احکام نماز آيات
مسأله 1287 :
نماز آيات در چهار صورت واجب مى شوداوّل و دوم گرفتن خورشيد و ماه هرچند مقدار کمى از آنها بگيرد، خواه کسى بترسد يا نه. سوم زلزله، خواه کسى بترسد يا نه. چهارم صاعقه و بادهاى سياه و سرخ و هرگونه حوادث خوفناک آسمانى در صورتى که بيشتر مردم بترسند، بلکه براى حوادث خوفناک زمينى نيز اگر موجب وحشت بيشتر مردم شود احتياط واجب آن است که نماز آيات بخوانند.
مسأله 1288 :
هرگاه امورى که نماز آيات براى آنها واجب است مکرّر اتّفاق بيفتد واجب است براى هريک از آنها يک نماز آيات بخواند، مثل اين که چند بار زلزله شود، يا گرفتن خورشيد با زلزله همراه گردد، امّا اگر در بين نماز آيات اين امور واقع شود همان يک نماز آيات کافى است.
مسأله 1289 :
لازم نيست تعيين کند نمازى که مى خواند براى کدام يک از اين حوادث است که رخ داده، همين اندازه که نيّت آنچه بر او واجب است بکند کافى است.
مسأله 1290 :
در صورتى نماز آيات واجب است که اين امور در همان محل رخ دهد و اگر در شهرها و نقاط ديگر رخ دهد بر او واجب نيست.
مسأله 1291 :
در موقع گرفتن خورشيد يا ماه وقت نماز آيات از موقعى است که شروع به گرفتن کرده و تازمانى که کاملاً باز نشده ادامه دارد، ولى احتياط مستحب آن است قبل از شروع به باز شدن نمازرابخواند.
مسأله 1292 :
هنگامى که زلزله يا صاعقه و مانند آن اتّفاق مى افتد بايد بلافاصله نماز
[242]
آيات را بخواند و اگر نخواند معصيت کرده و احتياط مستحب آن است که تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند.
مسأله 1293 :
اگر بعد از گذشتن وقت بفهمد تمام خورشيد يا ماه گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را به جا آورد، امّا اگر تمام آن نگرفته باشد قضا واجب نيست.
مسأله 1294 :
اگر به او خبر دهند خورشيد يا ماه گرفته است ولى براى او يقين حاصل نشود و نماز نخواند بعداً معلوم شود که راست گفته اند، اگر تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد بايد نماز آيات را بخواند وگرنه واجب نيست.
مسأله 1295 :
اگر از گفته منجّمين و اشخاصى که از اين امور اطّلاع دارند اطمينان پيدا کند که خورشيد يا ماه گرفته، بايد نماز آيات را بخواند و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى گيرد و فلان مقدار طول مى کشد و به گفته آنها اطمينان پيدا کند، بايد وقت را رعايت کند.
مسأله 1296 :
اگر در وقتى که نماز روزانه واجب است نماز آيات بر او واجب شود، هرگاه براى هر دو وقت دارد، هر کدام را اوّل بخواند اشکالى ندارد و اگر وقت يکى از آن دو تنگ شود، بايد اوّل آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، بايد اوّل نماز روزانه را بخواند.
مسأله 1297 :
اگر در وسط نماز روزانه بفهمد که وقت نماز آيات تنگ است و وقت نماز روزانه هم تنگ باشد، بايد نماز روزانه را ادامه دهد بعد نماز آيات را بخواند و اگر وقت نماز روزانه تنگ نيست بايد آن را بشکند اوّل نماز آيات را بخواند، بعد نماز روزانه را و اگر در بين نماز آيات بفهمد وقت نماز روزانه تنگ است بايد نماز آيات را بشکند و مشغول نماز روزانه شود و بعد از آن که نماز را تمام کرد بايد پيش از انجام کارى که نماز را به هم مى زند، بقيّه نماز آيات را از همان جا که رها کرده به جا آورد.
مسأله 1298 :
اگر در حال عادت ماهانه يا نفاس، آفتاب يا ماه بگيرد و تا آخر مدّتى که خورشيد يا ماه بازمى شود از خون حيض و نفاس پاک نشده باشد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد.
[243]
دستور نماز آيات
مسأله 1299 :
نماز آيات دو رکعت است و هر رکعت پنج رکوع دارد و مى توان آن را دو گونه به جا آورد:
1ـ بعد از نيّت، تکبير بگويد و يک حمد و سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره يک حمد و يک سوره تمام بخواند، باز به رکوع رود، تا پنج بار اين کار را انجام دهد، بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد و رکعت دوم را مانند رکعت اوّل به جا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد. 2ـ بعد از نيّت و تکبير و خواندن حمد، آيه هاى يک سوره را پنج قسمت کند و يک قسمت از آن را بخواند و به رکوع رود، بعد سر بردارد و قسمت دوم از همان سوره را (بدون حمد) بخواند و به رکوع رود و همين طور تا پيش از رکوع پنجم سوره را تمام نمايد و بعد به رکوع رود و رکعت دوم را هم به همين صورت به جا آورد، مثلاً سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» را به ترتيب زير تقسيم کند: قبل از رکوع اوّل: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» بگويد و به رکوع رود بعد بايستد و بگويد: «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» باز به رکوع رود و سربردارد و بگويد: «اَللّهُ الصَّمَدُ»، باز به رکوع رود و سر بردارد و بگويد: «لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ» و به رکوع رود و سر بردارد و بگويد: «وَ لَمْ يَکُنْ لَهُ کُفُوَاً اَحَدٌ»، بعد به رکوع رود و بعد از سر برداشتن دو سجده کند و رکعت دوم را نيز مانند رکعت اوّل به جا آورد و در آخر تشهّد بخواند و سلام گويد.
مسأله 1300 :
مانعى ندارد که در نماز آيات رکعت اوّل را مطابق يکى از اين دو روش به جا آورد و رکعت دوم را مطابق روش ديگر.
مسأله 1301 :
تمام کارهايى که در نماز روزانه واجب و مستحبّ است در نماز آيات هم واجب و مستحبّ است، فقط در نماز آيات اذان و اقامه نيست و به جاى آن سه مرتبه به اميد ثواب «الصَّلاة» مى گويد.
مسأله 1302 :
مستحبّ است در هر رکعت قبل از خم شدن براى سجده «سَمِعَ اللّهُ
[244]
لِمَنْ حَمِدَهُ» وَ «اللّهُ اَکْبَرُ» بگويد و نيز قبل از هر رکوع و بعد از آن تکبير بگويد.
مسأله 1303 :
مستحبّ است قبل از رکوع دهم قنوت بخواند.
مسأله 1304 :
اگر در عدد رکعات شک کند و نداند چند رکعت خوانده و فکرش به جايى نرسد، نماز باطل است، ولى اگر در عدد رکوعها شک کند بنابر کمتر مى گذارد و اگر از محل گذشته يعنى وارد سجده شده باشد اعتنا نمى کند.
مسأله 1305 :
هر يک از رکوعهاى نماز آيات رکن است و اگر عمداً يا سهواً کم و زياد شود نماز باطل است.