معادن
سوال 6 :
- در بستان آباد، چهار سال است که کارخانه گچى دائر شده، و هر روز هفتصد تن بلکه بيشتر محصول آن مى‌شود، و روزانه چهار هزار نفر (اعمّ از کارگر، شوفر، معدنچى، آتشبار و غيره) در آن کار مى‌کنند، و هفتاد درصد مصرف گچ آذربايجان شرقى و غربى از اين کارخانه تأمين مى‌شود. اين کارخانه شرکت سهامى بوده و چهار سال است که به موجب مدارک إداره صنايع و معادن از معدن گچ قريه "کلو" سنگ خام استفاده مى‌کند. پس از انقلاب أهالى قريه از استخراج سنگ معدن مانع مى‌شوند، و مى‌گويند يا بايد "کارخانه" معدن سنگ را از ما إجاره نمايد و يا در ازاء هر تن سنگ مبلغى به ما بدهد؛ زيرا معدن در زمين ماست و زباله و خاکهاى روى معدن بر مزارع و مراتع ما مى‌ريزد.
سهامداران کارخانه مزبور مزارع و مراتع اطراف معدن را از رعايا خريده‌اند، و احيانا هر موردى خريده نشده حاضرند ضرر مالى را به آنها بدهند، کميته بستان آباد هرچه نصيحت کرده أهالى قريه زير بار نمى‌روند، در نتيجه کارخانه به حالت نيمه تعطيل در آمده و فعلا از سنگهاى ذخيره که در محوّطه کارخانه است استفاده مى‌شود که عن قريب تمام مى‌شود و از نظر اقتصادى ضربه‌اى بر کشور وارد خواهد شد، لطفا حکم شرعى اين مسأله و وظيفه أهالى را مشخّص فرمائيد؟
جواب:
- اگر معدن در ملک شخصى يا حريم ملک شخصى است بايد رضايت مالک تحصيل شود، و اگر در زمينهاى موات است که ملک کسى نيست رضايت أهالى معتبر نيست، و براى رسيدگى به مطلب بايد به إداره مسؤول در دولت اسلامى مراجعه شود.
استفتاءات، ج3، ص: 18
سوال 7 :
- در قريه‌اى معدن نمکى وجود دارد که در زمان طاغوت عدّه‌اى از سرمايه داران با مال الإجاره ناچيزى آن را إجاره کرده بودند، بعد از پيروزى انقلاب مردم فقير که روح تازه در کالبدشان دميده شده بود از تصرّف مستأجرين سابق جلوگيرى به عمل آورده و با إجازه دادگاه انقلاب اصفهان خود رسما به بهره بردارى پرداخته و درآمد آن را- که روزانه هفتصد تومان است- با إجازه از ستاد جهاد سازندگى به مصرف عمران محلّ رسانده‌اند.
حال آيا إجازه مى‌فرمائيد مقدارى از آن درآمد را به مصرف فقراء محلّ برسانيم؟
جواب:
- اگر معدن مذکور در ملک شخصى کسى است تصرّف در آن منوط است به إذن مالک آن، و اگر در اراضى موات است هر کس هر مقدار از آن بهره بردارى کند مالک مى‌شود، و چنانچه دولت اسلامى مقرّراتى داشته باشد بايد مراعات شود.
سوال 8 :
- تپّه‌اى است که جزء مرتع روستا مى‌باشد و مالکى ندارد، شخصى دست به حفّارى زده و قطعه‌هائى از سفال و ظروف عتيقه در آن تپّه پيدا نموده است، شرعا فروش و تصرّف آنها چه صورت دارد؟
جواب:
- اگر مالکى براى آن پيدا نشود ملک واجد است، ولى بايد خمس آن را بدهد و چنانچه دولت اسلامى مقرّراتى در اين باب دارد واجب است مراعات شود.
استفتاءات، ج3، ص: 19
ي
ستفتاءات ج3 32 س 12 ..... ص : 32