مسائل متفرقه ازدواج
سوال 849 :
آيا ازدواج خنثاى مشکله و غير مشکله جايز است؟
جواب :
در مورد خنثاى مشکل جايز نيست و غير مشکل اگر وضع او روشن شود جايز است.
سوال 850 :
شيرينى دختر و پسرى را مى خورند، پسر و بزرگان او هدايايى را براى عروس و خانواده اش مى برند، در صورتى که نامزدى به هم بخورد و يا يکى از پسر و دختر بميرند، حکم اين هدايا چيست؟
جواب :
آنچه مصرف نشده بايد برگردانند، ولى نسبت به آنچه مصرف شده مديون نيستند.
سوال 851 :
ازدواج مرد غير سيّد با دختر سيّده و بالعکس چه حکمى دارد؟ در صورتى که اين کار باعث اختلافاتى بشود وظيفه چيست؟
جواب :
مسلّماً از نظر شرع اسلامى اشکال ندارد ولى اگر در مناطقى بر اثر تعصّب يا ناآگاهى مردم منشأ اختلافاتى مى شود از آن پرهيز نماييد.
سوال 852 :
اگر عمل به حقّ الحضانه مستلزم عسر و حرج فوق العاده نسبت به ديگرى باشد مثل اين که گرفتن فرزند از مادر بعد از دو سال و ردّ به پدر باعث مشقّت غير قابل تحمّل براى او باشد که اين مشقّت اضافه بر اصل مشقّت فراق است که معمولا متوجّه مادر مى شود ـ و يا عمل به حقّ الحضانه باعث فساد و انحراف اخلاقى و تربيتى باشد و کودک در معرض فساد قرار گيرد در اين صورت آيا باز هم حقّ حضانت ثابت است يا به حکم حرج و فساد ساقط مى شود؟
جواب :
در صورتى که به تشخيص حاکم شرع، فرزند با حضانت پدر در معرض انحراف و فساد قرار مى گيرد حقّ حضانت او ساقط مى شود.
سوال 853 :
معمولا خانواده عروس هدايايى براى دخترشان بعد از عقد و عروسى مى برند، پس از جدا شدن اين عروس و داماد و يا مرگ عروس اين هدايا متعلّق به چه کسى است؟
جواب :
اگر قرينه خاصّى در کار نباشد ظاهر اين است که مال دختر است و پدر جهت احترام به دخترش و آبرومندى او در نزد شوهر به او بخشيده است.
سوال 854 :
در بين مردم و شيعيان افغانستان مرسوم است که در ازدواج علاوه بر مهريّه، پدر دختر مبلغى پول از داماد مى گيرد آيا اين پول حلال است و اگر سال بر آن بگذرد خمس دارد؟
جواب :
اگر پول مزبور را به صورت شرط ضمن عقد جهت پدر قرار دهند حلال است و با گذشتن سال، خمس آن واجب مى شود.
سوال 855 :
پولى را که پدر دختر از داماد جهت جهيزيّه دخترش مى گيرد در صورتى که از جهيزيّه زياد بيايد آيا براى پدر دختر حلال است؟
جواب :
اگر به صورت شرط ضمن العقد پول مزبور را جهت پدر قرار دهند مبلغ اضافى براى او حلال است و اگر آن پول را به نام دختر قرار داده باشند و جزء مهريّه باشد متعلّق به دختر است.
سوال 856 :
اگر پدر دختر همان پول را که از داماد مى گيرد مهريّه دخترش قرار دهد، به اين معنا که دختر مبلغ را کاملا از شوهرش به عنوان مهريّه خود اخذ کند، هر مقدار که خواست براى خودش جهيزيّه تهيّه کند و اضافه آن را به پدر يا مادر و يا برادر خود هبه کند، آيا براى آنها حلال است؟
جواب :
در صورتى که مهريّه و شيربها را دختر به صورت مهريه از شوهر بگيرد و مقدارى از آن را صرف تهيّه جهيزيّه نمايد و اضافى آن را به هر کس بدهد جايز است.
سوال 857 :
آيا براى پاسخ دادن به خواستگار دختر، استخاره کردن مورد دارد؟
جواب :
هرگاه بعد از مشورت و تحقيقات لازم، مشکل حل نشود مى توان از استخاره استفاده کرد.
سوال 858 :
آيا در صورت انجام استخاره، عمل به آن واجب است؟
جواب :
عمل به استخاره واجب نيست ولى حتّى الامکان مخالفت نشود مگر اين که مدّت قابل ملاحظه اى تأخير بيندازد و بعد اقدام کند.
سوال 859 :
آيا در مورد ازدواج، تجديد استخاره جايز است به چه روش؟
جواب :
در هيچ مورد تجديد استخاره درست نيست مگر اين که مدّت قابل ملاحظه اى بگذرد يا شرايط مورد استخاره تغيير کند.
سوال 860 :
اگر کسى همسر منحرف خود را که رابطه نامشروع داشته ومحکوم به 75 ضربه شلاّق شده، طلاق دهد ودختر سه ساله اى داشته باشد آيا از نظر شرع مقدّس،اين زن مطلّقه منحرف مى تواند حضانت او را بر عهده گيرد؟
جواب :
اگر خوف انحراف بچه باشد،نبايد بچه را به چنان مادرى سپرد.
سوال 861 :
اگر مردى به زنش تهمت ارتباط نامشروع بزند و نتواند ادّعاى خويش را در دادگاه صالحه اثبات نمايد:
الف) آيا براى مرد جايز است دوباره با زن خويش ادامه زندگى دهد؟
جواب :
اگر ادّعاى رويت نکند مى تواند بدون هيچ تشريفاتى با او ادامه زندگى دهد ولى به خاطر تهمتى که به او زده است زوجه مى تواند از حاکم شرع تقاضاى حدّ قذف کند (حدّ آن 80 تازيانه است) مگر اين که زوجه او را ببخشد.
ب) آيا براى زن از لحاظ شرعى واجب است با همسرش ادامه زندگى دهد؟
جواب :
آرى لازم است ادامه زندگى دهد.
جواب :
آيا در اين خصوص زن مى تواند تقاضاى طلاق نمايد و به حقّ و حقوق خويش اعمّ از مهريّه و جهيزيّه و دارايى هاى زندگى برسد؟
جواب :
اگر شوهر راضى به طلاق بشود اشکالى ندارد.
سوال 862 :
آيا شوهر مى تواند در مقابل ديگران عيوب زنش را بگويد و او را تحقير کند اگر چه به شوخى باشد؟
الف) در صورتى که زن ناراحت شود؟
جواب :
جايز نيست.
ب) در صورتى که زن ناراحت نشود؟
جواب :
بهتر ترک است.
سوال 863 :
دروغ گفتن به زن براى جلب محبّت او چه حکمى دارد مثلا بگويد: امروز از صبح تا به حال يک لحظه از فکر تو بيرون نبودم و حال آن که چنين نباشد؟
جواب :
دروغ جايز نيست مگر در موارد ضرورت.
سوال 864 :
حکم توهين کردن زن به شوهر و بالعکس چيست؟
جواب :
هيچ کس حقّ توهين به ديگرى را ندارد حتّى زن و شوهر.
سوال 865 :
آيا اداى وعده به زن واجب است؟
جواب :
بهتر اين است که مسلمان هميشه به وعده خود وفا کند مگر در جايى که توانايى ندارد.
سوال 866 :
شخصى قبل از ازدواج با دخترى صحبت مى کند و مى گويد با شما ازدواج مى کنم به شرط اين که به مادر پيرى که دارم رسيدگى کنى و او قبول مى کند ولى آن دختر پس از ازدواج به مادر شوهرش رسيدگى نمى کند آيا چنين شرطى قبل از ازدواج الزام آور است؟
جواب :
اين شرط الزام آور است.
سوال 867 :
آيا پدر مى تواند حقّ ولايت خود را بر دختر در مقابل وجهى به داماد منتقل کند؟
جواب :
حقّ ولايت پدر قابل انتقال نيست نه در برابر پول و نه بدون آن.
سوال 868 :
آيا مادر مى تواند شيربها بگيرد؟
جواب :
مادر در صورتى مى تواند شيربها بگيرد که به صورت شرط ضمن العقد به هنگام خواندن عقد نکاح قيد شود.
سوال 869 :
عقدنامه بايد نزد چه کسى باشد؟ خانواده عروس يا نزد خود داماد؟
جواب :
چنانچه قرار و شرط خاصّى قبل از عقد درباره عقدنامه نگذاشته باشند بايد آن را به خانواده زن داد و زوج مى تواند در صورت نياز گواهى از دفتر بگيرد.
سوال 870 :
آيا ازدواج با بستگان نزديک مکروه است؟
جواب :
طبق روايتى که از پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) به اين مضمون رسيده است که با نزديکان ازدواج نکنيد به علّت اين که فرزند ضعيف و لاغر به دنيا مى آيد ازدواج با نزديکان مکروه است.(1)
سوال 871 :
آيا مرد و زن مى توانند هر گونه لذّتى از يکديگر ببرند؟
جواب :
دو همسر مى توانند هر گونه لذّتى از يکديگر ببرند.
سوال 872 :
آيا شخص مسلمانى که مبتلا به ايدز مى باشد، مى تواند دختر مسلمانى را به عقد خود در آورد؟
جواب :
در صورتى که توليد خطر کند جايز نيست.
سوال 873 :
زنى که در اثناى وضع حمل بميرد و بعد به برکت توسّل به ذات پاک خدا و اولياء الله زنده شود، آيا زوجيّت او باقى است؟
جواب :
در فرض مسأله زوجيّت باقى است.
سوال 874 :
حکم ازدواج دو قلوهاى به هم چسبيده را بيان فرماييد؟
جواب :
در صورتى که بتوانند ترک ازدواج و عمل به احتياط کنند و به عسر و حرج شديد گرفتار نشوند، احتياط آن است که از ازدواج صرف نظر نمايند و اگر ناچار از ازدواجند، آن دو دختر مى توانند به نوبت به ازدواج مرد واحدى در آيند. به اين ترتيب که يکى را به عقد خود در آورد و بعد از طلاق و گذشتن عدّه ديگرى را عقد کند (البتّه براى اين که گرفتار مشکلات طلاق هاى متعدّد نشوند مى توانند از عقد موقّت استفاده کنند). در مورد دو پسر نيز احتياط آن است که اگر ممکن است ازدواج نکنند و در صورت ضرورت انتخاب يک همسر در زمان واحد جايز نيست، ولى مى توانند به طريق بالا با يک زن ازدواج کنند و به هر حال با توجّه به اين که وجود چنين افرادى بسيار کم است ذکر اين احکام شرعى نيز اگر عجيب به نظر برسد، جاى بحث و گفتگو نيست.
سوال 875 :
منظور از عدالت ميان همسران چيست؟
جواب :
منظور از عدالت آن است که بر طبق شئون آنها هرکدام متناسب حالش رفتار کند و عدالت هميشه به معناى مساوات نيست و در مورد حقّ القسم آن است که براى هرکدام يکى از چهار شب را قرار دهد.
سوال 876 :
آيا خلوت با زن نامحرم اگر چه مطمئن باشد مرتکب حرام نمى شود جايز است؟ محدوده خلوت اجنبيّه چيست؟
جواب :
اگر در مکانى هستند که معمولا هيچ کس رفت و آمد نمى کند، خلوت با زن نامحرم محسوب مى شود و خلوت با اجنبيّه اشکال دارد حتّى اگر فکر مى کنند به حرام نمى افتند.
سوال 877 :
حکم چيدن و برداشتن قسمتى از موهاى ابروى خانمها و خالکوبى چيست؟
جواب :
اشکال ندارد.
سوال 878 :
اگر يکى از محارم مردى ملتزم به حجاب شرعى نباشد، آيا مرد حق دارد به خاطر اين کار او را بزند، البتّه بعد از اين که راههاى مختلف زيادى را براى قانع ساختن او پيموده و نتيجه اى نگرفته است؟
جواب :
زدن به منظور امر به معروف و نهى از منکر بدون اجازه حاکم شرع جايز نيست.
سوال 879 :
اگر مردى همسرش را به حجاب شرعى ملتزم نکند، آيا فاسق محسوب مى شود؟
جواب :
اگر نهى از منکر را ترک کند فاسق است.
سوال 880 :
آيا حضانت و نگهدارى پدر و مادر بيمار يا معلول به عهده پسران و دختران وى مى باشد يا دختران در اين مورد مسؤوليتى ندارند؟
جواب :
هردو مسؤوليت دارند.
سوال 881 :
آيا نگهدارى و حضانت پدر و مادرى که داراى پسر نمى باشند به عهده دختران آنها مى باشد؟
جواب :
آرى به عهده دختران است به مقدارى که توان دارند.
سوال 882 :
آيا پرستارى پدر در صورت نياز بر اولاد الزامى است؟
جواب :
احتياط واجب آن است که هزينه پرستارى او را بپردازند و يا شخصاً از او پرستارى کنند.
سوال 883 :
حکم کاروانهاى عروسى که عروس را با بوق زدن و دست زدن در خيابانها مى برند چيست؟
جواب :
اين کارها مناسب اهل دين نيست.
سوال 884 :
اگر زانى و زانيه با يکديگر ازدواج کنند فساد کمترى در محلّ آنها به وجود مى آيد و اصلاح مى شوند در اين صورت آيا مى توان آن دو را مجبور به ازدواج کرد؟
جواب :
کسى را نمى توان مجبور به ازدواج کرد ولى توصيه و ارشاد آنها بلامانع است، همچنين در مواردى که قاضى مى تواند عفو کند و از اجراى حدّ صرف نظر کند حق دارد عفو کردن را مشروط به ازدواج آنها نمايد.
سوال 885 :
بچّه اى که از زنا متولّد شده آيا به زانى داده مى شود يا به زانيه؟
جواب :
از نظر حق حضانت و نگهدارى مانند فرزند حلال زاده است.
سوال 886 :
اگر بچّه ولدالزّنا به دست زانيه داده شود باعث فساد مى شود و موجب لطمه به آبروى يک عدّه مومن آن روستا مى شود امّا اگر شرع مقدّس يا قانون دولت، اين بچه را به اداره بهزيستى تحويل نمايد، هم فساد کم مى شود و هم آبروى چندين مؤمن حفظ مى شود، در اين صورت وظيفه چيست؟
جواب :
بايد حاکم شرع در اين گونه موارد تصميم بگيرد و اگر فسادى هست جلوى آن را بگيرد.
سوال 887 :
فردى که موقع ازدواج وى رسيده، مادرش دخترى را که واجد شرايط مى باشد انتخاب نموده ولى وى از ازدواج با دختر انتخاب شده مادر خوددارى مى کند، حکم شرعى چيست؟
جواب :
پسر مجبور نيست با آن دختر ازدواج کند ولى در احترام مادرکوتاهى نکند.
سوال 888 :
در بحث محلّل، صرف دخول کفايت مى کند يا هر دو بايد ارضا شوند؟
جواب :
دخول کافى است.
سوال 889 :
حکم هداياى قبل از عقد در صورت ادامه يافتن عقد يا به هم خوردن آن را بيان فرماييد.
جواب :
چنانچه عقد به هم نخورد اين اشيا جنبه هديه از طرفين دارد و تصرّف در آن جايز است ولى هرگاه ازدواج به هم بخورد بايد آن هدايا را برگردانند زيرا مرسوم اين است که هدايا را مشروط به انجام عقد مى دانند مگر هداياى جزئى از قبيل موادّ خوراکى که از اين حکم خارج است.
سوال 890 :
اگر صغير، جدّ پدرى نداشته باشد آيا مادر مى تواند بااجازه حاکم شرع قيّم او بشود؟
جواب :
با اجازه حاکم شرع مانعى ندارد.
سوال 891 :
بين دو طايفه، در محلّى درگيرى واقع مى شود و چشم پسر بچه اى نابينا مى شود، به عنوان وجه المصالحه دختر ده ساله اى را با اجازه وليّش براى برادر بچه 8 ساله اى که چشمش از بين رفته بود عقد مى کنند. خود دختر ادّعا مى کند من راضى نبوده و نيستم. در قانون سنّ پسر و دخترى که بتوانند مستقلا در کارهاى خود مداخله کنند 18 سال است و کمتر از 18 سال بايد به دادگاه مراجعه و دادگاه به پزشک متخصص ارجاع مى دهد که بالغ و رشيده باشند، چنانچه پزشک متخصص قانونى بر بلوغ و رشد گواهى کند، دادگاه قبل از سن 18 سالگى حکم رشد صادر مى کند. در اين مورد چنين اقدامى نشده ليکن در سن 16 سالگى صورت جلسه اى بين زوجين به اين کيفيت که تا پايان تحصيلات متوسطه زوجين به تحصيل خود ادامه دهند، تنظيم شده است. در همين صورت جلسه نيز دختر ادعا مى کند پدر و مادرم تهديدم کردند من امضاکردم. اين ازدواج در بعضى از روستاها مرسوم بوده و هست. در ضمن در مسأله 4 تحرير الوسيله در فصل اولياى عقد آمده است که «يشترط في صحة تزويج الاب و الجد و نفوذه عدم المفسده» و در آخر مسأله ذکر شده «بل الاحوط مراعات المصلحة» آيا اين عدم مفسده و رعايت مصلحت مربوط به دختر مى باشد يا به پدر و فاميل دختر؟ آيا چنين عملى اصلا درست است يا نه؟
جواب :
رعايت مصلحت و مفسده مربوط به دختر است يعنى مصالح دختر
بايد در نظر گرفته شود ارتباطى به پدر و مادر ندارد و ملاحظات فاميلى و جبران خسارتها، نمى تواند مجوز باشد که صغير مال المصالحه شود و امّا در مورد کبير شرعى واضح است که بدون رضاى او عقد صحيح نيست.
سوال 892 :
حکم ازدواج معاطاتى چيست و چه شرايطى دارد؟ اگر يکى از مقلّدين شما در اين مسأله (به فرض عدم صحّت ازدواج معاطاتى به نظر شما) به مرجع ديگرى رجوع نمايد حکم چيست؟ اگر فردى به علّت عدم آشنايى به حکم (در صورت عدم صحّت ازدواج معاطاتى) با فردى به اين طريق ازدواج کند و بعد حکم را بفهمد وظيفه اش چيست؟
جواب :
چيزى به نام ازدواج معاطاتى نداريم چنين ازدواجى باطل است.
سوال 893 :
اگر مردى با زن نامحرمى تفخيذ کند و انزال شود و فرزندى منعقد گردد بى آن که دخول صورت گرفته باشد حکم فرزند و زوال بکارت که بر اثر تولد فرزند حاصل مى شود چيست؟
جواب :
هرگاه يقين داشته باشد که انزال نمى شود، بعيد نيست فرزند آنها همچون فرزند شبهه باشد و اگر احتمال مى داده است، خالى از اشکال نيست و در مورد مهرالمثل اگر زن با ميل و رضايت خود حاضر شده و احتمال اين امر را مى داده مهرالمثل ندارد و اگر احتمال نمى داده و رضايت به غير تفخيذ نداشته، احتياط واجب دادن مهرالمثل است.
سوال 894 :
اگر زن به خاطر انجام مستحبات زياد، دچار خستگى مفرط شود به طورى که مرد نتواند تمتّعات لازم را از او ببرد، آيا مرد حق دارد او را از انجام چنين مستحباتى نهى نمايد و آيا اطاعت از شوهر در اين جا لازم است؟
جواب :
مرد نمى تواند او را نهى کند مگر به طور کلّى تمتّع از بين برود و در اين صورت چون مزاحم حقّ شوهر است زن بدون اجازه او نمى تواند اقدام کند.
سوال 895 :
اگر مردى به هيچ وجه قادر به ازدواج نباشد يعنى هميشه در امور زندگيش با شکست مواجه بوده و حتّى قادر به سبکترين نوع ازدواج هم نيست و ازدواج نکردن هم موجب اختلالاتى در بدنش مى شود، آيا مى تواند به وسيله خوردن دارو و يا عمل جراحى، مردى خود را از بين ببرد؟
جواب :
جايز نيست و بايد صبر کند تا خداوند فرجى براى او فراهم سازد.
سوال 896 :
همسر شهيدى که يک پسر دارد پس از گذشتن چند سالى ازدواج کرده است، پدر شهيد مى گويد: من به عنوان ولىّ نمى گذارم نوه ام در خانه بيگانه بماند چون من وظيفه دارم او را پرورش دهم و فعلا اين پسر بچه 5 ساله است، مادرش مى گويد: من به عنوان مادر، او را پرورش مى دهم، از نظر اسلام کدام يک مقدّم هستند؟
جواب :
در مورد نگهدارى بچه و پرورش او تا زمان بلوغ، مادر بچه بر جدّ او مقدّم است حتّى در صورتى که شوهر کند، ولى در مسأله ولايت بر اموال حق با جدّ است و مادر ولايتى بر اموال کودک ندارد.
1. قواعد شهيد، صفحه 381، جلد 1 و مسالک اوائل کتاب نکاح.