در چه صورتی تغییر مرجع تقلید واجب می شود؟

پاسخ

• خویی، سیستانی و وحید: : در سه صورت واجب است که از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر عدول کرد: 1- اگر شخصی از مجتهدی که شرایط لازم برای مرجعیت را نداشته باشد تقلید کند، بعد از آگاه شدن به این موضوع، باید به مجتهد زنده ی دیگر عدول کند و مرجعش را تغییر دهد. 2- شرایط مرجعیّت مجتهد اول از بین برود که در این صورت نیز باید از مجتهد زنده ی دیگر که جامع الشرائط است تقلید کند. 3-مجتهد دوم اعلم از مجتهد اول باشد یا بعداً اعلم شود که اگر مقلّد بداند فتوای این دو مجتهد با هم تفاوت دارد باید مرجعش را تغییر دهد و از مجتهد اول به مجتهد دوم که اعلم است عدول کند. [1].
• بهجت، فاضل و شبیری: در سه صورت واجب است که از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر عدول کرد: 1- اگر شخصی از مجتهدی که شرایط لازم برای مرجعیت را نداشته باشد تقلید کند، بعد از آگاه شدن به این موضوع، باید به مجتهد زنده ی دیگر عدول کند. 2- شرایط مرجعیّت مجتهد اول از بین برود که در این صورت نیز باید از مجتهد زنده ی دیگر که جامع الشرائط است تقلید کند. 3- مجتهد دوم اعلم از مجتهد اول باشد یا بعداً اعلم شود، که در این صورت نیز باید به مجتهد دوم عدول کند. [2].
• امام و صافی: در سه صورت واجب است که از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر عدول کرد: 1- اگر شخصی از مجتهدی که شرایط لازم برای مرجعیت را نداشته باشد تقلید کند، بعد از آگاه شدن به این موضوع، باید به مجتهد زنده ی دیگر عدول کند. 2- شرایط مرجعیّت مجتهد اول از بین برود که در این صورت نیز باید از مجتهد زنده ی دیگر که جامع الشرائط است تقلید کند. 3- مجتهد دوم اعلم از مجتهد اول باشد یا بعداً اعلم شود، که در این صورت مقلّد در مسائلی که تفصیلاً می¬داند فتوای این دو مجتهد با هم متفاوت است، بنابر احتیاط واجب باید به مجتهد دوم که اعلم است عدول کند. [3].
• خامنه ای و تبریزی: : در سه صورت واجب است که از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر عدول کرد: 1- اگر شخصی از مجتهدی که شرایط لازم برای مرجعیت را نداشته باشد تقلید کند، بعد از آگاه شدن به این موضوع، باید به مجتهد زنده ی دیگر عدول کند. 2- شرایط مرجعیّت مجتهد اول از بین برود که در این صورت نیز باید از مجتهد زنده ی دیگر که جامع الشرائط است تقلید کند. 3- مجتهد دوم اعلم باشد یا احتمال داشته باشد او از مجتهد اول اعلم باشد، که اگر فتوای او در مسأله ای مخالف فتوای مجتهد اول باشد، عدول واجب است و باید از مجتهد دوم تقلید کند. [4].
• مکارم: در سه صورت واجب است که از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر عدول کرد: 1- اگر شخصی از مجتهدی که شرایط لازم برای مرجعیت را نداشته باشد تقلید کند، بعد از آگاه شدن به این موضوع، باید به مجتهد زنده ی دیگر عدول کند. 2- شرایط مرجعیّت مجتهد اول از بین برود که در این صورت نیز باید از مجتهد زنده ی دیگر که جامع الشرائط است تقلید کند. 3- مجتهد دوم اعلم از مجتهد اول باشد یا بعداً اعلم شود، که اگر مقلّد تفصیلاً بداند فتوای این دو مجتهد در مسائل مبتلا به با هم متفاوت است، باید از مجتهد اول به مجتهد دوم که اعلم است عدول کند. [5].
• نوری: در سه صورت واجب است که از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر عدول کرد: 1- اگر شخصی از مجتهدی که شرایط لازم برای مرجعیت را نداشته باشد تقلید کند، بعد از آگاه شدن به این موضوع، باید به مجتهد زنده ی دیگر عدول کند. 2- شرایط مرجعیّت مجتهد اول از بین برود که در این صورت نیز باید از مجتهد زنده ی دیگر که جامع الشرائط است تقلید کند. 3- مجتهد دوم اعلم از مجتهد اول باشد یا بعداً اعلم شود، که اگر مقلّد بداند فتوای این دو مجتهد در مسائل مبتلا به با هم متفاوت است و فتوای مجتهد غیر اعلم مطابق با احتیاط نباشد، در این صورت باید به مجتهد دوم که اعلم است عدول کند.. [6].

منابع:

1. خویی و وحید: منهاج الصالحین، التقلید، م 10 و 14 و با استفاده از م 6؛؛ سیستانی: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11، 12، 24 و 37.
2. بهجت: وسیلة النجاة، م 4، 13 و 20؛ فاضل: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11، 12، 24 و 37؛ شبیری: رساله، م 9 و با استفاده از م 2.
3. امام: تحریرالوسیلة، ج 1، المقدمة فی الاجتهاد و التقلید، م 4، 12 و 18؛ صافی: هدایة العباد، ج1، احکام التقلید، م 4، 13 و 21.
4. خامنه ای: اجوبةالاستفتائات، س 31 و 45 و با استفاده از س 15؛ تبریزی: منهاج الصالحین، التقلید، م 10 و14 و با استفاده از م 6.
5. مکارم: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11، 12، 24 و 37.
6. نوری: العروةالوثقی، الاجتهاد و التقلید، م 11، 12، 24 و 37.