فصل بيست و نهم: احکام اموال گمشده و مجهول المالک
سوال 953 :
در آستان قدس رضوى، گاه هزاران کفش گمشده موجود است، حکم اين کفشها را بيان فرماييد؟
جواب :
کفشهايى که بدون صاحب در کفشداريهاى حرمهاى مطهّره مى ماند، بايد از طريق اعلام کردن به اطّلاع عموم برسانند و بعد از يأس از پيدا کردن صاحبانش، آنها را به مستحقّين بدهند يا بفروشند و قيمتش را به آنها بدهند.
سوال 954 :
يک حيوانى همراه حيوانات کسى از بيابان مى آيد، بعد از يک سال که مالک حيوان پيدا نشده آن را ذبح مى کنند و مردم گوشت آن را مى خورند، حکم کسانى که از اين گوشت استفاده کرده اند را در دو صورت علم و جهل به مجهول المالک بودن حيوان، بيان فرماييد.
جواب :
هرگاه کسى حيوان گمشده اى را پيدا کند، بايد يک سال از صاحب آن سراغ بگيرد، اگر پيدا نشد، مى تواند آن را از طرف صاحب اصلى آن در راه خدا صدقه بدهد يا خودش بردارد به نيّت اين که اگر صاحبش پيدا شد عوض آن را بدهد و اگر مجهول المالک باشد بايد با اجازه حاکم شرع آن را به مستحقّين داد.
سوال 955 :
وظيفه کسى که اموال حرام يا موادّ غذايى حرام در اختيار او قرار گرفته است و قدرت بازگرداندن آنها را به صاحبش ندارد يا اين امر براى او مشکل است چيست؟
جواب :
اگر ردّ آن ولو به حيله هاى عقلايى، امکان دارد بايد رد کند و الاّ به فقرا صدقه دهد.
سوال 956 :
اجناس و وسايل قيمتى که در سرزمينهاى غير اسلامى پيدا مى شود، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر علامتى ندارد مى توان آن را تملّک کرد و اگر علامت دارد و امکان دارد صاحبش را پيدا کند بايد به او بدهد، ولى در کشورهاى محارب با اسلام تملّک آن در هر حال مانعى ندارد.
سوال 957 :
آيا اموال دولت از نظر شما در حکم مجهول المالک است؟
جواب :
حکم مجهول المالک را ندارد، بلکه مال عنوان دولت است نه ملک اشخاص.
سوال 958 :
در چه صورتى براى پيدا کردن صاحب اشيايى که پيدا مى شود بايد تلاش کرد و در چه صورتى لازم به تعريف نيست؟ در زمان معاصر وضعيّت تعريف چگونه است؟
جواب :
جايى که مى توان با تعريف صاحبش را پيدا کرد تعريف لازم است و تعريف در زمان ما از طريق گفتن در مساجد و آگهى زدن در مراکز پرجمعيّت و مناطقى که گمشده را يافته اند و همچنين در جرايد و مانند آن مى باشد.
سوال 959 :
زنى به اعتراف خود سالهاى متمادى مبتلا به اعمال منافى عفّت بوده و از اين راه کسب معيشت مى نموده و با آن درآمد نامشروع، خانه و زندگى تهيّه کرده است. اکنون که مى خواهد توبه کند تکليف داراييهاى موجود اعم از خانه و اثاث و چيست؟
جواب :
اگر صاحبانش را مى شناسد بايد به آنها بازگرداند و اگر نمى شناسد حکم مجهول المالک را دارد و اگر او نياز مبرم دارد حاکم شرع مى تواند با توجّه به اين که توبه کرده به عنوان ردّ مظالم به او بدهد.
سوال 960 :
يکسال و نيم پيش يک کيف پول در ماشين اين جانب جا مانده بود و هيچ نشانه اى نداشت، اطّلاعيّه هايى در محلّى که احتمال مى دادم مسافر آن جا پياده شده به در و ديوار کوچه و خيابان نصب کردم و همچنين در يکى از روزنامه ها چاپ نمودم، با توجّه به توضيحات داده شده تکليف شرعى من چيست؟ لازم به ذکر است که کلّ وجه، مبلغ 308000 ريال مى باشد که از محلّ اين پول 45000 ريال به آن روزنامه و مبلغ 10000 ريال به شخصى جهت چسباندن اطّلاعيه ها به در و ديوار دادم و باقيمانده وجه را خرج عروسى جوانى که برادر خودم مى باشد کردم اکنون تکليفم چيست؟
جواب :
نسبت به آن وجهى که براى عروسى داده ايد اگر نيازمند بوده ما اجازه مى دهيم و اشکالى ندارد، امّا نسبت به آنچه هزينه کرده ايد اگر يقين به رضايت صاحب آن داشته ايد آن هم اشکالى ندارد، ولى اگر رضايت او محرز نباشد نسبت به آن بدهکار هستيد و احتياط آن است که معادل آن را به شخص مستحقى بدهيد.
سوال 961 :
افرادى که در خدمات شهرى (شهردارى) شهرها کار مى کنند اشيايى مانند لامپ و غيره پيدا مى کنند که با کمى خرج قابل استفاده مى شود، به طور کلّى نسبت به اشيايى که پيدا مى شود مانند قراضه آلومينيوم، آهن، پلاستيک، کفش وغيره چه وظيفه اى دارند؟
جواب :
اگر صاحبان اين اشيا آنها را به دور انداخته اند اشکالى ندارد.
سوال 962 :
شخصى، کيف جيبى را که داراى پول و کارت شناسايى بود پيدا کرد، آيا اين شخص مى تواند از اين پول، مقدارى براى فرستادن کيف به صاحبش از طريق پست خرج کند؟
جواب :
چنانچه مخارج مختصرى است خودش بر عهده بگيرد امّا اگر مخارج سنگينى دارد و هيچ راهى براى رساندن به صاحبش جز صرف اين مخارج نيست مى تواند از آن پول بردارد.
سوال 963 :
مدّتى قبل قرآنى را در يکى از پارکها پيدا کردم تکليفم نسبت به آن چيست؟
جواب :
از قبيل اموال گمشده است و بايد مطابق دستور آن که در توضيح المسائل ما مسأله 2193 به بعد آمده است عمل کرد.