مؤونه (مخارج زندگى)
کسر ماليات از درآمد براى محاسبه خمس
سوال 551 :
در سال 82 خمس يک‌ساله سرمايه مغازه خود را حساب کردم. در سال 83 که مى‌خواستم خمس يک‌ساله خود را حساب کنم متوجه شدم که بايستى ماليات سال 81 و82 را پرداخت کنم.
سوال اينست که آيا در محاسبه خمس 83 مى‌توانم ماليات سالهاى81 و82 را از سرمايه کم کنم، باتوجه به اينکه جاهل به مسأله ماليات بودم؟
جواب :
بدهى بابت ماليات مغازه از درآمد همان سال مغازه کم مى‌شود و باقى‌مانده اگر زائد بر مؤونه باشد خمس دارد.
خمس اقساط پرداختى بابت پس‌انداز
سوال 552 :
آيا موارد ذيل جزء مؤونه محسوب مى گردد؟
1. پرداخت اقساط حساب پس انداز مسکن به منظور دريافت وام جهت خريد خانه بهتر
2. پرداخت اقساط حساب پس انداز مسکن براى فرزندان
3. پرداخت اقساط بيمه عمر
جواب :
و2) اقساط پرداختى بابت حساب پس انداز مسکن جهت دريافت وام براى خريد مسکن بهتر و يا خريد مسکن براى فرزندان تا سر سال خمسى اگر صرف در خريد مسکن نشده باشد خمس دارد.
جواب :
مبلغ پرداخت شده بابت اقساط بيمه عمر خمس ندارد.
کسر کردن هزينه‌هاى ماه اول سال جديد خمسى از سال قبل
سوال 553 :
بنده چون کارمند هستم و در انتهاى هر ماه حقوق مى‌گيرم و سال خمسى‌ام را اول مهر تعيين کرده‌ام آيا مى‌توانم هزينه‌هاى منزل و اقساط واقع در ماه مهر را از در آمد سال کسر کنم يا خير؟
جواب :
پس‌انداز درآمد سال براى صَرف در مؤونه در سال بعد، اگر در آستانه صرف در مؤونه تا چند روز آينده باشد، و يا خود داشتن مبلغى پس‌انداز جزو مؤونه او محسوب باشد خمس ندارد، وگرنه بايد خمس آن را بپردازد.
خمس وسايل خريدارى شده براى آينده
سوال 554 :
من دانشجو هستم و قصد ازدواج دارم و مى‌‌خواهم براى زندگى آينده‌ام وسايل زندگى تهيه کنم مى‌خواستم سوال کنم که اگر من از اکنون شروع به تهيه وسايل کنم در صورتى که يک سال از خريد آن بگذرد و استفاده نکرده باشم آيا بايد براى آن خمس بدهم؟
جواب :
اگر تهيه لوازم زندگى براى آينده، عرفاً جزو مؤونه شما محسوب مى‌شود، خمس ندارد.
خمس باقيمانده مواد مصرفى
سوال 555 :
حکم قلم، خودکار، لوازم آرايش زنانه، عطر و ادکلن که قسمتى از آن استفاده شده و قسمتى از آن باقى مانده و بر آن سال گذشته، چيست؟
جواب :
اگر از درآمد بين سال تهيه شده و مقدار باقيمانده عرفاً ماليت داشته باشد، مشمول وجوب خمس است.
خمس شهريه دانشگاه در سر سال خمسى
سوال 556 :
من سال مالى خود را اول مهر هر سال قراردادم، اما براى شهريه دانشگاه مبلغى پول جمع‌آورى کردم که زمان پرداخت اين شهريه در اوسط مهر است آيا با توجه به گذشت سال بايد خمس اين پول را بپردازم؟ (در صورت پرداخت خمس، پول باقيمانده از مبلغ شهريه کمتر خواهد شد).
جواب :
در فرض مذکور خمس ندارد.
خمس زمين خريدارى شده جهت مسکن
سوال 557 :
اگر مکلّف از درآمد سال، زمينى را جهت تهيه منزل خريده و بعد از گذشت سال، آن را بفروشد تا پولش را صَرف خريد مسکن و يا مايحتاج ديگرى نمايد، آيا پول فروش زمين متعلق خمس است؟
جواب :
اگر با درآمد سال زمينى را براى بناى مسکن خريدارى کند و پس از انقضاى سال، عين يا قيمت آن را صَرف تهيه‌ى مسکن ديگرى کند، خمس ندارد و درآمد جديد محسوب نمى‌شود؛ ولى اگر آن را صَرف در مايحتاج ديگرى کند، صدق مؤونيّت در مورد آن زمين مشکل است.
سال خمسى تاکسى‌داران و خمس تاکسى
سوال 558 :
بفرماييد کسى که شغل وى تاکسى دارى است، تکليف وى در سال خمسى يا درصورت نداشتن سال خمسى چيست و آيا تاکسى را که با وام مثلاً 5 ميليونى خريده مشمول آن مى‌گردد؟
جواب :
اگر بدون آن تاکسى زندگى او اداره نمى‌شود، خمس ندارد، ولى اگر درآمد او از سال خمسى اضافه آمد و چيزى پس‌انداز کرد، خمس دارد.
کسر اقساط ماهيانه از درآمد سال
سوال 559 :
اينجانب يک خودرو بصورت اقساط خريده‌ام حال که سال خمسي فرا رسيده است آيا مى‌توانم مبلغ بدهي خود را از سرمايه‌ام کسر و سپس خمس آن را محاسبه کنم؟ لازم به ذکر است که اقساط آن بيش از يکسال است.
جواب :
اقساطى را که تا سر سال خمسى پرداخت مى‌شود مى‌توان از درآمد همان سال کسر نمود.
خمس وسيله‌اى که در معرض استفاده بوده
سوال 560 :
آيا اگر وسيله‌اي در معرض استفاده باشد ولي تا يک سال از آن استفاده نشود به آن خمس تعلّق مي‌گيرد؟
جواب :
اگر مورد نيازتان بوده و براى رفع نياز خريده‌ايد و از درآمد سال پولش را داده‌ايد، خمس ندارد اگرچه استفاده نکرده‌ايد.
خمس منزل اختصاص يافته براى آينده فرزندان
سوال 561 :
در طبقه بالاي خانه مسکوني‌مان دو واحد آپارتمان جهت سکونت فرزندانمان بنا نهاده‌ايم. اما اکنون در دست مستأجر است. محاسبه خمس اين واحدها چگونه است؟
جواب :
اگر ساختن طبقه دوم براى فرزندان در حال حاضر از مخارجِ مناسبِ با شأن عرفى شما محسوب شود، آنچه به مصرف رسانده‌ايد، خمس ندارد و در صورتى که اين چنين نباشد و در حال حاضر هم، نه خود شما و نه فرزندان شما به آن نياز ندارند، پرداخت خمس آن واجب است؛ و محاسبه آن به قيمت تمام شده کفايت مى‌کند مگر آنکه با عين پول متعلق خمس تهيه شده باشد که در اين صورت بايد به قيمت فعلى محاسبه شود.
خمس کتب چند جلدي
سوال 562 :
خمس کتابهايي که مانند کتب تفسير دوره‌اي چاپ مي‌شود و ممکن است در آينده براي طلبه‌اي نياز شود، چگونه محاسبه مي‌شود؟
جواب :
اگر مجموع آن دوره مورد نياز باشد و يا خريد جلدى که به آن احتياج است متوقف بر خريد دوره کامل آن باشد، خمس ندارد، در غير اين صورت بايد خمس مجلّداتى که الآن مورد نياز نيست، پرداخت شود، و مجرد خواندن يک صفحه از هر جلد کتاب، براى ساقط شدن خمس کافى نيست.