آیا تغییر مرجع تقلید جایز است؟

پاسخ

• خویی، تبریزی، وحید و نوری: : اگر انسان از مرجع زنده ای تقلید کند نمی تواند مرجعش را تغییر دهد و از مرجع دیگری تقلید کند مگر اینکه دومی اعلم باشد. [1].
• امام و فاضل: : اگر هر دو مجتهد مساوی باشند، می تواند تقلیدش را از مجتهد اول به مجتهد دوم تغییر دهد. [2].
• خامنه ای: اگر انسان از مرجع زنده ای تقلید کند بنابر احتیاط واجب نمی تواند مرجعش را تغییر دهد و از مرجع دیگری تقلید کند مگر اینکه مجتهد دوم اعلم باشد و یا اینکه احتمال دارد او از دیگری اعلم باشد. [3].
• بهجت: : اگر انسان از مرجع زنده ای تقلید کند در مسائلی که به فتوای آن مجتهد عمل کرده نمی تواند مرجعش را تغییر دهد و از مرجع دیگری تقلید کند مگر اینکه دومی اعلم باشد یا مساوی با اوّلی باشد و در تغییر دادن مرجع تقلید، مشکل دیگری پیش نیاید، که در این صورت جایز است. در صورت تساوی اگر مجتهد اول ورع بیشتری داشت (پرهیزکارتر بود)، با از همان مرجع تقلید کند و نمی تواند مرجعش را تغییر دهد. [4].
• سیستانی: : اگر هر دو مجتهد مساوی باشند یا دومی علمش کمتر از اوّلی باشد در صورتی که علم به اختلاف این دو مجتهد در فتوا نباشد، می-تواند تقلیدش را از مجتهد اول به مجتهد دوم تغییر دهد. اما اگر مساوی باشند و علم به اختلاف این دو مجتهد در فتوا باشد، در صورتی که ورع (پرهیزکاری) هیچکدام از دیگری زیاد نباشد، می تواند از از مجتهد دوم تقلید کند مگر اینکه علم اجمالی بر تکلیف داشته باشد که در اینصورت باید احتیاط کند. (یعنی یقیناً بداند تکلیفی بر عهده اش هست ولی نداند با عمل کردن به نظر کدام یک از مجتهدها تکلیفش به صورت صحیح ادا شده است؛ مثل قصر و تمام خواندن نماز در سفرهائی که طبق نظر یکی از آن دو مجتهد باید به صورت قصر خوانده شود و طبق نظر مجتهد دیگر با تمام خوانده شود که در این صورت هم باید نماز را به صورت قصر خواند و هم به صورت تمام خواند.) در غیر این صورت نمی تواند مرجعش را تغییر بدهد مگر اینکه دومی اعلم باشد.[5].
• مکارم: اگر انسان از مرجع زنده ای تقلید کند بنابر احتیاط واجب نمی تواند مرجعش را تغییر دهد و از مرجع دیگری تقلید کند مگر اینکه مجتهد دوم اعلم باشد. [6].
• صافی: اگر انسان از مرجع زنده ای تقلید کند بنابر احتیاط واجب نمی تواند در مسائلی که یاد گرفته مرجعش را تغییر دهد و از مرجع دیگری تقلید کند مگر اینکه مجتهد دوم اعلم باشد. [7].
• شبیری: اگر انسان از مرجع زنده ای تقلید کند بنابر احتیاط واجب نمی تواند در مسائلی که یاد گرفته مرجعش را تغییر دهد و از مرجع دیگری تقلید کند مگر اینکه مجتهد دوم اعلم باشد. [8].

منابع:

1. خویی، تبریزی و وحید: منهاج الصالحین، التقلید، م 14؛ نوری: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11.
2. امام: تحریرالوسیلة، ج 1، المقدمة فی الاجتهاد و التقلید، م 4؛ فاضل: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11.
3. خامنه ای: اجوبةالاستفتائات، س 31 و 45.
4. بهجت: وسیلة النجاة، م 4.
5. سیستانی: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11 و 13.
6. مکارم: رساله، م16.
7. صافی: هدایة العباد، ج1، احکام التقلید، م 4.
8. شبیری: رساله، م 13.