پوشاندن بدن در نماز (آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی)

پوشاندن بدن در نماز

مسأله 816 :

مرد بايد در حال نماز ـ اگرچه کسى او را نبيند ـ عورتين خود را بپوشاند و بهتر است از ناف تا زانو را نيز بپوشاند.

مسأله 817 :

زن بايد در هنگام نماز تمام بدن حتى سر و موى خود را بپوشاند و همچنين بنابر احتياط بايد کف پاى خود را نيز بپوشاند، ولى پوشاندن صورت به مقدارى که در وضو شسته مى‌شود و دستها و روى پاها تا مچ لازم نيست، امّا براى آن که يقين کند که مقدار واجب را پوشانده است، بايد مقدارى از اطراف صورت و قدرى پايين‌تر از مچ را نيز بپوشاند.

مسأله 818 :

زن در برابر نامحرم بايد تمام بدن خود، غير از مقدارى از صورت که

(155)

در وضو شسته مى‌شود و دست‌ها تا مچ را بپوشاند. بنابراين چنانچه زنى در محلّى نماز بخواند که مرد نامحرمى او را ببيند، بايد در حال نماز روى پا و کف پاى خود را نيز بپوشاند و چنانچه روى پاى خود تا مچ آن را نپوشاند و نگاه مرد نامحرم به آن بيفتد، گناه کرده، ولى نمازش صحيح است.

مسأله 819 :

هنگامى که انسان قضاى سجده فراموش شده يا تشهّد فراموش شده را بجا مى‌آورد و بلکه بنابر احتياط واجب در موقع سجده سهو نيز بايد خود را مانند هنگام نماز بپوشاند.

مسأله 820 :

اگر انسان در نماز عمدا عورتش را نپوشاند، نماز او باطل است، بلکه اگر نپوشاندن عورت از روى ندانستن مسأله نيز باشد وجهل او ناشى از کوتاهى در يادگيرى مسأله باشد، بايد نماز خود را دوباره بخواند.

مسأله 821 :

اگر در بين نماز بفهمد که عورتش پيداست، بايد آن را بپوشاند و بنابر احتياط واجب نماز را تمام کرده و دوباره آن را بخواند، خصوصا اگر پوشاندن عورت زياد طول بکشد، ولى اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز عورت او پيدا بوده، نمازش صحيح است.

مسأله 822 :

اگر لباس نمازگزار در حال ايستاده عورت او را بپوشاند، ولى امکان داشته باشد که در حال ديگر ـ مثلاً در حال رکوع و سجود ـ نپوشاند، چنانچه قبل از آشکار شدن عورت به وسيله‌اى آن را بپوشاند، نماز او صحيح است، ولى احتياط مستحب آن است که با آن لباس نماز نخواند.

مسأله 823 :

انسان مى‌تواند در نماز خود را با علف و برگ درختان و يا با پنبه و پشم بافته نشده بپوشاند، ولى بهتر است در غير ضرورت، از پوشاندن عورت با موارد فوق خوددارى کند و آن را با لباس‌هاى متعارف بپوشاند.

مسأله 824 :

بنابر احتياط واجب در حال اختيار نمازگزار نمى‌تواند با گِل عورت خود را بپوشاند، ولى در حال اضطرار پوشاندن آن با گِل کافى است.

مسأله 825 :

اگر چيزى نداشته باشد که در نماز خود را با آن بپوشاند، چنانچه

(156)

احتمال دهد که چيزى پيدا کند، بنابر احتياط واجب بايد نماز را تأخير بيندازد و اگر چيزى پيدا نکرد، در آخر وقت مطابق وظيفه خود (برهنه) نماز بخواند.

مسأله 826 :

اگر کسى که مى‌خواهد نماز بخواند براى پوشاندن خود حتّى گِل نيز نداشته باشد و احتمال ندهد که تا آخر وقت چيزى پيدا کند که خود را با آن بپوشاند و يا تا آخر وقت صبر کند و چيزى پيدا نکند، در صورتى که نامحرم او را ببيند بايد نشسته نماز بخواند و عورت خود را با ران خود بپوشاند و براى رکوع و سجده به مقدارى خم شود که عورت او ظاهر نگردد و اگر امکان نداشت، با سر خود براى رکوع و سجده اشاره کند و براى سجده بيشتر از رکوع خم شود و يا سر را خم کند و بايد چيزى را که بر آن سجده مى‌کند از زمين بلند کند و بر آن سجده نمايد و احتياط واجب آن است که پيشانى را بر آن بگذارد نه اين که فقط آن را به پيشانى بچسباند و اگر کسى او را نبيند، بايد ايستاده نماز بخواند و بنابر احتياط جلوى خود را با دست بپوشاند و در هر صورت رکوع وسجود را با اشاره انجام دهد و براى سجود سر را قدرى پايين‌تر آورد و چيزى را که سجده بر آن صحيح است از زمين بردارد و هنگامى که براى سجده اشاره مى‌کند، بنابر احتياط پيشانى را بر آن بگذارد، نه اين که فقط آن را به پيشانى بچسباند.

شرايط لباس نمازگزار

مسأله 827 :

لباس نمازگزار شش شرط دارد:

اوّل: آن که پاک باشد. دوم: آن که مباح باشد. سوم: آن که از اجزاى مردار نباشد.چهارم: آن که از اجزاى حيوان حرام گوشت نباشد. پنجم و ششم: آن که اگر نمازگزار مرد است، لباس او ابريشم خالص و طلاباف نباشد. تفصيل اين شروط در مسائل آينده بيان مى‌شود.

* شرط اوّل: لباس نمازگزار بايد پاک باشد و اگر کسى عمدا با بدن يا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است.

مسأله 828 :

کسى که نمى‌داند نماز با بدن و لباس نجس، باطل است، اگر در ندانستن

(157)

حکم مسأله مقصّر باشد و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل مى‌باشد.

مسأله 829 :

اگر به واسطه تقصير در ندانستن مسأله، نجاست چيز نجسى را نداند ـ مثلاً نداند عرق کافر غير کتابى نجس است ـ و با بدن يا لباس آلوده به آن نماز بخواند، نمازش باطل است.

مسأله 830 :

اگر نداند که بدن يا لباسش نجس است و بعد از نماز بفهمد نجس بوده، نماز او صحيح است، ولى احتياط مستحب آن است که اگر وقت دارد دوباره آن نماز را بخواند.

مسأله 831 :

اگر فراموش کند که بدن يا لباسش نجس است و در بين نماز يا بعد از آن به خاطر آورد، بايد نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

مسأله 832 :

اگر بدن يا لباس کسى که در وسعت وقت مشغول نماز است در بين نماز نجس شود و پيش از آن که چيزى از نماز را با نجاست بخواند، متوجّه اين موضوع شود يا بفهمد که بدن يا لباس او نجس است و شک کند که همان وقت نجس شده يا از قبل نجس بوده، در صورتى که آب کشيدن بدن يا لباس يا عوض کردن لباس يا بيرون آوردن آن، نماز را به هم نزند، بايد در بين نماز بدن يا لباس را آب بکشد يا لباس را عوض نمايد يا اگر چيز ديگرى عورت او را پوشانده، لباس را بيرون آورد، ولى اگر به نحوى باشد که در صورت آب کشيدن بدن يا لباس يا تعويض يا بيرون آوردن لباس، نماز به هم بخورد، بايد نماز را رها کند و دوباره با بدن و لباس پاک نماز بخواند.

مسأله 833 :

اگر لباس کسى که در تنگى وقت مشغول نماز است، در بين نماز نجس شود و پيش از آن که چيزى از نماز را با نجاست بخواند، بفهمد که نجس شده يا بفهمد که لباس او نجس است و شک کند که همان وقت نجس شده يا از پيش نجس بوده، در صورتى که آب کشيدن يا عوض کردن يا بيرون آوردن لباس نماز را به هم نزند و بتواند لباس را بيرون آورد، بايد لباس را آب بکشد يا عوض کند يا اگر چيز ديگرى عورت او را پوشانده، لباس را بيرون آورد و نماز را تمام کند، اما اگر چيز ديگرى عورت او را نپوشانده باشد و لباس را نيز نتواند آب بکشد يا عوض کند، بايد لباس را بيرون آورد و به

(158)

دستورى که براى برهنگان گفته شد، نماز را تمام کند و احتياطا آن را با لباس و بدن پاک قضا نيز بنمايد، ولى چنانچه به گونه‌اى باشد که اگر لباس را آب بکشد يا عوض کند، نماز به هم بخورد و به واسطه سرما و مانند آن نيز نتواند لباس را بيرون آورد، بايد با همان حال نماز را تمام کند و نماز او صحيح است.

مسأله 834 :

اگر بدن کسى که در تنگى وقت مشغول نماز است، در بين نماز نجس شود و پيش از آن که چيزى از نماز را با نجاست بخواند متوجّه اين موضوع شود يا بفهمد بدن او نجس است و شک کند که همان وقت نجس شده يا از پيش نجس بوده، در صورتى که آب کشيدن بدن نماز را به هم نزند، بايد آن را آب بکشد و اگر نماز را به هم بزند، بايد با همان حال نماز را تمام کند و نماز او صحيح است.

مسأله 835 :

کسى که در پاک بودن بدن يا لباس خود شک دارد، اگر پيش از آن که شک کند، علم به نجاست آن نداشته، بايد آن را جستجو کند و اگر اثرى از نجاست در آن نيافت و پس از نماز فهميد که نجس بوده، نمازش صحيح است، ولى اگر پيش از نماز جستجو نکند، احتياطا بايد نمازش را اعاده کند و اگر وقت آن گذشته باشد، آن را قضا نمايد و اگر پيش از آن که شک کند، مى‌دانسته که لباس يا بدنش نجس است و سپس شک کرد و پس از نماز فهميد که در حال نماز نجس بوده، احتياطا بايد نماز خود را اعاده کند و اگر وقت گذشته باشد، آن را قضا نمايد، چه قبل از نماز جستجو کرده باشد و چه نکرده باشد.

مسأله 836 :

اگر لباس را آب بکشد و اطمينان يابد يا يقين کند که پاک شده است و با آن نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد پاک نشده، احتياطا بايد نماز را اعاده کند و اگر وقت آن گذشته باشد، آن را قضا نمايد.

مسأله 837 :

اگر خونى در بدن يا لباس خود ببيند و يقين يا اطمينان يابد که از خونهاى نجس نيست، مثلاً اطمينان يابد که خون پشه است، چنانچه بعد از نماز بفهمد از خون‌هايى بوده که نمى‌شود با آن نماز خواند، احتياطا بايد نماز را اعاده کند و اگر وقت آن گذشته باشد، آن را قضا نمايد.

(159)

مسأله 838 :

اگر اطمينان يابد خونى که در بدن يا لباس اوست، خون نجسى است که نماز با آن صحيح است، مثلاً اطمينان يابد خون زخم و دمل است، چنانچه بعد از نماز بفهمد خونى بوده که نماز با آن باطل است، احتياطا بايد نماز را اعاده کند و اگر وقت آن گذشته باشد، آن را قضا نمايد.

مسأله 839 :

اگر نجس بودن چيزى را فراموش کند و بدن يا لباسش با رطوبت به آن برسد و در حال فراموشى نماز بخواند و بعد از نماز به خاطر آورد، نماز او صحيح است؛ ولى اگر بدنش با رطوبت به چيزى که نجس بودن آن را فراموش کرده برسد و بدون اين که خود را آب بکشد، غسل کند و نماز بخواند، غسل و نماز او باطل است، مگر اين که غسل او به گونه‌اى باشد که بدن قبل از غسل پاک شود و نيز اگر جايى از اعضاى وضو با رطوبت به چيزى که نجس بودن آن را فراموش کرده برسد و پيش از آن که آنجا را آب بکشد، وضو بگيرد و نماز بخواند، وضو و نمازش باطل مى‌باشد، مگر اين که وضوى او به گونه‌اى باشد که قبل از وضو اعضاى وضو پاک شود.

مسأله 840 :

اگر بدن و لباس کسى که يک لباس دارد نجس شود و به اندازه آب کشيدن يکى از آنها آب داشته باشد، چنانچه بتواند لباسش را بيرون آورد، بايد بدن را آب بکشد و نماز را به دستورى که براى برهنگان گفته شد، بجا آورد و احتياطا با آن لباس نجس نيز نماز را اعاده نمايد و اگر به واسطه سرما يا عذر ديگرى نتواند لباسش را بيرون آورد، در صورتى که نجاست هر دو مساوى باشد، مثلاً هر دو ادرار يا خون باشد يا نجاست بدن شديدتر باشد، مثلاً نجاست آن ادرار باشد که بايد دو مرتبه آن را آب کشيد، بعيد نيست که آب کشيدن بدن مقدم باشد و اگر نجاست لباس بيشتر يا شديدتر باشد، هر کدام از بدن يا لباس را که بخواهد، مى‌تواند آب بکشد.

مسأله 841 :

کسى که غير از لباس نجس لباس ديگرى ندارد و احتمال نمى‌دهد که لباس پاک پيدا کند، اگر به واسطه سرما يا عذر ديگرى نتواند لباس را بيرون بياورد، بايد در همان لباس نماز بخواند و نماز او صحيح است؛ ولى چنانچه بتواند لباس را بيرون آورد، بايد نماز را به دستورى که براى برهنگان گفته شد بجا آورد و احتياطا نماز را با

(160)

همان لباس نجس تکرار نمايد.

مسأله 842 :

اگر کسى که دو لباس دارد بداند يکى از آنها نجس است و نتواند آنها را آب بکشد و نداند کدام يک از آنها نجس است، چنانچه وقت داشته باشد، بايد با هر دو لباس نماز بخواند، مثلاً اگر بخواهد نماز ظهر و عصر بخواند، بايد با هر کدام يک نماز ظهر و يک نماز عصر بخواند، ولى اگر وقت تنگ باشد، بايد نماز را به دستورى که براى برهنگان گفته شد بجا آورد و احتياطا آن نماز را با لباس پاک قضا نيز بنمايد.

* شرط دوم: آن قسمت از لباس نمازگزار که عورت او را مى‌پوشاند، بايد مباح باشد و حکم قسمتهايى که عورت را نمى‌پوشاند نيز بنابر احتياط واجب همين است و کسى که مى‌داند پوشيدن لباس غصبى حرام است، اگر عمدا در لباس غصبى يا در لباسى که نخ يا دگمه يا چيز ديگر آن غصبى است نماز بخواند، بايد آن نماز را با لباس غير غصبى اعاده نمايد.

مسأله 843 :

اگر کسى که مى‌داند پوشيدن لباس غصبى حرام است، ولى نمى‌داند نماز را باطل مى‌کند، عمدا با لباس غصبى نماز بخواند، بايد آن نماز را با لباس غير غصبى اعاده کند.

مسأله 844 :

اگر نداند يا فراموش کند که لباس او غصبى است و با آن نماز بخواند، نمازش صحيح است؛ ولى اگر خودش آن لباس را غصب کرده باشد و بعد فراموش کرده و با آن نماز بخواند، بايد آن نماز را اعاده کند.

مسأله 845 :

اگر نداند يا فراموش کند که لباس او غصبى است و در بين نماز بفهمد، چنانچه چيز ديگرى عورت او را پوشانده باشد و بتواند فـورا و بدون اين که موالات ـ يعنى پى‌درپى بودن نماز ـ به هم بخورد لباس غصبى را بيرون آورد، بنابر احتياط واجب بايد آن را بيرون آورد و نمازش صحيح است و اگر چيز ديگرى عورت او را نپوشانده باشد يا نتواند لباس غصبى را فورا بيرون آورد و در صورت بيرون آوردن، پى‌درپى بودن نماز به هم بخورد، در صورتى که به مقدار يک رکعت نيز وقت داشته باشد، بايد نماز را رها کند و با لباس غير غصبى نماز بخواند و اگر اين مقدار نيز وقت نداشته باشد، بايد در حال نماز

(161)

لباس را بيرون آورد و مانند نماز برهنگان، نماز را تمام نمايد.

مسأله 846 :

اگر کسى براى حفظ جان خود و يا مثلاً براى اين که دزد لباس غصبى را نبرد ناچار شود آن را بپوشد و با آن نماز بخواند، چنانچه خود او لباس را غصب نکرده باشد، نمازش صحيح است، ولى اگر خود او لباس را غصب کرده باشد و لباس نيز عورت او را بپوشاند، صحت نمازش خالى از اشکال نيست مگر آن که به قصد بازگرداندن به صاحبش آن را بپوشد تا به سرقت نرود.

مسأله 847 :

اگر با عين پولى که خمس به آن تعلّق گرفته، لباس بخرد، مى‌تواند با آن نماز بخواند؛ ولى بايد فورا خمس آن پول را بپردازد. البته چنانچه اصلاً قصد پرداخت خمس را نداشته باشد و معامله را به نحو شخصى انجام داده باشد (يعنى اين که در هنگام معامله به فروشنده بگويد که اين لباس را با عين همين پول خريدارى مى‌کنم)، نماز در آن لباس باطل است و اگر با عين پولى که زکات آن را نداده لباس بخرد، چنانچه قصد داشته باشد که از مال ديگرى زکات را بپردازد، نماز او در آن لباس صحيح است وگرنه نماز در آن لباس باطل است و اگر به ذمّه بخرد و در هنگام معامله قصدش اين باشد که از پولى که خمس يا زکات آن را نداده، پول لباس را بدهد، در اين صورت نمازش باطل نيست، اگرچه احتياط مستحب اعاده اين نماز است.

* شرط سوم: لباس نمازگزار بايد از اجزاى حيوان مرده‌اى که خون جهنده دارد ـ يعنى حيوانى که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن مى‌کند ـ نباشد و اگر از اجزاى حيوان مرده حلال گوشتى که خون جهنده ندارد ـ مانند ماهى فلس‌دار ـ لباس تهيّه کند، احتياط مستحب آن است که با آن نماز نخواند.

مسأله 848 :

حيوان حلال گوشتى که خون جهنده دارد، چنانچه مردار شود، بنابر احتياط واجب نبايد چيزى از آن که روح داشته ـ مانند گوشت و پوست ـ همراه نمازگزار باشد، اگرچه لباس او نيز نباشد.

مسأله 849 :

اگر چيزى از مردار حلال گوشت که روح ندارد ـ مانند مو و پشم ـ همراه نمازگزار باشد يا با لباسى که از آنها تهيّه کرده‌اند نماز بخواند، نماز او صحيح است.

(162)

* شرط چهارم: لباس نمازگزار بايد از حيوان حرام گوشتى که خون جهنده دارد نباشد و اگر مويى از آن هم همراه نمازگزار باشد، نماز او باطل است و بنابر احتياط حکم حيوان حرام گوشتى که خون جهنده ندارد نيز همين است.

مسأله 850 :

اگر آب دهان يا بينى يا رطوبت ديگرى از حيوان حرام گوشت ـ مانند گربه ـ بر بدن يا لباس نمازگزار باشد، چنانچه مرطوب باشد، نماز باطل و اگر خشک شده و عين آن برطرف شده باشد، نماز صحيح است.

مسأله 851 :

اگر مو، عرق و آب دهان کسى بر بدن يا لباس نمازگزار باشد و يا مرواريد و موم و عسل همراه او باشد، اشکال ندارد.

مسأله 852 :

اگر شک داشته باشد لباسى از حيوان حلال گوشت است يا از حيوان حرام گوشت، مى‌تواند با آن نماز بخواند.

مسأله 853 :

اگر انسان احتمال دهد دگمه صدفى و مانند آن از حيوان است، نماز خواندن با آن مانعى ندارد، ولى اگر بداند صدف است، بنابر احتياط نمى‌تواند با آن نماز بخواند.

مسأله 854 :

نماز خواندن با پوست خز اشکال ندارد؛ ولى بنابر احتياط از نماز خواندن در پوست سنجاب اجتناب شود.

مسأله 855 :

اگر با لباسى که نمى‌داند از حيوان حرام گوشت است نماز بخواند، نمازش صحيح است و همچنين است اگر فراموش کرده باشد و يا جاهل به مسأله باشد؛ ولى اگر جهل او به خاطر کوتاهى در يادگيرى مسأله باشد، نمازش باطل است.

مسأله 856 :

اگر غير از لباسى که از حيوان حرام گوشت تهيّه شده لباس ديگرى نداشته باشد، چنانچه در حال نماز ناچار به پوشيدن لباس باشد، مى‌تواند با همان لباس نماز بخواند و اگر ناچار نباشد، بايد به دستورى که براى برهنگان گفته شد نماز را بجا آورد و بنابر احتياط واجب، يک نماز ديگر نيز با همان لباس بخواند.

* شرط پنجم: پوشيدن لباس طلاباف براى مرد حرام و نماز با آن باطل است، ولى براى زن در نماز و غير آن اشکال ندارد.

(163)

مسأله 857 :

زينت کردن با طلا، مثل آويختن زنجير طلا به سينه و به دست کردن انگشتر طلا و بستن ساعت مچى طلا به دست، براى مرد حرام و نماز خواندن با آنها باطل است و احتياط واجب آن است که از استعمال عينک طلا نيز خوددارى کند؛ اما اگر از آنها در حال نماز استفاده نکند بلکه فقط همراه داشته باشد ـ مثلاً در جيب خود بگذارد ـ نماز صحيح است، ولى زينت کردن با طلا، براى زن در نماز و غير آن اشکال ندارد.

مسأله 858 :

زينت کردن با انگشتر پلاتين و امثال آن که از طلا نمى‌باشد و همچنين گذاشتن دندان طلا براى مرد اشکال ندارد و نماز با آن صحيح است.

مسأله 859 :

اگر مردى نداند يا فراموش کند که مثلاً انگشتر او از طلاست و با آن نماز بخواند و يا آن که نداند نماز با انگشتر طلا باطل است و در آموختن مسأله نيز کوتاهى نکرده باشد، نماز او صحيح است.

* شرط ششم: لباس مرد نمازگزار بايد از ابريشم خالص نباشد و نماز خواندن با آن باطل است، فرقى نمى‌کند که آن لباس عورت او را پوشانده باشد و يا عورتش با لباس ديگرى پوشانده شده باشد و فرقى نمى‌کند که امکان پوشاندن عورت با آن باشد يا مثل بند شلوار و عرقچين امکان پوشاندن عورت با آن وجود نداشته باشد و در غير نماز نيز پوشيدن لباس ابريشم خالص براى مرد حرام است.

مسأله 860 :

اگر آستر تمام لباس يا آستر مقدارى از آن ابريشم خالص باشد، پوشيدن آن براى مرد حرام و نماز در آن باطل است.

مسأله 861 :

پوشيدن لباسى که نمى‌داند از ابريشم خالص است يا از چيزى ديگر، اشکال ندارد و نماز با آن صحيح است.

مسأله 862 :

اگر دستمال ابريشمى و مانند آن در جيب مرد باشد، اشکال ندارد و نماز را باطل نمى‌کند.

مسأله 863 :

پوشيدن لباس ابريشمى براى زن در نماز و غير نماز اشکال ندارد.

مسأله 864 :

پوشيدن لباس ابريشمى خالص و طلاباف، در حال ناچارى مانعى ندارد و نيز کسى که ناچار است در حال نماز لباس بپوشد و لباس ديگرى غير از اينها و يا

(164)

غير از لباسى که از مردار تهيه شده در اختيار ندارد و احتمال نيز نمى‌دهد که تا آخر وقت بتواند در لباس داراى شرايط نماز بخواند، مى‌تواند با آن لباسها نماز بخواند.

مسأله 865 :

اگر غير از لباس غصبى يا لباسى که از مردار و يا اجزاى حيوان حرام گوشت تهيّه شده يا لباس ابريشمى خالص يا طلاباف، لباس ديگرى نداشته باشد و ناچار نباشد لباس بپوشد، بايد به دستورى که براى برهنگان گفته شد، نماز بخواند و در مورد لباسى که از مردار يا اجزاى حيوان حرام گوشت تهيّه شده، احتياطا نماز را با همان لباس اعاده يا قضا نيز بنمايد.

مسأله 866 :

اگر چيزى نداشته باشد که عورت خود را در نماز با آن بپوشاند، واجب است آن را ـ اگرچه با کرايه يا خريدارى باشد ـ تهيّه نمايد، ولى اگر تهيه آن به قدرى پول لازم داشته باشد که نسبت به دارايى او زياد باشد يا به نحوى باشد که اگر پول را به مصرف لباس برساند، به حال او ضرر داشته باشد، بايد به دستورى که براى برهنگان گفته شد نماز بخواند.

مسأله 867 :

اگر به کسى که لباس ندارد لباس ببخشند يا عاريه دهند، چنانچه قبول کردن آن براى او مشقّت نداشته باشد، بايد قبول کند، بلکه اگر عاريه کردن يا طلب بخشش براى او سخت نباشد، بايد از کسى که لباس دارد، طلب بخشش يا عاريه نمايد.

مسأله 868 :

پوشيدن لباس شهرت ـ که پارچه يا رنگ يا دوخت آن براى کسى که مى‌خواهد آن را بپوشد معمول نيست ـ در صورتى که موجب وهن و هتک انسان شود جايز نيست، ولى اگر با آن لباس نماز بخواند، نمازش صحيح است.

مسأله 869 :

چنانچه پوشيدن لباس زنانه براى مرد و يا لباس مردانه براى زن موجب وهن و هتک وى شود، بايد از آن خوددارى کند، ولى اگر با آن لباس نماز بخواند نمازش صحيح است.

مسأله 870 :

اگر کسى که بايد خوابيده نماز بخواند برهنه باشد و لحاف يا تشک او نجس يا از ابريشم خالص يا از اجزاى حيوان حرام گوشت باشد، احتياط واجب آن است که در نماز عورت خود را با چيزى که نماز در آن صحيح است بپوشاند، بلکه بنابر احتياط

(165)

واجب در حال نماز نبايد لحافى که از اجزاى حيوان حرام گوشت درست شده، به روى خود بيندازد.

مواردى که لازم نيست بدن و لباس نمازگزار پاک باشد

مسأله 871 :

در سه صورت ـ که تفصيل آنها خواهد آمد ـ اگر بدن يا لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحيح است:

اوّل: به واسطه زخم يا جراحت يا دملى که در بدن اوست، لباس يا بدن او به خون آلوده شده باشد. دوم: بدن يا لباس او به مقدار کمتر از درهم (که تقريبا به اندازه بند سر انگشت سبّابه است) به خون آلوده باشد. سوم: ناچار باشد با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.

در دو صورت نيز اگر فقط لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحيح است:

اوّل: لباسهاى کوچک او، مانند جوراب و عرقچين، نجس شده باشند.دوم: لباس مادرى که پرستار بچّه است نجس شده باشد و احکام اين پنج صورت به تفصيل در مسائل بعد گفته مى‌شود.

مسأله 872 :

اگر در بدن يا لباس نمازگزار خون زخم يا جراحت يا دمل باشد و همچنين اگر چرکى که با خون بيرون آمده يا عرق متّصل به زخم يا دوايى که روى زخم گذاشته‌اند و نجس شده، در بدن يا لباس او باشد، چنانچه به نحوى باشد که آب کشيدن بدن يا لباس يا تعويض لباس در آن شرايط براى بيشتر مردم سخت باشد، تا وقتى که زخم يا جراحت يا دمل خوب نشده است، مى‌تواند با آن خون نماز بخواند.

مسأله 873 :

اگر خونِ بريدگى، دمل و زخمى که بزودى خوب مى‌شود و شستن آن آسان است، در بدن يا لباس نمازگزار باشد، نماز او باطل است.

مسأله 874 :

اگر جايى از بدن يا لباس که با زخم فاصله دارد، با رطوبت زخم نجس شود، جايز نيست با آن نماز بخواند، ولى اگر مقدارى از بدن يا لباس که معمولاً به رطوبت زخم آلوده مى‌شود، با رطوبت آن نجس شود، نماز خواندن با آن مانعى ندارد.

مسأله 875 :

اگر در قسمتى از داخل دهان و بينى و مانند آنها که معمولاً ديده

(166)مى‌شود، زخمى وجود داشته باشد و از آن زخم خونى به بدن يا لباس برسد، مى‌توان با آن نماز خواند و نيز با خون بَواسيرى که دانه‌هاى آن بيرون است، مى‌توان نماز خواند؛ امّا در صورتى که زخمِ داخل دهان و بينى در قسمتى باشد که معمولاً ديده نمى‌شود و يا دانه‌هاى بواسير در باطن باشند، احتياط واجب آن است که با لباس يا بدنى که به اين خون آلوده است، نماز خوانده نشود.

مسأله 876 :

اگر کسى که بدنش زخم است، در بدن يا لباس خود خونى ببيند و نداند خون زخم است يا خون ديگر، احتياط واجب آن است که با آن نماز نخواند.

مسأله 877 :

اگر چند زخم در بدن باشد و به گونه‌اى نزديک هم باشند که يک زخم حساب شود، تا وقتى همه خوب نشده‌اند، نماز خواندن با خون آنها اشکال ندارد؛ ولى اگر به قدرى از هم دور باشند که هر کدام يک زخم حساب شوند، هر يک که خوب شد، بايد براى نماز بدن و لباس را از خون آن آب بکشد.

مسأله 878 :

اگر سر سوزنى خونِ حيض يا نفاس در بدن يا لباس نمازگزار باشد، نماز او باطل است و بنابر احتياط واجب خون استحاضه و خون سگ، خوک، کافرِ غير کتابى، مردار و حيوان حرام گوشت نيز همين حکم را دارند؛ ولى نماز خواندن با خون‌هاى ديگر مثل خون بدن انسان يا خون حيوان حلال گوشت، اگرچه در چند جاى بدن و لباس باشند، در صورتى که روى هم کمتر از درهم باشند، اشکال ندارد و اگر بيشتر از درهم باشد، نماز با آن باطل است و اگر به مقدار درهم باشد نيز بنابر احتياط واجب نمى‌توان با آن نماز خواند.

مسأله 879 :

اگر خونى به لباس بى‌آستر بريزد و به پشت آن برسد، احتياط واجب آن است که دو لکه خون حساب شود، مگر اين که لباس به قدرى نازک باشد که يک لکه به حساب آيد و ملاک در مسأله عرف است و اگر پشت آن جداگانه خونى شود، بايد هر کدام را جدا حساب نمود؛ پس اگر خون‌هايى که در پشت و روى لباسند روى هم کمتر از يک درهم باشند، نماز با آن لباس صحيح است و اگر بيشتر باشند، نماز با آن باطل است.

مسأله 880 :

اگر روى لباسى که آستر دارد خون بريزد و به آستر آن برسد و يا به

(167) آستر بريزد و روى لباس خونى شود، بايد هر کدام را جدا حساب نمود؛ پس اگر مجموع خون روى لباس و آستر کمتر از درهم باشد، نماز با آن صحيح است و اگر بيشتر باشد، نماز با آن باطل است.

مسأله 881 :

اگر خون بدن يا لباس کمتر از درهم باشد و رطوبتى از خارج به آن برسد، در صورتى که خون و رطوبتى که به آن رسيده به اندازه درهم يا بيشتر شود و اطراف را آلوده کند، نماز با آن باطل است و اگر رطوبت و خون به اندازه درهم نشود ولى اطراف را آلوده کند، احتياطا نمى‌توان با آن نماز خواند، ولى اگر اطراف را آلوده نکند، نماز خواندن با آن بى اشکال است. همچنين اگر رطوبت با خون مخلوط شود و از بين برود، نماز صحيح است.

مسأله 882 :

اگر بدن يا لباس خونى نشود، ولى به واسطه رسيدن به خون، متنجّس شود، اگرچه مقدارى که متنجس شده کمتر از درهم باشد، نمى‌توان با آن نماز خواند.

مسأله 883 :

اگر خونى که در بدن يا لباس است کمتر از درهم باشد و نجاست ديگرى به آن برسد، مثلاً يک قطره ادرار روى آن بريزد، نماز خواندن با آن صحيح نيست.

مسأله 884 :

اگر لباسهاى کوچک نمازگزار، مثل عرقچين و جوراب که نمى‌توان با آنها عورت را پوشاند، نجس باشند، چنانچه از اجزاى مردار ـ به تفصيلى که گذشت ـ يا از اجزاى حيوان حرام گوشت درست نشده باشند، نماز با آنها صحيح است و نيز اگر با انگشترى نجس نماز بخواند، اشکال ندارد.

مسأله 885 :

چيزهاى کوچکى که پوشش نمازگزار محسوب نمى‌شوند ـ مثل چاقو، پول و مانند آن ـ اگر نجس باشند و به هنگام نماز همراه نمازگزار باشند، اشکال ندارد.

مسأله 886 :

احتياط آن است که چيز نجسى که با آن مى‌توان عورت را پوشاند همراه نمازگزار نباشد، ولى کسى که اين مسأله را نمى‌دانسته و به اين نحو نماز خوانده، لازم نيست آن نمازها را قضا کند.

مسأله 887 :

اگر مادرى که پرستار بچّه است و بيشتر از يک لباس ندارد، در هر شبانه روز يک مرتبه لباس خود را آب بکشد، اگرچه تا روز ديگر لباس او به ادرار بچّه

(168)

نجس شود، مى‌تواند با آن لباس نماز بخواند؛ ولى احتياط مستحب آن است که لباس خود را در آخر روز آب بکشد تا بتواند نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را با لباس پاک يا با نجاست کم‌ترى بجا آورد و نيز اگر بيشتر از يک لباس دارد ولى ناچار است که همه آنها را با هم بپوشد، چنانچه در شبانه روز يک مرتبه همه آنها را آب بکشد، کافى است؛ ولى زنى که مادر آن بچّه نيست، اگرچه يک لباس بيشتر نداشته باشد، احتياطا براى هر نماز اگر لباسش نجس شد، بايد آن را آب بکشد و با لباس پاک نماز بخواند.

چيزهايى که در لباس نمازگزار مستحب است

مسأله 888 :

چند چيز در لباس نمازگزار مستحب است که از آن جمله‌اند: عمامه با تَحتُ‌الحَنَک، پوشيدن عبا و لباس سفيد و پاکيزه‌ترين لباسها و استعمال بوى خوش و به دست کردن انگشتر عقيق.

چيزهايى که در لباس نمازگزار مکروه است

مسأله 889 :

چند چيز در لباس نمازگزار مکروه است که از آن جمله‌اند: پوشيدن لباس سياه مگر براى عزاى اهل بيت عليهم‌السلام و همچنين لباس چرک و تنگ و لباس شرابخوار و لباس کسى که از نجاست پرهيز نمى‌کند و پوشيدن لباسى که نقش صورت دارد و نيز باز بودن دکمه‌هاى لباس و به دست کردن انگشترى که نقش صورت دارد.