شرایط استفاده ی مالی که اجاره می دهند (آیت الله سید علی محمد دستغیب)

شرايط استفاده‌اى که‌ مال را براى آن اجاره مى‌دهند

مسأله 2276 :

استفاده‌اى که مال را براى آن اجاره مى‌دهند چهار شرط دارد:

اوّل: آن که حلال باشد، بنابراين اجاره دادن دکان براى مثل شراب فروشى يا نگهدارى شراب و کرايه دادن اتومبيل براى حمل و نقل شراب باطل است.

دوم: بنابر احتياط پول دادن براى آن استفاده در نظر مردم بيهوده نباشد. همچنين اجير شدن براى واجباتى که شرعاً بايستى مجّانى انجام دهد مثل نمازهاى واجب و يوميّه خودش، تجهيز ميّت و ... جايز نيست.

سوم: اگر چيزى را که اجاره مى‌دهند چند استفاده دارد، استفاده‌اى را که مستأجر بايد از آن ببرد معيّن نمايند مثلاً اگر وسيله‌اى را که هم براى سوارى و هم براى بابرى استفاده مى‌شود اجاره دهند، بايد در موقع اجاره معيّن کنند که سوارى يا باربرى آن، مال مستأجر است يا همه استفاده‌هاى آن. و اگر استفاده را معيّن نکردند و معلوم هم نباشد که بعضى استفاده‌هاى خاص را قصد کرده‌اند همه استفاده‌ها جايز است.

چهارم: مدّت استفاده را معيّن نمايند؛ و اگر مدّت معلوم نباشد ولى عمل را معيّن کنند مثلاً با خيّاط قرار بگذارند که لباس معيّنى را به طور مخصوصى بدوزد کافى است.

مسأله 2277 :

اگر ابتداى مدّت اجاره را معيّن نکنند، ابتداى آن بعد از خواندن صيغه اجاره است.

مسأله 2278 :

اگر خانه‌اى را مثلاً يک ساله اجاره دهند و ابتداى آن را يک ماه بعد از خواندن صيغه قرار دهند اجاره صحيح است، اگرچه موقعى که صيغه مى‌خوانند خانه در اجاره ديگرى باشد.

مسأله 2279 :

اگر مدّت اجاره را معلوم نکند و بگويد هر وقت در خانه نشستى، اجاره آن، ماهى ده تومان است، اجاره صحيح نيست.

مسأله 2280 :

اگر به مستأجر بگويد خانه را يک ماهه به ده تومان به تو اجاره دادم و بقيه به همان قيمت، در ماه اوّل صحيح است، ولى اگر بگويد هر ماهى‌ده تومان و اوّل و آخر آن را معيّن نکند اجاره حتّى براى ماه اوّل هم باطل است. ولى اگر از قرائن معلوم باشد که ماه اوّل همان ماه متّصل به عقد اجاره است بنابر اَظهَر اجاره براى ماه اوّل صحيح است. امّا براى ماه‌هاى بعد صحيح نيست، مگر آن که در ضمن عقد اجاره ماه اوّل شرط کنند که اگر بيش از يک ماه در آن‌جا سکونت کرد هر ماهى هزار تومان بدهد که در اين صورت مشخّص نکردن مدّت اشکال ندارد و همين طور است اگر مستأجر به صورت جُعاله قرار بگذارد که اگر خانه را به من بدهى ماهى هزار تومان به تو مى‌دهم يا بر اين امر صلح کنند و اگر در مقابل عوض خاص، استفاده از منزل را براى طرف مقابل مباح کند صحيح است ولى هر وقت بخواهد مى‌تواند مبلغ اجاره را تغيير دهد يا درخواست تخليه نمايد.

مسأله 2281 :

خانه‌اى را که غريب و زوّار در آن منزل مى‌کنند و معلوم نيست چقدر در آن مى‌مانند، اگر قرار بگذارند که مثلاً به ازاى هر شب مقدارى پول بدهند و صاحب خانه راضى شود، استفاده از آن خانه اشکال ندارد. ولى چون مدّت اجاره را معلوم نکرده‌اند اجاره صحيح نيست و صاحب خانه هر وقت بخواهد مى‌تواند آنان را بيرون کند.