استحاضه
يکى از خونهايى که از زن خارج مى‌شود يا فضاى داخل فرج را آلوده مى‌کند، خون استحاضه است و زن را در حال استحاضه، مستحاضه مى‌گويند.
مسأله 497 :
خون استحاضه غالبا زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون مى‌آيد و غليظ نيز نيست، ولى ممکن است گاهى سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.
(96)
مسأله 498 :
خون استحاضه سه قسم است: قليله، متوسطه و کثيره. استحاضه قليله آن است که خون، پنبه‌اى را که زن معمولاً بر محل مى‌گذارد آلوده کند، ولى به داخل آن نفوذ نکند. استحاضه متوسطه آن است که خون در پنبه فرو برود، ولى بر دستمال و مانند آن که معمولاً زنها براى جلوگيرى از خون مى‌بندند، جارى نشود. استحاضه کثيره آن است که خون از پنبه گذشته و بر دستمال نيز جارى شود.
احکام استحاضه
مسأله 499 :
در استحاضه قليله بايد زن براى هر نماز يک وضو بگيرد و ظاهر فرج را نيز اگر خون به آن رسيده، آب بکشد و بنابر احتياط واجب، پنبه را عوض کند يا آب بکشد.
مسأله 500 :
در استحاضه متوسطه زن علاوه بر انجام دادن اعمال استحاضه قليله بايد يک غسل نيز در شبانه روز به تفصيل ذيل انجام دهد:
اگر استحاضه قبل از نماز صبح يا در بين آن حادث شود، بايد براى نماز صبح غسل کند و اگر بعد از خواندن نماز صبح تا قبل از نماز ظهر يا بين آن حادث شود، بايد براى نماز ظهر غسل کند و به همين ترتيب قبل از هر نماز يا بين هر نمازى که استحاضه متوسطه حادث شود، بايد براى آن غسل نمايد و تا صبح ديگر براى نمازهاى خود اعمال استحاضه قليله را که در مسأله پيش گفته شد انجام دهد و پس از آن تا وقتى که خون ادامه دارد، هر روز قبل از نماز صبح يک غسل انجام دهد و اگر عمدا يا از روى فراموشى براى نماز صبح غسل نکند، بايد براى نماز ظهر و عصر غسل کند و اگر براى نماز ظهر و عصر غسل نکند، بايد پيش از نماز مغرب و عشاء غسل نمايد، چه خون بيايد و چه قطع شده باشد.
مسأله 501 :
زن در استحاضه کثيره علاوه بر اين که بايد احتياطا براى هر نماز پنبه و دستمالى را که بسته است عوض کند يا تطهير نمايد، بايد يک غسل براى نماز صبح و يک غسل براى نماز ظهر و عصر و يک غسل براى نماز مغرب و عشاء بجا آورد و بين نماز ظهر و عصر و همچنين مغرب و عشاء فاصله نيندازد و اگر بين نماز ظهر و عصر
(97)
فاصله بيندازد، بايد براى نماز عصر دوباره غسل کند و نيز اگر بين نماز مغرب و عشاء فاصله بيندازد، بايد براى نماز عشاء دوباره غسل نمايد، ولى در استحاضه کثيره براى خواندن نماز، وضو لازم نيست.
مسأله 502 :
غسل و يا وضوى استحاضه بايد در داخل وقت نماز انجام شود؛ بنابر اين اگر خون استحاضه پيش از وقت نماز نيز بيايد، اگرچه زن براى آن خون وضو و غسل را انجام داده باشد، بنابر احتياط واجب بايد در هنگام نماز نيز وضو و غسل را بجا آورد، بلکه اگر نزديک اذان صبح براى نماز شب غسل کند و نماز شب را بخواند، احتياط واجب آن است که بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را بجا آورد.
مسأله 503 :
مستحاضه متوسطه که وظيفه‌اش وضو گرفتن و غسل کردن است، مى‌تواند هر کدام را که بخواهد اوّل بجا آورد، ولى بهتر است اوّل وضو بگيرد.
مسأله 504 :
اگر استحاضه قليله زن بعد از خواندن نماز صبح متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر و عصر غسل کند و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، بايد براى نماز مغرب و عشاء غسل نمايد.
مسأله 505 :
اگر استحاضه قليله يا متوسطه زن بعد از خواندن نماز صبح کثيره شود، بايد براى نماز ظهر و عصر يک غسل و براى نماز مغرب و عشاء غسل ديگرى بجا آورد و اگر بعد از نماز ظهر و عصر کثيره شود، بايد براى نماز مغرب و عشاء غسل نمايد.
مسأله 506 :
زن مستحاضه‌اى که وظيفه او وضو گرفتن و يا تطهير ظاهر فرج و يا تبديل و تطهير پنبه و دستمالى است که بسته، بايد اين اعمال را براى هر نماز، چه واجب و چه مستحب، انجام دهد و نيز اگر بخواهد نمازى را که خوانده احتياطا دوباره بخواند يا نمازى را که تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند، بايد تمام کارهايى را که براى استحاضه گفته شد انجام دهد.
مسأله 507 :
زن مستحاضه براى خواندن نماز احتياط و سجده و تشهّد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فورا بجا آورد، لازم نيست کارهاى استحاضه را انجام دهد.
(98)
مسأله 508 :
زن مستحاضه بعد از آن که خونش قطع شد، فقط براى نماز اوّلى که مى‌خواند بايد کارهاى استحاضه را انجام دهد و براى نمازهاى بعد انجام اعمال استحاضه لازم نيست.
مسأله 509 :
اگر زن نداند استحاضه او از کدام قسم است، بايد هنگامى که مى‌خواهد نماز بخواند، وضعيت خود را بررسى کند، به اين ترتيب که مقدارى پنبه داخل فرج نمايد و کمى صبر کند و بيرون آورد و بعد از آن که فهميد استحاضه او کدام يک از آن سه قسم است، اعمالى را که براى آن نوع عنوان شد انجام دهد، ولى اگر بداند تا وقتى که مى‌خواهد نماز بخواند استحاضه او تغيير نخواهد کرد، پيش از داخل شدن وقت نيز مى‌تواند خود را وارسى نمايد.
مسأله 510 :
زن مستحاضه اگر پيش از آن که خود را وارسى کند مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفه خود عمل کرده باشد، مثلاً استحاضه او قليله بوده و به وظيفه استحاضه قليله يا متوسطه عمل نموده، نماز او صحيح است و اگر قصد قربت نداشته يا عمل او مطابق وظيفه‌اش نبوده، مثل آن که استحاضه او متوسطه بوده و به وظيفه قليله رفتار کرده، نماز او باطل است.
مسأله 511 :
زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسى نمايد، بايد به آنچه مسلما وظيفه اوست عمل کند، مثلاً اگر نمى‌داند استحاضه او قليله است يا متوسطه، بايد اعمال استحاضه قليله را انجام دهد و اگر نمى‌داند استحاضه او متوسطه است يا کثيره، بايد اعمال استحاضه متوسطه را انجام دهد، ولى اگر بداند استحاضه او سابقا از کدام يک از آن سه قسم بوده، بايد به وظيفه همان قسم رفتار نمايد.
مسأله 512 :
براى آن که زن مستحاضه شود، بايد خون از فرج خارج شود و چنانچه خون استحاضه به فضاى فرج برسد، ولى بيرون نيايد، حکم استحاضه بر آن جارى نمى‌شود؛ اما پس از خارج شدن خون و مستحاضه شدن زن، مادامى که خون در باطن وجود دارد، زن مستحاضه است، حتى اگر ديگر خونى از او خارج نشود و وقتى پاک مى‌شود که خون در باطن نيز موجود نباشد.
(99)
مسأله 513 :
اگر زن مستحاضه بداند از وقتى که مشغول وضو يا غسل شده خونى از او بيرون نيامده و در داخل فرج نيز خونى نبوده و اگر نماز را با تأخير بخواند نيز تا آخر نماز به همين وضعيت باقى خواهد ماند، مى‌تواند خواندن نماز را تأخير بيندازد.
مسأله 514 :
اگر خون استحاضه قبل از نماز قطع شود و در باطن نيز وجود نداشته باشد و مستحاضه به وظيفه خود عمل نمايد و نمازش را بخواند، چنانچه تا زمان نماز بعدى خون از وى خارج نشود و در فضاى فرج نيز خون وجود نداشته باشد، لازم نيست براى نماز بعدى وظايف استحاضه را به جا آورد، بلکه مى‌تواند با همان وضو يا غسل نماز بعدى را بخواند، هرچند بداند که دوباره خون استحاضه خواهد آمد.
مسأله 515 :
اگر زن مستحاضه بداند که پيش از گذشتن وقت نماز به کلّى پاک مى‌شود يا به اندازه خواندن نماز، پاک خواهد شد، بايد صبر کند و نماز را در وقتى که پاک است بخواند.
مسأله 516 :
اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند که اگر نماز را به قدرى تأخير بيندازد که پيش از گذشتن وقت نماز بتواند وضو، غسل و نماز را بجا آورد، کاملاً پاک مى‌شود، بايد نماز را تأخير بيندازد و هنگامى که کاملاً پاک شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورده و نماز را بخواند و اگر وقت نماز تنگ شد، لازم نيست وضو و غسل را دوباره بجا آورد، بلکه اگر وقت براى تيمّم کافى باشد، احتياطا به جاى وضو و غسل تيمّم کند.
مسأله 517 :
وقتى مستحاضه کثيره و متوسطه کاملاً از خون پاک شد، بايد غسل کند و احتياطا براى نماز وضو نيز بگيرد، ولى اگر بداند از وقتى که براى نماز قبلى مشغول غسل شده ديگر خون نيامده، لازم نيست دوباره غسل نمايد.
مسأله 518 :
مستحاضه قليله بعد از وضو و مستحاضه متوسطه بعد از غسل و وضو و مستحاضه کثيره بعد از غسل، بايد فورا مشغول نماز شوند، ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز اشکال ندارد و در نماز نيز مى‌توانند اعمال مستحب مثل قنوت و غير آن را بجا آورند.
(100)
مسأله 519 :
اگر زن مستحاضه بين غسل و نماز فاصله بيندازد، بايد دوباره غسل کند و بلافاصله مشغول نماز شود، ولى اگر از هنگام شروع به غسل، خون به فضاى فرج نيايد، غسل مجدد لازم نيست و حکم وضو نيز به همين ترتيب است.
مسأله 520 :
زن مستحاضه چنانچه براى او ضرر نداشته باشد، بايد بعد از غسل و وضو به وسيله‌اى مانند پنبه از بيرون آمدن خون جلوگيرى کند و چنانچه کوتاهى کند و خون بيرون بيايد، نمازى را که خوانده، بايد دوباره بخواند، بلکه بنابر احتياط واجب بايد غسل را نيز اعاده کند.
مسأله 521 :
اگر در هنگام غسل خون قطع نشود، غسل صحيح است و اگر در بين غسل، استحاضه متوسطه کثيره شود، لازم نيست غسل را از سر بگيرد.
مسأله 522 :
لازم نيست زن مستحاضه در هنگام روزه، از بيرون آمدن خون جلوگيرى کند.
مسأله 523 :
روزه زن مستحاضه‌اى که غسل بر او واجب مى‌باشد، بنابر احتياط در صورتى صحيح است که غسل‌هايى را که براى خواندن نمازهاى روز بر وى واجب است، در روز انجام دهد؛ بنابر اين چنانچه قبل از خواندن نماز صبح يا ظهر و عصر مستحاضه شود و استحاضه وى متوسطه يا کثيره باشد و براى نماز غسل نکند، روزه آن روز او باطل است و بنابر احتياط واجب، غسل نماز مغرب و عشاى شبى که مى‌خواهد فرداى آن را روزه بگيرد نيز شرط صحّت روزه فردا مى‌باشد؛ ولى چنانچه براى نماز مغرب و عشاء غسل نکند، اگر پيش از طلوع فجر به جهتى (مثل نماز شب) غسل کند، براى صحّت روزه فردا کافى است.
مسأله 524 :
اگر بعد از نماز عصر مستحاضه شود، صحّت روزه آن روز او منوط به غسل نيست.
مسأله 525 :
اگر استحاضه قليله زن پيش از نماز، متوسطه يا کثيره شود، بايد اعمال استحاضه متوسطه يا کثيره را که بيان شد انجام دهد و اگر استحاضه متوسطه، کثيره شود، بايد اعمال استحاضه کثيره را انجام دهد، ولى چنانچه پيش از همان نماز براى
(101)
استحاضه متوسطه غسل کرده باشد، لازم نيست دوباره براى کثيره نيز غسل کند.
مسأله 526 :
اگر در بين نماز استحاضه متوسطه زن کثيره شود، چنانچه پيش از آن نماز غسل انجام داده باشد، نمازش را ادامه مى‌دهد وگرنه بايد نمازش را رها کند و پس از غسل کردن و انجام دادن بقيه اعمال استحاضه کثيره، نماز را از سر بگيرد و اگر استحاضه قليله او متوسطه و يا کثيره شود، بايد نماز را رها کند و براى متوسطه غسل کند و وضو بگيرد و براى کثيره غسل انجام دهد و اعمال ديگر آن را نيز بجا آورد و همان نماز را بخواند و اگر براى غسل يا وضو وقت نداشته باشد، بايد بدل از هر کدام آنها که وقت انجام دادن آن را ندارد، تيمّم کند و اگر براى تيمّم نيز وقت نداشته باشد، نمى‌تواند نماز را رها کند بلکه بنابر احتياط واجب بايد نماز را تمام کند و پس از آن بايد قضاى آن را نيز بجا آورد.
مسأله 527 :
اگر در بين نماز خون متوقف شود و مستحاضه نداند که در باطن نيز قطع شده يا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد که خون در باطن نيز قطع شده بوده، بايد وضو و غسل و نماز را دوباره بجا آورد.
مسأله 528 :
اگر استحاضه کثيره زن، متوسطه شود، بايد براى نماز اوّل عمل کثيره و براى نمازهاى بعد عمل متوسطه را بجا آورد؛ مثلاً اگر پيش از نماز ظهر استحاضه کثيره متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر غسل کند و براى نماز عصر، مغرب و عشاء فقط وضو بگيرد، ولى اگر براى نماز ظهر غسل نکند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد، بايد براى نماز عصر غسل نمايد و اگر براى نماز عصر نيز غسل نکند، بايد براى نماز مغرب غسل کند و اگر براى آن نيز غسل نکند و فقط به مقدار نماز عشاء وقت داشته باشد، بايد براى نماز عشاء غسل نمايد و همچنين اگر استحاضه کثيره قليله شود، بايد براى نماز اوّل عمل کثيره و براى نمازهاى بعد عمل قليله را انجام دهد و نيز اگر استحاضه متوسطه قليله شود، بايد براى نماز اوّل عمل متوسطه و براى نمازهاى بعد عمل قليله را بجا آورد.
مسأله 529 :
اگر پيش از هر نماز، خون مستحاضه کثيره قطع شود و دوباره جريان يابد، بايد براى هر نماز يک غسل بجا آورد، ولى اگر بعد از غسل و پيش از نماز خون قطع
(102)
شود، چنانچه وقت به گونه‌اى تنگ باشد که نتواند غسل کند و نماز را در وقت بخواند، مى‌تواند با همان غسل نماز را بخواند، ولى اگر شک کند که براى اعاده غسل وقت دارد يا نه، بايد غسل را اعاده کند حکم وضو نيز در اين مسأله مانند غسل است.
مسأله 530 :
اگر مستحاضه يکى از کارهايى را که براى او واجب مى‌باشد (حتّى مانند عوض کردن پنبه) ترک کند، نمازش باطل است.
مسأله 531 :
اگر مستحاضه قليله بخواهد عملى غير از نماز را که شرط آن داشتن وضو است، انجام دهد (مثلاً بخواهد جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند) بايد وضو بگيرد و بنابر احتياط واجب وضويى که براى نماز گرفته کافى نيست.
مسأله 532 :
زن مستحاضه کثيره و متوسطه بنابر احتياط مستحب بايد از رفتن به داخل مسجد مکّه (مسجدالحرام) و مدينه (مسجدالنّبى صلى‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم ) و توقّف در ساير مساجد و خواندن سوره‌اى که سجده واجب دارد بدون غسل خوددارى کند، و چنانچه شوهرش بخواهد با او نزديکى کند، بنابر احتياط واجب بايد غسل کند.
مسأله 533 :
زن در استحاضه کثيره و متوسطه بنابر احتياط واجب نمى‌تواند جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند، حتى اگر وظايف خود را انجام داده باشد.
مسأله 534 :
نماز آيات بر مستحاضه واجب است و بنابر احتياط واجب بايد براى نماز آيات نيز اعمالى را که براى نمازهاى واجب روزانه گفته شد، انجام دهد و اگر در وقت نماز واجب روزانه، نماز آيات بر مستحاضه واجب شود، گرچه بخواهد هر دو را پشت سر هم بجا آورد، احتياط واجب آن است که براى نماز آيات نيز تمام اعمالى را که براى نماز روزانه بر او واجب است انجام دهد و هر دو را با يک غسل و وضو بجا نياورد.
مسأله 535 :
زن مستحاضه احتياطا بايد نماز قضا نخواند تا پاک شود، مگر اين که وقت نماز قضا تنگ باشد که در اين صورت بايد براى هر نماز قضا اعمالى را که براى نماز ادا بر او واجب است انجام دهد.
مسأله 536 :
اگر زن بداند خونى که از رحم او خارج مى‌شود، خون زخم يا غده نيست و شرعا حکم حيض و نفاس را نيز ندارد، بايد به دستور استحاضه عمل کند، بلکه
(103)
اگر شک داشته باشد که خون استحاضه است يا خونهاى ديگر، چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد اعمال استحاضه را انجام دهد.