پرداخت دين
سوال 1176 :
در حال حاضر که ارزش و قدرت خريد اسکناس هر روز کمتر مى شود، نظر خود را در کيفيت اداى دين يا مضمون به بيان فرماييد.
جواب :
در مواردى که ذمه شخص به مثلى مشغول شده، همان مثل را مديون و ضامن است و در مواردى که قيمى به ذمه تعلق گرفته، قيمت را ضامن است و کم و زياد شدن قدرت خريد، يا گران شدن و ارزان شدن، مغير تکليف و ذمه نمى شود. البته در مورد قيميات لازم است همان قيمت روز ادا را بپردازد.
سوال 1177 :
شخصى ده سال پيش مبلغى را به ديگرى قرض داده، آيا جايز است بعنوان تورّم، پول زيادترى بگيرد؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 1178 :
اگر شخصى به کسى مديون باشد و او خبر ندارد، آيا مى تواند آن دين را بعنوان هديه به او بدهد يا کادويى بخرد و تحويل دهد و موضوع را نگويد؟
جواب :
اگر دين پول بوده مى تواند به عنوان هديه بدهد، يا همان مقدار پول را
(صفحه305)
با پست بفرستد و بنويسد که مال شما است بدون اينکه خود را معرفى کند و يا در پاکت بگذارد و داخل منزل او بيندازد و راههاى ديگر. اما تبديل آن به کادو يا چيزى ديگر مبرئ ذمّه نيست. مگر اينکه احراز کند که او راضى مى شود. و اگر دين پول نبوده بايد به هرنحو ممکن مثل آن را ـ اگر مثليست ـ يا قيمت آن را ـ اگر قيمى بوده ـ به او برساند.
سوال 1179 :
شخصى با کسى قراردادى براى انجام کارى بسته است. ولى بعد از تمام شدن از پرداخت وجه خوددارى مى کند. با توجه به اينکه مالى از کارفرما نزد کارگر موجود است، آيا مى تواند به اندازه طلب در آن تصرف کند؟
جواب :
چنانچه قرارداد شرعى باشد و شما از پرداخت وى مأيوس باشيد، مجازيد به اندازه طلب از مال سپرده شده نزد شما، برداريد.
سوال 1180 :
در صورت علم به صاحب دين و جهل به مقدار آن وظيفه چيست؟
جواب :
مقدارى را که يقين دارد مديون است بپردازد.
سوال 1181 :
کسى از ديگرى مبلغى اسکناس يا چک به قرض الحسنه مى گيرد و پس از دو سال که عين همان اسکناس را پس مى دهد در حدود سى درصد قدرت خريد خود را از دست مى دهد; حال اگر داين و مديون در اوّل قرض الحسنه شرط کنند که مديون در بازپرداخت دين، مبلغى را ادا کند که قدرت خريدى معادل مبلغ فعلى قرض الحسنه داشته باشد، آيا چنين قراردادى شرعاً مجاز و قابل اجرا است؟
جواب :
شرط مذکور نافذ نيست و همان مبلغى را که قرض گرفته ضامن است و قدرت خريد پول در اين مسأله اثر ندارد.
سوال 1182 :
اينجانب کاسب بودم و برادر کوچکى داشتم که به تقاضاى پدرم بنا شد نزد من زندگى کند و از کلاس چهارم ابتدايى کليه مخارج او را پرداخته ام تا اين که ديپلم گرفت، در اين مدت کمکهاى زيادى در امور خانه و مغازه به من کرده است، و از قبل هم قراردادى براى گرفتن و دادن اجرت در بين نبوده. پس از مدتى بنا شد بيست هزار تومان به او بدهم و الآن از آن تاريخ چند سالى مى گذرد. اما ايشان چون به اين مبلغ رضايت نداشت براى گرفتن آن به
(صفحه306)
من مراجعه نکرد، با اينکه من بارها جريان پول را به ايشان متذکر شده بودم. با توجه به مطالب فوق به سوالات ذيل پاسخ بفرماييد:
1 ـ آيا بر اثر گذشت زمان به پول او چيزى اضافه شده يا نه؟
2 ـ اکنون او مدعى است که چون با پول من کاسبى کرده اى، به پول من هم اضافه شده، آيا اين ادعاى او صحيح است يا نه؟
جواب 1 و 2 ـ اگر سرمايه از شما است، منافع سرمايه از خود شما است و او فقط پول خود را حق دارد و اگر در سرمايه شريک است به نسبتى که شرکت دارد، در سود هم شريک است.