مصرف خمس
مسأله 1523 :
خمس را بايد دو قسمت کنند: يک قسمت آن سهم سادات است. بنابر اقوى بايد با اذن مجتهد جامع الشرائط به سيد فقير، يا سيد يتيم، يا به سيدى که در سفر درمانده شده، بدهند و نصف ديگر آن سهم امام(عليه السلام) است که در اين زمان بايد به مجتهد جامع الشرائط بدهند، يا به مصرفى که او اجازه مى دهد، برسانند. ولى اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدى که از او تقليد نمى کند بدهد، در صورتى مى تواند بدهد که بداند آن مجتهد و مجتهدى که از او تقليد مى کند، سهم امام(عليه السلام) را به يک طور مصرف مى کنند.
مسأله 1524 :
سيدى که به او خمس مى دهند، بايد فقير باشد ولى به سيدى که در سفر درمانده شده، اگر در وطنش فقير هم نباشد، مى شود خمس داد.
مسأله 1525 :
به سيدى که در سفر درمانده شده، اگر سفر او سفر معصيت باشد; نبايد خمس بدهند.
مسأله 1526 :
به سيدى که عادل نيست مى شود خمس داد.
مسأله 1527 :
به سيدى که معصيت کار است، اگر خمس دادن کمک به معصيت او باشد، نمى شود خمس داد و به سيدى هم که آشکارا معصيت مى کند، اگر دادن خمس کمک به معصيت او نباشد، مى توان به او خمس داد.
مسأله 1528 :
اگر کسى بگويد سيدم نمى شود به او خمس داد مگر آن که حداقل يک نفر عادل، سيد بودن او را تصديق کند يا در بين مردم به طورى معروف باشد که انسان يقين يا اطمينان پيدا کند که سيد است.
مسأله 1529 :
به کسى که در شهر خودش مشهور باشد سيد است، اگرچه انسان به سيد بودن او يقين نداشته باشد، مى شود خمس داد.
مسأله 1530 :
کسى که زنش سيده است نبايد به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند ولى اگر مخارج ديگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد،
صفحه 354
جايز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند.
مسأله 1531 :
اگر با اذن حاکم شرع خمس را به شهر ديگر ببرد، و از بين برود لازم نيست دوباره خمس بدهد و همچنين است اگر به کسى بدهد که از طرف حاکم شرع وکيل بوده که خمس را بگيرد و از آن شهر به شهر ديگر ببرد.
مسأله 1532 :
خمس را بايد از خود مال و يا از پول رايج دهد نه از جنس ديگر، مگر اين که آن جنس ديگر را به مستحق بفروشد سپس بدهى او را از باب خمس حساب کند.
مسأله 1533 :
کسى که از مستحق طلبکار است و مى خواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند، بنابر احتياط مستحب بايد خمس رابه او بدهد و بعد مستحق بابت بدهى خود به او برگرداند، ولى اگر با اذن حاکم شرع باشد، اين احتياط لازم نيست.
مسأله 1534 :
مستحق نمى تواند خمس را بگيرد و به مالک ببخشد، مگر مقدارى که در خور شأن او است که اگر خودش مالى داشت ممکن بود به آن شخص ببخشد.
مسأله 1535 :
اگر خمس را با حاکم شرع يا وکيل او يا با سيد دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمى تواند آن را از منافع سال دوم کسر نمايد پس اگر مثلاً هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بيشتر از مخارجش داشته باشد، بايد خمس دو هزار تومان را بدهد و هزار تومانى را که بابت خمس بدهکار است، از بقيه بپردازد.