احکام اولاد
سوال 1023 :
ـ مستدعى است آداب مربوط به ولادت نوزاد را بيان فرماييد:
جواب :
بعد از ولادت چند چيز مستحب است:
1 ـ غسل دادن نوزاد با اطمينان به عدم ضرر.
2 ـ پوشاندن نوزاد با جامه و لباس سفيد.
3 ـ گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گش چپ او.
4 ـ برداشتن کام او با آب فرات و تربت حضرت سيدالشهدا(عليه السلام) و نيز مى توانند با خرما کام او را بردارند.
5 ـ انتخاب نام خوب براى او. و بهترين نامها نامى است که عبوديت براى خدا را برساند، مانند عبدالله و عبدالرحمن و عبدالرحيم، و يا نامهاى انبياء عظام و يا ائمه معصومين(عليهم السلام) بويژه نام محمد. و براى دختر، نامهاى زنان صالحه به ويژه نام فاطمه بهتر است.
6 ـ وليمه ولادت.
7 ـ مستحب است روز هفتم، سر نوزاد را بتراشند و هم وزن موهاى تراشيده شده، طلا يا نقره صدقه بدهند.
----------
(صفحه388)
سوال 1024 :
ـ لطفاً حکم ختنه را بيان فرماييد.
جواب :
ختنه پسر واجب است و احتياط اين است که ولىّ، پيش از بالغ شدن بچه، او را ختنه کند و مستحب است ختنه روز هفتم تولد انجام شود و وليمه ختنه نيز مستحب است. و چنانچه پسر را تا بالغ شدن ختنه نکردند، واجب است خودش ختنه کند و ختنه شرط صحت طواف در حج و عمره است، چه حج و عمره واجب باشند يا مستحب، ولى بنابر اقوى شرط صحت نماز و ساير عبادات نيست.
سوال 1025 :
ـ لطفاً مسائل و آداب مربوط به عقيقه را بيان فرماييد.
جواب :
عقيقه کردن براى نوزاد از مستحبات مؤکّد است و کسانى که قدرت مالى دارند مستحب است روز هفتم تولد نوزاد خود عقيقه کنند و اگر از روز هفتم تأخير افتاد، ساقط نمى شود، بلکه هر وقت فراهم شد مى توانند عقيقه کنند و اگر براى نوزاد عقيقه نکردند مستحب است خودش هر زمانى که قدرت پيدا کرد ولو تا آخر عمر، براى خودش عقيقه کند و پرداختن پول عقيقه به فقرا به جاى عقيقه کفايت نمى کند، بلى چنانچه کسى روز عيد قربان، قربانى کند به جاى عقيقه محسوب مى شود و کفايت مى کند.
در استحباب عقيقه فرقى بين دختر و پسر نيست، ولى مستحب است براى پسر حيوان نر و براى دختر حيوان ماده عقيقه کنند.
در استحباب عقيقه فرقى بين نوزاد اول و دوم و غيره نيست.
کسانى که قدرت مالى ندارند مستحب است هر زمانى که قدرت پيدا کردند براى نوزاد خود عقيقه کنند.
عقيقه بايد گوسفند يا گاو يا شتر باشد و حيوان ديگر مثل مرغ و نحوه کفايت نمى کند.
----------
(صفحه389)
گوسفند لازم نيست ميش باشد، بلکه بز هم کفايت مى کند، ولى مستحب است شرايط قربانى را داشته باشد و چاق و فربه باشد.
سوال 1026 :
ـ اگر هنگام ذبح عقيقه دعاى خاصى وارد شده، بفرماييد.
جواب :
از امام صادق(عليه السلام) نقل شده که فرمود هنگام سربريدن عقيقه بگوييد:
«وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلّذى فَطَرَالسَّماواتِ وَالأَرضَ حَنيفاً مُسْلماً وَ ما أَنَا مِنَ المُشْرکينَ اِنَّ صَلاتى وَ نُسُکى وَ مَحْياىَ وَ مَماتى لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ، لاشَريکَ لَهُ وَ بِذلِکَ اُمِرْتُ وَ اَنَا مِنَ الْمُسْلِمينَ، اَللّهُمَّ مِنْکَ وَلَکَ بِسْمِ اللهِ وَاللهُ اَکْبَرُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمد، اَللّهُمَّ لَحْمُها بِلَحْمِهِ وَ دَمُها بَدِمِهِ وَعَظْمُها بِعَظْمِهِ وَ شَعْرُها بِشَعْرهِ وَ جِلْدُها بِجِلْدِهِ اَللّهُمَّ اجْعَلْها وِقاءً» و نام نوزاد را ببريد و حيوان را ذبح کنيد.(1)
سوال 1027 :
ـ گوشت عقيقه را به چه صورتى مصرف کنيم؟
جواب :
بهتر است عقيقه را بطور ساده با آب و نمک به پزند و حدّاقل ده نفر از مؤمنين را دعوت کنند تا از آن بخورند و براى نوزاد دعا کنند و مى توانند گوشت آن را بصورت خام يا پخته تقسيم کنند.
مکروه است که مادر و پدر و خواهر و برادر نوزاد (عائله پدر نوزاد) از عقيقه بخورند و کراهت، نسبت به مادر بيشتر است.
نيز شکستن استخوانهاى عقيقه مکروه است و چنانچه بخواهند گوشت آن را بصورت خام تقسيم کنند بهتر است طورى قطعه قطعه کنند که استخوانهاى آن شکسته نشود گرچه شکستن هم اشکالى ندارد.
ضمناً استحباب دفن کردن استخوانهاى عقيقه و بعضى از کارهايى که در بعضى جاها مرسوم و معروف است، ثابت نشده و مدرکى ندارد.
----------
1 ـ وسائل، ج 15، ص 155 .
----------
(صفحه390)
سوال 1028 :
ـ آيا در صورت فوت پدر، مادر بر فرزند صغير ولايت دارد؟ به اين صورت که اموال صغير را بفروشد؟ و در صورت عدم ولايت آيا معامله فضولى است؟ و چنانچه صغار بعد از کبير شدن به چنين معامله اى راضى نشوند آيا خريدار بايد ملک مورد معامله را تحويل صغار بدهد؟
جواب :
اگر پدر در ضمن وصيت خود مادر را به عنوان قيم صغار تعيين کرده مادر در حدود قيموميت تعيين شده مى تواند در اموال صغار تصرف کند، در غير اين صورت فروش اموال آنها فضولى است و حکم بيع فضولى را دارد.
سوال 1029 :
ـ دختر صغيرى پدر خود را از دست داده و مادرش نيز شوهر کرده است و دختر بچه داراى مادر و مادر پدر است، حق الحضانة باکدام يک از اينهاست؟
جواب :
در فرض سوال که ظاهراً مادر از حق الحضانه خود صرف نظر کرده است چون مادر او و مادر شوهر در يک طبقه ارث قرار دارند، هيچ يک بر ديگرى تقدم ندارند، لذا حق الحضانه با قرعه تعيين مى شود.
البته مادر مادر مى تواند اين حق را به مادر پدر واگذار کند. و بهتر است مصلحت طفل رامنظور کنند و با تراضى و توافق و مصالحه مسأله را حل و خاتمه دهند.
سوال 1030 :
ـ مراتب حق الحضانه طفل را بصورت مشروح بيان فرماييد.
جواب :
بطور کلى حق حضانت طفل در مدت رضاع و شيرخوارگى يعنى تا دو سالگى با مادر است، چه او را شير بدهد و چه شير ندهد، پسر باشد يا دختر. و پدر در اين مدت حق گرفتن او را ندارد. پس از دو سال اگر طفل پسر باشد پدر احق است، و اگر دختر باشد مادر تا هفت سالگى احق است.
(صفحه391)
وحتى اگر زن مطّلقه شود، تا شوهرنکرده حق الحضانه او محفوظ است.
بلى اگر شوهر کرد حق الحضانه او ساقط و به پدر مى رسد، و اگر پدر فوت کند، حق الحضانه با مادر است، هر چند شوهر کند و با وجود مادر حق الحضانه به شخص ديگر نمى رسد، و اگر مادر فوت کند و پدر زنده باشد، حق الحضانه به پدر مى رسد. و اگر پدر و مادر فوت کنند حق الحضانه با جد پدرى است و با نبودن جد پدرى و با نبودن وصى به اقارب و خويشان طفل مى رسد، به ترتيب مراتب ارث. و اگر دو نفر يا بيشتر در يک طبقه ارثى هستند، با قرعه تعيين مى شود. ولى در مورد وصى و ساير خويشان و اقارب اگر تراضى و توافق و تصالح کنند مطابق احتياط است.
سوال 1031 :
ـ فرموده ايد حق حضانتِ مادر، براى دختر هفت سال و براى پسر دو سال است، بفرماييد آيا به مجرد ورود کودک به سن دوسالگى يا هفت سالگى، حق حضانت مادر تمام مى شود، يا ملاک تمام شدن هفت سال يا دوسال مى باشد؟
جواب :
ملاک تمام شدن دو سال قمرى در پسر و تمام شدن هفت سال قمرى، در دختر است.
سوال 1032 :
ـ آيا مادر مى تواند در مدّت سرپرستى و حفظ و پرورش نوزاد، پدر را از ديدن فرزندش محروم و از ملاقات آنها با يکديگر ممانعت کند؟
جواب :
بطور کلى، در ايام سرپرستى و حفظ فرزند، توسط هر کدام از پدر و مادر، اگر ديگرى بخواهد فرزندش را ببيند يا اينکه به او چيزى بدهد يا مشکل يا نياز او راحل و برطرف کند يا بخواهند ساعاتى با هم و در کنار هم باشند، ديگرى نبايد مانع شود، بلى چنانچه بودن آنها با هم موجب فساد و انحراف اخلاقى بچه شود، ممانعت مانعى ندارد.
----------
(صفحه392)