احکام هبه
سوال 494 :
در مدارس معمولاً به جهت قدر داني از مربيّان و معلّمين هدايايي از طرف مدرسه يا از طرف دانش آموزان، به مناسبت روز گراميداشت مقام معلّم اهداء مي‌کنند آيا گرفتن اينگونه هدايا شرعاً اشکال دارد؟
جواب :
دادن اين گونه هدايا، به معلّمان در هر دو مورد اشکالي ندارد، ولي اگر در موردي بدانيم که هديه دهنده نظري دارد و مي‌خواهد با او بر خلاف ضوابط عمل شود بايد از گرفتن آن خودداري گردد.
سوال 495 :
اخيراً مشاهده مي‌شود که مسابقات مختلفي انجام مي‌گيرد که شرط شرکت در اين مسابقه پرداخت مبلغي معين به همه پاسخ‌هاي صحيح مسابقه مي‌باشد که البته به ادعاي برگزار کنندگان اين مسابقات جوايزي نيز از همين مبالغ جمع آوري شده به تعداد محدودي به قيد قرعه مي‌دهند و اضافه را به ادّعاي خودشان به مصرف آن مرکز يا امور خيريه مي‌رسانند؟
سوال اين است اوّلاً شرکت در اين مسابقه جايز است؟ ثانياً پرداخت اين مبلغ در صورت جواز، مسابقه و اخذ پرداخت وجه چگونه بايد باشد؟
جواب :
چون اهداء کنندگان آن پول‌ها را هبه مي‌کنند و از پولهاي جمع آوري شده به عدّه‌اي از افراد با قرعه داده مي‌شود و در راه مشروع صرف مي‌شود اشکال ندارد.
سوال :
آيا اهداء ثواب واجبات عيني شخصيِ عبادي مانند نماز يوميّه و واجبات مالي مانند خمس به ارواح انبياء و اولياء و يا به عنوان مثال به ذوي الحقوق و غيره جايز است يا خير؟ چنانچه ظاهراً در اعمال مستحبي بي اشکال است.
جواب :
در فرض سوال اهداء ثواب جايز است.
سوال 496 :
خانواده‌اي با پول شيربهائي که از داماد گرفته‌اند براي عروس جهيزيه خريده‌اند پس از چندي امر آنان منجر به طلاق شده است. حال هنگام جدايي آيا لوازم و جهيزيه خانه از آن شوهر است يا زن؟
جواب :
بستگي به آداب و رسوم هر محل دارد که به چه نيّت مي‌دهند اگر بقصد هبه داده‌اند چنانچه عين آن باقي است و عروس هم رَحِم آنان نباشد مي‌توانند پس بگيرند و اگر باقي نيست نمي‌توانند پس بگيرند و چنانچه بعنوان بخشي از مهر داده باشند متعلّق به عروس است و نمي‌توانند پس بگيرند.
سوال 497 :
شخصي بخاطر فعاليت و تلاش در مجموعه‌اي در سال 77 به رتبه اول برگزيده شده است و در سال 78 هديه‌اي قابل توجه بخاطر رتبه اوّل به مجموعه اهداء گرديده است حال سوال اين است که هديه براي شخص ساعي و تلاشگر است يا براي افراد ديگر؟ اگر شخص تلاشگر از مجموعه در سال بعد جدا شود آيا هديه براي شخص جايگزين است يا شخص تلاشگر؟
جواب :
اگر هديه به مجموعه اهداء شده متعلّق به مجموعه است نه فرد، چنانچه اگر به فرد داده شده مربوط به شخص او مي‌باشد.
سوال 498 :
مردي براي زن خود مقداري زيور آلات و طلا که تقريباً به قيمت امروز پانصد هزار تومان مي‌باشد، خريده و بعد از 14 سال مرد زن خود را طلاق مي‌دهد يا به عللي زن از مرد طلاق مي‌گيرد امّا مرد زيور آلات را همراه با آنچه از قبل براي خود زن بوده است را پس مي‌گيرد و ادّعا مي‌کند که در حال همسري، براي شما خريدم و بخشيدم. و زن نيز ادّعاء مي‌کند من در خانه تو خانه داري و بچّه داري کرده‌ام، و مرد با وعده اينکه: ثُلث خانه‌اي را که مي‌سازم به نام شما خواهم کرد، طلاها را پس گرفته و او را طلاق مي‌دهد. آيا مرد حقّ دارد زيور آلات را بگيرد يا به وعده خود عمل ننمايد؟
جواب :
طلاهائي که شوهر به زن هبه نموده اگر عين آنها باقي است شوهر مي‌تواند آنها را مسترد نمايد و طلاهائي که مربوط به خود زن بوده و شوهر بر داشته که خانه بخرد يا بسازد بايد يا خود آنها يا عوض آنها را به زن مسترد نمايد و کارهائيکه زن در خانه شوهر انجام داده و همچنين بچه‌داري اگر مجّاني انجام نداده حق اجرت المثل از شوهر را دارد.
سوال 499 :
آيا مي‌توان به حمل (در شکم مادر) چيزي را هبه نمود؟ اگر هبه مزبور امکان‌پذير است چه کسي بايد آن را «قبول» کند؟ آيا پدر يا جدّ پدري قبل از تولّد، بر حمل ولايت دارد؟
جواب :
خير به حمل نمي‌توان هبه نمود.
سوال 500 :
در ازدواج دختر و پسري پدر داماد مبلغي به پدر عروس بعنوان شير بهاء داده و اين کار بعد از آن که به محضر رفته بودند انجام شده است امّا قبل از آزمايش بنا به عللي برنامه بهم مي‌خورد، آيا اين پول به صاحب اصلي يعني پدر داماد مي‌رسد يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور، اگر بعنوان حقّ الزحمه و جعاله به پدر دختر داده که موضوع ازدواج را عملي سازد بعد از آنکه امر ازدواج عملي نشد به پدر داماد مسترد مي‌شود، همچنين اگر بعنوان هبه غير معوّضه به وي داده شده و آن مال باقي است باز هم پدر داماد مي‌تواند آن را مسترد نمايد ولي اگر بعنوان هبه معوّضه به او داده يا هبه مطلق بوده و آن مال باقي نمانده است به پدر داماد مسترد نميشود.
سوال 501 :
مردي دو دانگ از شش دانگ ملک خود را به همسرش بصورت هبه غير معوّض واگذار نموده (بدون منافع) و هنوز قبض صورت نگرفته بدلائل مختلف از قصد خود برگشته است، آيا زن مي‌تواند او را ملزم به انتقال سند نمايد يا اساساً ادّعايي بنمايد ياخير؟
جواب :
در فرض سوال زن نسبت به ملک مذکور حقّي ندارد.