فصل يازدهم: احکام اعتکاف
اهميّت اعتکاف
سوال 307 :
اهميّت اعتکاف را براى همه مخصوصاً نسل جوان، بيان فرماييد:
جواب :
در دنياى پر غوغاى مادّى، که جاذبه ها به سوى مادّيّت است، بر قلب و روح انسان زنگار مى نشيند. زنگارى از غفلت و دورى از خدا، که اگر با نيايش و عبادت برطرف نگردد، ممکن است روحانيّت و معنويّت را از وجود انسان برچيند. و اين که در روايات اسلامى نماز تشبيه به نهر آب پاکيزه اى شده که انسان در هر شبانه روز پنج بار خود را در آن شستشو مى دهد، اشاره به همين نکته است. در ميان عبادات «اعتکاف» ويژگى خاصّى دارد، و از جهاتى شبيه به مراسم حج و احرام است، که انسان را به جهانى مملوّ از روحانيّت و معنويّت سوق مى دهد. در محيط يک مسجد جامع سه روز ماندن، روزه گرفتن، و به عبادت پرداختن، و در خودسازى کوشيدن، و به غير خدا نينديشيدن، تحوّل عظيمى در روح انسان پديد مى آورد، که صفا و نورانيّت آن بى نظير است. به حمد اللّه در سالهاى اخير اعتکاف از سوى قشر جوان، و مخصوصاً دانشجويان عزيز، مورد استقبال واقع شده، و لذّت و آثار اين عبادت روحانى را دريافته اند، و ما اين استقبال عظيم را به آنها تبريک مى گوييم. اميدواريم جوانان عزيز ما، مخصوصاً دانشجويان در اين امر، که وسيله موثّرى براى قرب پروردگار است، نيز نسبت به ديگران پيشگام باشند، و از نتايج معنوى آن کاملا بهره مند شوند.
شرايط اعتکاف
سوال 308 :
اگر مردى به همسرش اجازه اعتکاف بدهد، ولى در روز سوّم پيشيمان شود، تکليف زن چيست؟ اگر کفّاره واجب شود بر عهده کيست؟
جواب :
زن اعتکاف را تا آخر ادامه مى دهد.
سوال 309 :
حکم اعتکاف کودک نابالغ، خصوصاً بعد از ورود به روز سوّم اعتکاف، چيست؟
جواب :
در صورتى که مميّز باشد، و شرايط اعتکاف را انجام دهد، اشکالى ندارد.
سوال 310 :
آيا شرکت در مراسم و راهپيمايى هاى مهم مانند روز قدس، 22 بهمن، و مانند آن، جزء مصاديق ضرورت عرفى، يا شرعى محسوب مى شود؟
جواب :
احتياط آن است که معتکف در اين امور شرکت نکند.
مکان اعتکاف
سوال 311 :
با توجّه به استقبال زيادِ مشتاقينِ اعتکاف، و عدم ظرفيّت مساجد جامع براى انجام اين امر، نظر حضرت عالى در مورد اعتکاف در ساير مساجد چيست؟
جواب :
اعتکاف بايد در مسجد جامع باشد.
خروج از مسجد
سوال 312 :
کسانى که مشکل خاصّى از نظر تغذيه دارند، آيا مى توانند جهت آوردن غذا از محلّ اعتکاف خارج شوند، و مجدّداً باز گردند؟
جواب :
در صورت ضرورت مانعى ندارد.
سوال 313 :
هرگاه معتکف براى کار ضرورى از مسجد خارج شود، حکم ايستادن و راه رفتن در سايه چيست؟
جواب :
اشکالى ندارد.
مبطلات اعتکاف
سوال 314 :
آيا در حال اعتکاف مى توان صيغه عقد خواند؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 315 :
اگر معتکف در معامله اى پول نپردازد، بلکه جنس را نسيه بخرد، يا نسيه بفروشد، يا براى معامله نائب بگيرد، يا پول را به دست خود فروشنده ندهد، يا مستقيماً پول از دست خريدار نگيرد، اعتکاف چه حکمى پيدا مى کند؟
جواب :
حکم معامله کردن قبلا گذشت; ولى اگر ديگرى را نائب بگيرد، اشکالى ندارد.
سوال 316 :
معتکف از کسى طلبکار است، آيا مى تواند طلب خويش را بازستاند؟
جواب :
مانعى ندارد.
سوال 317 :
پول دادن به حمّامى به خاطر استفاده از حمّام مستحبّ است; آيا اين عمل به عنوان خريد و فروش، که مبطل اعتکاف است، محسوب مى شود؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 318 :
آيا رفتن به حمّام نزديک محلّه، جهت انجام مستحبّات اعتکاف، خروج از اعتکاف محسوب، و موجب ابطال آن مى شود؟ رفتن به منزل نزديک مسجد جهت حمّام استحبابى چطور؟
جواب :
هر دو اشکال دارد.
سوال 319 :
پول دادن به افرادى که معتکف نيستند، چهت خريد لوازم مورد نياز، مثل شامپو و خمير دندان و مانند آن، چه حکمى دارد؟
جواب :
آنچه ضرورى است، مانعى ندارد.
سوال 320 :
در مساجد معمولا عطر مى زنند، و گريزى از آن نيست، وظيفه معتکف چيست؟
جواب :
عمداً استنشاق نکند.
سوال 321 :
آيا معتکف مى تواند از صابونها و شامپوهاى معطّر استفاده کند؟
جواب :
احتياطاً پرهيز کند.
سوال 322 :
ملاقات و گفتگوى اعتکاف کننده با اعضاى خانواده اش (همسر، خواهر، مادر) در طول اعتکاف چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 323 :
اگر روزه براى کسى ضرر داشته باشد، چه حکمى دارد؟
جواب :
اعتکاف اشخاصى که روزه براى آنها ضرر دارد باطل است.
سوال 324 :
آيا نگاه شهوت انگيز موجب بطلان اعتکاف و وجوب کفّاره مى شود؟
جواب :
موجب بطلان اعتکاف نمى شود.
محرّمات اعتکاف
سوال 325 :
کدام يک از محرّمات اعتکاف، باعث بطلان اعتکاف مى شود؟ و در چه مواردى کفّاره واجب مى شود؟
جواب :
پنج چيز بر معتکف حرام است:
1ـ تمتّع از همسر، خواه جماع باشد، يا لمس و بوسيدن، بنابر احتياط.
2ـ استمناء بنابر احتياط; هر چند از طريق حلال باشد، مانند ملاعبه با همسر.
3ـ بوييدن عطريّات و بوهاى خوش; هر چند به قصد لذّت نباشد.
4ـ خريد و فروش، بلکه مطلق تجارت با نبودن ضرورت بنابر احتياط; ولى پرداختن به امور مباح دنيوى مانند خيّاطى و امثال آن اشکال ندارد.
5ـ جدال بر سر مسائل دينى يا دنيوى به قصد غلبه کردن برطرف مقابل و اظهار فضيلت، و در اين امور فرقى ميان شب و روز نيست و هر يک از امور فوق اعتکاف را باطل مى کند.
جواب :
معامله باطل نيست.
متفرّقات اعتکاف
سوال 327 :
گفتن شعر در اعتکاف نهى شده است; اگر در اعتکاف اشعارى در مدح اهل بيت(عليهم السلام) بيان شود، آيا خللى در اعتکاف ايجاد مى کند؟
جواب :
خللى وارد نمى کند.
سوال 328 :
اگر کسى در نيّت خود شرط رجوع کند، آيا بدون بروز مانع مى تواند اعتکاف را در روز سوّم بهم بزند؟
جواب :
اشکال دارد.