فصل سى و پنجم: احکام نذر و عهد
سوال 807 :
در ايّام ماه مبارک رمضان، که براى تبليغ به منطقه اى از روستاهاى مرودشت شيراز رفته بودم، شاهد محروميّتهاى بسيارى در اين روستا بودم (از قبيل: 1ـ نداشتن مسجد 2ـ نداشتن جادّه مناسب 3ـ نداشتن دبيرستان، مخصوصاً براى دختران 4ـ نداشتن حتّى يک اتاق مخابراتى 5ـ نداشتن محلّ مناسب ورزشى براى جوانان 6ـ کمبود فضاى آموزشى دبستان و راهنمايى) از طرفى 20 تا 30 نفر از اهالى روستا در ايّام محرّم، مخصوصاً دهه اوّل، هر کدام حدود 300 تا 400 هزار تومان خرج اطعام و پخت غذا مى نمودند، و سفره هايى در حسينيّه انداخته مى شد که نوعاً فقراى واقعى منطقه، يا به علّت حفظ آبرو، يا به علّت تراکم جمعيّت در حسينيّه، و استفاده متمکّنين و متموّلين و بستگان آنها، از خوردن طعامهاى مربوطه محروم مى شدند. به علاوه، بسيارى از غذاها دست نخورده و مصرف نشده دور ريخته مى شد. با توجّه به مشکلات موجود منطقه، آيا مى توان وجوهاتى را که جهت روضه خوانى به شکل مذکور هزينه مى گردد، و منجر به اسراف نعمتهاى الهى مى شود، جمع آورى و با نظارت روحانى صرف نيازهاى فوق و مصارف عامّ المنفعه کرد؟
جواب :
چنانچه نذورات مزبور، نذورات مطلقه براى امام حسين(عليه السلام) است، مى توان آن را براى حلّ مشکلات مردم استفاده کرد. ولى اگر نذر جهت طبخ غذا و اطعام است، بايد فقط در همان راه مصرف شود. و اگر در آن ايّام، يا در آن منطقه، قابل استفاده نمى باشد، مى توانيد در مناطقى ديگر يا در ايّامى ديگر از آن براى اطعام استفاده کنيد.
سوال 808 :
دخترم بر اساس عواطف لطيف دوره نوجوانى نذرهايى برخلاف عرف کرده است; مثلا نذر کرده که اگر نمازش حتّى به طور غير عمد قضا شود، همان روز بدون خوردن سحرى روزه بگيرد، و در روز چند رکعت نماز مستحبّى بخواند. قرآن را چندين بار ببوسد، و چند آيه از آن را حتماً بخواند. براى صلوات فرستادن حتماً با حجاب کامل باشد. علاوه بر اين، وقتى شک مى کند که آيا براى فلان امر نذر کرده يا نه؟ براى اين که در انجام نذرها کوتاهى نکرده باشد، حتّى نذرهاى مشکوک را هم بجا مى آورد. و اين نذرها به گونه اى افراطى دنبال مى شود که مُخلّ به زندگى عادى وى شده، و گاه مورد تمسخر و ريشخند برخى از اطرافيان نيز قرار مى گيرد، که براى ادامه زندگى اجتماعى اش مخاطره آميز است. از طرفى عدم انجام اين نذرها تأثير منفى بر روحيه اش مى گذارد، و او را دچار نگرانى عواقب اخروى آن مى کند. با توجّه به توضيحات بالا لطفاً بفرماييد: ايشان تا چه حد ملزم به رعايت اين گونه نذرهاست؟
جواب :
نذرهاى مذکور تا آن جا که مخلّ به زندگى، و موجب عسر و حرج، و باعث تمسخر نگردد معتبر مى باشد، در غير اين صورت معتبر نيست; ولى نذرهايى مانند نذر روزه بدون خوردن سحرى، اشکال دارد. همچنين در موارد شک هيچ مسؤوليّتى براى عمل به نذر ندارد. البتّه تمام اين احکام در جايى است که صيغه نذر به صورت صحيح خوانده شده باشد، و مايه آزار پدر نباشد; در غير اين صورت عمل به نذر لازم نيست.
سوال 809 :
لطفاً به سوالات زير پاسخ دهيد:
الف) اگر فردى قادر به انجام نذر خود نباشد، آيا مرتکب معصيت شده است؟
ب) عدول از نذر بدون دليل چگونه است؟
جواب :
آيا تأخير در آن جائز است؟
جواب :
در صورتى که نذر مطلق باشد، تأخير در آن جايز است. و اگر بدون عذر مخالفت شود، کفّاره دارد. و کفّاره آن مانند کفاره ماه رمضان است.
سوال 810 :
اگر شخصى در شرايط مختلف زندگى، چه قبل از تکليف و چه پس از آن، نذرهاى متفاوتى نموده، و اکنون تعداد و موضوع آن نذرها را فراموش کرده باشد، وظيفه اش چيست؟
جواب :
عمل به آنچه قبل از بلوغ نذر کرده لازم نيست. همچنين اگر صيغه نذر را، هر چند به زبان فارسى، به زبان نياورده بلکه در دل نذر کرده باشد، عمل به آن واجب نيست. ولى آنچه را بعد از بلوغ نذر کرده، و صيغه آن را نيز خوانده بايد به آن عمل کند. و در صورت شک، آن مقدار که يقينى است بجا مى آورد. و در صورتى که مورد نذر مشکوک باشد و نتواند احتياط کند، قرعه مى زند و طبق آن عمل مى نمايد.
سوال 811 :
بيش از يک سال است که نذر کرده ام در صورت قضاى حاجتم، يک رأس گوسفند، يا معادل مبلغ آن، جهت مراسم عاشورا بدهم، و هنوز حاجتم کاملا به اجابت نرسيده است. لطفاً در اين مورد به سوالات زير پاسخ فرماييد:
1ـ دقيقاً يادم نيست که هنگام نذر، مشخّص کرده باشم که مبلغ نذر را به حسينيّه خاصّى بدهم. آيا مى توانم مبلغ يا قيمت يک رأس گوسفند را بين 2 يا 3 حسينيّه تقسيم کنم؟
جواب :
در صورتى که موقع نذر حسينيّه خاصى در نظر شما نبوده، مى توانيد بين چند حسينيّه تقسيم نماييد.
2ـ هنگام نذر مشخّص نکرده ام که گوسفند در چه حدّى از نظر سنّ و وزن باشد، آيا مى توانم حدّ متوسّط را در نظر بگيرم؟
جواب :
مانعى ندارد.
3ـ آيا مادام که حاجتم برآورده نشده، مى توانم مقدار و نوع و محلّ اداى نظر را تغيير دهم؟
جواب :
اگر صيغه نذر خوانده ايد جايز نيست.
4ـ آيا قبل از اجابت نذر، مى توانم آن را ادا کنم؟
جواب :
واجب نيست.
سوال 812 :
در صورتى که بخواهم قيمت يک رأس گوسفند را يک جا به يک حسينيّه بدهم، آيا بايد به آنها بگويم که حتماً با اين پول گوسفند بخرند، و گوشت آن را جهت مراسم اطعام عزاداران حسينى مصرف کنند؟
جواب :
آرى لازم است اين مطلب را يادآورى کنيد