مسائل متفرقّه نماز
سوال 409 :
رفت و آمد و دوستى با کسانى که نماز نمى خوانند چه حکمى دارد؟
جواب :
دوستى با آنها، براى راهنمايى و تشويق به خواندن نماز خيلى خوب است; ولى اگر فايده اى ندارد از آنها جدا شود.
سوال 410 :
آيا نماز در هيچ حال از مسلمان ساقط نمى شود؟ (البتّه به استثناى ايّام عادت و ولادت براى زن) به عنوان مثال آيا در جنگ، در حال آتش سوزى، کسى که آب يا خاک براى وضو و تيمّم ندارد، يا در حالت تقيّه، يا کسى که فلج است و بر تخت بيمارستان بسترى شده، يا کسى که با اشاره چشم هم نمى تواند نماز بخواند، و مانند آن نماز ساقط مى شود؟
جواب :
در هيچ حالى، جز آنچه در بالا در مورد زنان اشاره گرديد، نماز ساقط نمى شود; منتها گاه بطور کامل خوانده مى شود و گاه با اشارات و گاهى به صورت کوتاه و مختصر و يا حتّى با اشاره قلبى و گذراندن مفاهيم و اعمال نماز در دل انجام مى گيرد، آرى نماز در هيچ حال ترک نمى شود.
سوال 411 :
اگر در مسجد بين نماز خواندن و ديگر اعمال، مانند قرآن خواندن، يا دعا خواندن تزاحم شود، کدام يک مقدّم است؟
جواب :
نماز مقدّم است; هيچ چيز در مسجد نبايد مزاحم نماز شود.
سوال 412 :
اگر نماز خود را به سبب گوش دادن به صداى قرآن طولانى نمايد، آيا به نماز او ضرر مى رساند؟
جواب :
ضرر نمى رساند.
سوال 413 :
مدّت شش ماه است که مرد چهل ساله بى سوادى که داراى همسر و هفت فرزند مى باشد را به عنوان خادم به مسجدى آورده اند; اکنون معلوم شده که نماز بلد نيست و براى يادگرفتن و انجام آن رغبتى نشان نمى دهد، و هيأت امنا قصد اخراج او را دارند; ولى از آن جا که با اخراج او و قطع درآمدش، قطعاً اهل و عيال و فرزندانش دچار مضيقه شديد مالى خواهند شد، و در اجتماع سرگردان مى شوند، و به گدايى خواهند افتاد، آيا به علّت بى نمازى و بى مبالاتيهاى دينى، او را اخراج کنيم؟ يا به خاطر اطفال صغار که ممکن است در آينده افرادى نمازخوان و متديّن شوند او را نگهداريم؟
جواب :
بهتر اين است که او را از طرق مختلف، چه از طريق نصيحت و يا تهديد به اخراج، تدريجاً وادار به انجام فرايض دينى کنيد; حتّى به او قول بدهيد که اگر در اين قسمت جدّى شود، مثلاً مبلغى بر حقوقش بيفزاييد و از نتيجه اين کار مأيوس نباشيد.
سوال 414 :
تا چه حد از بيماريها و اختلالات روحى و روانى، باعث ساقط شدن تکليف نماز و روزه مى شود؟ تشخيص آن به عهده چه کسى است؟
جواب :
در صورتى که عرفاً به او ديوانه و مجنون بگويند، و يا اين که وقت نماز را نتواند تشخيص دهد، نماز از او ساقط مى شود.
سوال 415 :
بعد از هر نماز واجب (چه به صورت فرادى و چه به صورت جماعت)، چه تعقيباتى در اولويّت است؟ در نمازهاى جماعت چون غالباً در مدّتى که براى نمازهاى نافله و تعقيبات خاصّ آن نماز وجود دارد، به دعاهاى ديگرى مى پردازند (مثلاً دعاى فرج مى خوانند) آيا اولويّت با تعقيبات هر نماز و نافله هاى آن نماز است؟ يا با اين دعاهايى که به صورت دسته جمعى خوانده مى شود؟ تکليف ساير نمازگزاران چيست؟
جواب :
از تعقيبات معروف و مهم، تسبيح حضرت زهرا(عليها السلام) است که ثواب بسيار دارد، تعقيبات مشترک و خاصّ هر نماز نيز در روايات وارد شده که قسمت مهمّى از آن در کتب ادعيّه، از جمله مفاتيح الجنان، آمده است و خواندن دعاهاى دسته جمعى نيز اشکالى ندارد.
سوال 416 :
اگر نمازگزار در نماز عمداً حواسّ خود را در جاى ديگرى ببرد، نمازش چه حکمى دارد؟
جواب :
نمازش باطل نيست; لکن روح نماز توجّه به خداست، بايد کوشش کرد حضور قلب حاصل شود.
سوال 417 :
اگر فرزند مکلّف انسان خواب باشد، آيا بيدار کردن او براى نماز صبح واجب است؟
جواب :
اگر علم به رضايت او دارد، او را بيدار کند و همچنين اگر مى داند ادامه اين وضع باعث سهل انگارى او در امر نماز مى شود; در غير اين دو صورت جايز نيست.
سوال 418 :
اگر بيدار کردن فرزند مکلّف براى نماز موجب ناراحتى او شود و از نماز زده شود، بيدار کردن او چه حکمى دارد؟
جواب :
در اين فرض جايز نيست; ولى بايد تدريجاً او را توجيه کند تا رضايت به بيدار کردن بدهد.
سوال 419 :
آيا مجبور کردن مردم به نماز خواندن در ادارات و مدارس، که گاه موجب تمسخر آنان مى شود، درست است؟
جواب :
براى امر به معروف، بايد از راههايى که مفيد و مؤثّر است و پيامدهاى منفى ندارد، استفاده کرد.