون بيرون آيد، بايد کفّاره بدهد.

بيست و دوم: کندن و بريدن گياه و درخت حرم

مسأله262. کندن و بريدن گياه و درخت حرم، حرام است.

هرگاه پس از منزل گرفتن، درخت يا گياهى به طور خودرو، در آنجا برويد، يا خود وى و ديگرى آن را کاشته باشد، کندن و بريدن آنها اشکالى ندارد ولى هرگاه پيش از آن که منزل بگيرد، درختى و گياهى در آنجا وجود داشته باشد، کندن و بريدن آنها جايز نيست.

مسأله263. بريدن درخت ميوه دار و خرما، خواه خودرو باشد يا ديگرى کاشته باشد، مانعى ندارد.

مسأله264. کندن گياه مخصوصى به نام «اذخر» که در گذشته از آن براى پوشاندن بام ها، و يا روشن کردن کوره آهنگران استفاده مى شد، اشکال ندارد.

مسأله265. کفاره کندن و از ريشه درآوردن درخت ، اگر بزرگ باشد، يک گاو و اگر کوچک باشد يک گوسفند است.

مسأله266. اگر بخشى از يک درخت را ببرد، بايد قيمت آن را به عنوان کفّاره بدهد.

مسأله267. در کندن گياهان کوچک کفاره اى جز استغفار نيست.

صفحه 88

مسأله268. هرگاه به هنگام راه رفتن، گياه يا گياهانى کنده شوند، اگر قصد اين کار را نداشته، مانعى ندارد، و همچنين مى تواند حيوانات اهلى را براى چريدن در حرم رها کند.

مسأله269. آنجا که بريدن و کندن درخت و گياه حرم براى محرم جايز نيست، براى کسى هم که محرم نيست، حکم يکسان دارد.

بيست و سوم: بستن سلاح بر خود

مسأله270. بستن سلاح گرم يا سرد بر خود در غير حال ضرورت، حرام است. ولى حمل سلاح، در بار و اثاث، مانعى ندارد.

صفحه 89