احکام میقاتها

احکام ميقاتها

مسأله 164 : احرام بستن پيش از ميقات جايز نيست ، و در احرام عبور نمودن کفايت نمى کند ، بلکه بايستى از خود ميقات احرام بسته شود ، و از اين حکم دو مورد استثناء ميشود :

1 ـ آن که نذر نمايد که پيش از رسيدن به ميقات احرام ببندد ، که در اين صورت احرام بستن قبل از ميقات صحيح و احتياجى به تجديد آن در ميقات يا گذشتن از ميقات نيست ، بلکه مى تواند از راهى به مکه برود که به هيچ يک از ميقاتها برخورد نکند ، و در اين حکم فرقى بين حج واجب و مستحب و عمره مفرده نيست .

بلى فرقى که هست اين است که اگر احرام براى حج يا عمره تمتع باشد ، لازم است در ماهاى حج باشد ( شوال ، ذى القعده ، ذى الحجه ) چنان که گذشت .

2ـ کسى که قصد عمره مفرده در ماه رجب دارد ، و بين آن داشته باشد که اگر احرام را تا ميقات به تأخير اندازد موفق به درک عمره ماه رجب نشود ، براى چنين شخصى جايز است قبل از ميقات احرام ببندد و براى او عمره رجب شمرده مى شود ، هر چند بقيه اعمال عمره را در ماه شعبان به جا آورد ، و در اين حکم فرقى بين عمره واجب و مستحب نيست.

مسأله 165 : بر مکلف واجب است يقين به رسيدن به ميقات پيدا نموده و احرام ببندد يا اطمينان به آن حاصل نمايد ، يا حجت شرعى داشته باشد ، و چنانچه شک در رسيدن به ميقات داشته باشد ، احرام بستن براى او جايز نخواهد بود .

مسأله 166 : کسى که نذر نموده قبل از ميقات احرام ببندد و بر خلاف نذر خود از ميقات احرام بست ، احرام وى باطل نيست ، ولى کفاره مخالف نذر بر او واجب مى شود ، اگر از روى عمد اين کار را کرده باشد .

مسأله 167 : همچنان که تقديم احرام بر ميقات جايز نيست ، تأخير آن از ميقات نيز جايز نيست ، پس کسى که قصد حج يا عمره يا دخول حرم يا مکه را دارد ، جايز نيست در حال اختيار از ميقات بگذرد مگر آنکه احرام بسته باشد هر چند ميقات ديگرى در پيش روى داشته باشد ، و هر گاه بدون احرام از ميقات گذشته ، در صورت امکان بايد به ميقات برگردد ، مگر کسى که بدون عذر از ذو الحليفه گذشته و به جحفه رسيده باشد ، که چنين شخصى بنابر اظهر برايش کافى است که از جحفه احرام ببندد ، اگر چه گناهکار است .

و احوط اين است که مکلف از محاذى ميقات نگذرد مگر با احرام ، اگر چه بعيد نيست که گذشتن جايز باشد ، در صورتى که در پيش روى مکلف ميقاتى يا محاذى ميقاتى باشد .

و چنانچه مسافر قصد انجام مناسک يا دخول حرم يا مکه نداشته باشد ، مانند مسافرى که کارى در بيرون حرم داشته باشد ، ولى بعد از گذشتن از ميقات قصد دخول حرم نمايد ، در اين صورت جايز است که براى انجام عمره مفرده از اوّلين نقطه بيرون حرم احرام ببندد .

مسأله 168 : هر گاه مکلف ـ در غير صورتى که گذشت ـ از روى علم و عمد احرام از ميقات را ترک نمود و از آن گذشت ، در آن دو صورت است :

اوّل : آنکه بتواند به ميقات برگردد ، که در اين صورت واجب است به ميقات برگشته و از آن احرام ببندد ، خواه از داخل حرم برگردد يا از بيرون آن ، پس اگر چنين کرد ، عملش بدون اشکال صحيح خواهد بود .

دوم : آنکه نتواند به ميقات برگردد ، چه در بيرون حرم باشد و چه در داخل آن ، و اگر داخل آن باشد چه بتواند بيرون برود و چه نتواند ، و اظهر در اين صورت بطلان حج است و عدم کفايت احرام از غير ميقات ، و وجوب انجام حج در سال ديگرى در صورتى که مستطيع باشد .

مسأله 169 : هر گاه مکلف بجهت فراموشى يا بى هوشى و مانند اينها يا نداشتن حکم يا ندانستن ميقات ـ در غير صورتى که گذشت ـ احرام را ترک نمايد ، يعنى بدون احرام از ميقات بگذرد ، در آن چهار صورت است :

اوّل : آنکه بتواند به ميقات برگردد ، که در اين صورت واجب است به ميقات برگشته و از همانجا احرام ببندد.

دوّم : آنکه در حرم باشد و برگشتن به ميقات غير ممکن و به بيرون حرم ممکن باشد ، که در اين صورت لازم است از حرم بيرون رفته واز بيرون حرم محرم شود .

و اولى در اين صورت اين است که هر چند ميتواند از حرم دور شود سپس از آنجا احرام ببندد .

سوّم : آنکه در حرم باشد و برگشتن به بيرون حرم برايش ممکن نباشد ، که در اين صورت لازم است از جاى خود احرام ببندد ، هر چند وارد مکه شده باشد .

چهارم : آنکه در خارج حرم باشد و نتواند به ميقات برگردد . و احوط در اين صورت اين است که به مقدار ممکن برگردد سپس محرم شود .

و در تمام اين چهار صورت اگر مکلف وظايفى را که گفته شد انجام بدهد . حکم به صحت عمل او مى شود . و کسى که احرام را قبل يا بعد از ميقات بسته باشد ، اگرچه از روى ندانستن يا فراموشى باشد حکم کسى را دارد که احرام نبسته و چهار صورت گذشته در حق او جارى است .

مسأله 170 : هر گاه زن حائض از روى جهل به حکم و ندانستن مسأله از ميقات احرام نبسته و داخل حرم شد ، پس احوط اين است که در صورتى که نتواند به ميقات برگردد ، به بيرون حرم رفته و از آنجا احرام ببندد ، بلکه احوط براى او در اين صورت اين است که تا آن جا که ممکن است از حرم دور شود سپس احرام ببندد به شرطى که اين عمل مستلزم فوت حج نباشد ، و در صورتى که انجام اين عمل برايش ممکن نباشد ، با ديگران يکسان خواهد بود ، يعنى در چنين صورتى حکم او همان حکمى است که براى ديگران يکسان خواهد بود ، يعنى در چنين صورتى حکم او همان حکمى است که براى ديگران در مسأله ( 169 ) ذکر شد .

مسأله 171 : هر گاه عمره فاسد شد ، اگر چه به علت فساد احرام آن باشد ، واجب است در صورت امکان از سر گرفته شود ، و در صورت عدم اعاده آن هر چند بجهت کمى وقت باشد ، حج فاسد خواهد بود و لازم است در سال بعد اعاده شود .

مسأله 172 : جمعى از فقها فرموده اند : اگر مکلف از روى نادانى يا فراموشى عمره را بدون احرام بجا آورد ، عمره وى صحيح است ، و اين فرمايش خالى از اشکال نيست ، و احتياط در اين صورت اين است که در صورت امکان بترتيبى که گفته شد اعاده نمايد .

مسأله 173 : در مسائل گذشته بيان نموديم ، کسى که وطنش از مکه دور باشد ، واجب است از يکى از پنج ميقات اوّل که ذکر آنها گذشت براى عمره احرام ببندد ، پنج ميقات اول که ذکر آنها گذشت براى عمره احرام ببندد ، پس اگر راهش از آن ميقات باشد اشکالى وجود ندارد ، و اگر در راهش از هيچيک از آنها نميگذرد چنانچه در اين زمان چنين است زيرا اغلب حجاج ابتدا وارد فرودگاه جده مى شوند و قسمتى از آنها ميخواهند اعمال عمره و حج را بر رفتن مدينه منوره مقدم بدارند و معلوم است که جده از جمله ميقاتها نيست بلکه اطمينان به عدم محاذات با آن حاصل است ، بنابر اين حجاج ميتوانند يکى از سه راه را اختيار کنند :

اوّل : اينکه نذر نمايند که در وطن خود را در راه قبل از گذشتن از آسمان بعضى از ميقاتها احرام ببندد ، و بر طبق نذر خود عمل نمايند ، و اين در صورتى خالى از اشکال است که مستلزم زير سايه قرار گرفتن از شعاع آفتاب نباشد ، مانند آنکه سفر در شب صورت بگيرد ، و مستلزم حفظ نمودن خود از باران نيز نباشد .

دوّم : اينکه از جده به يکى از ميقاتها يا محاذى يکى از آنها برود و از آنجا احرام ببندد ، و يا به جائى برود که در پشت يکى از ميقاتها قرار گرفته باشد و از آنجا با نذر احرام ببندد ، مانند ( رابغ ) که پشت جحفه قرار گرفته .

توضيح : رابغ شهر معروفيست که بين آن وجده جاده عمومى وجود دارد و رسيدن به آن آسان است ، بر خلاف جحفه که رفتن به آنجا ممکن است سخت باشد .

سوّم : اينکه از جده با نذر احرام ببندد ، و اين در صورتى جائز است که بداند ـ اگرچه اجمالاً ـ بين جده و حرم نقطه اى وجود دارد که محاذى جحفه وجود داشته باشد و اما اگر فقط احتمال وجود آنرا بدهد و علم به آن براى او حاصل نشود ، پس براى چنين شخصى اختيار راه سوم جايز نيست .

بلى اگر به جده آمد بقصد رفتن به يکى از ميقاتها يا آنچه که در حکم آنها است ، و بعداً نتوانست برود ، در اين صورت نيز جايز است از جده با نذر احرام ببندد ، و بنابر اظهر لازم نيست در اين صورت احرام خود را قبل از دخول در حرم تجديد نمايد .

مسأله 174 : در سابق گفته شد شخصى که مى خواهد حج تمتع به جا آورد ، واجب است که براى حج خود از مکه محرم شود ، پس اگر با علم و عمد از جاى ديگرى غير از مکه احرام ببندد ، احرامش صحيح نخواهد بود ، هر چند با احرام وارد شود ، بلکه در صورت امکان واجب است احرام را در مکه تجديد نمايد ، و در غير اين صورت حجّش باطل خواهد بود .

مسأله 175 : هر گاه کسى که مىخواهد حج تمتع نمايد فراموش نمود که از مکه محرم شود ، در صورت امکان واجب است به مکّه برگردد ، و اگر ممکن نشد ، از جاى خود هر چند در عرفات باشد احرام ببندد ، و حجّش صحيح خواهد بود ، و همچنين است حکم کسى که مسأله را نمى دانسته .

مسأله 176 : کسى که احرام حج را به کلى فراموش نموده و تا پايان اعمال حج يادش نيايد ، حجش صحيح است و همچنين است حکم جاهل به مسأله .