اَحکامِ حواله دادن
مسأله 2285 :
اگر انسان طلبکار خودرا حواله بدهد که طلب خود را از ديگري بگيرد وطلبکار قبول نمايد ، بعد ازآنکه حواله درست شد . که به او حواله شده بدهکار مي شود ، وديگر طلبکار نمي تواند طلبي را که دارد از بدهکار اوّلي مطالبه نمايد .
مسأله 2286 :
بدهکار وطلبکار وکسي که سر او حواله شده ، بايد مکلّف وعاقل باشند وکسي آنها را مجبور نکرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند، يعني مال خودرا در کارهاي بيهوده مصرف نکنند ولي اگر بعد از بالغ شدن سفيه شده باشند تا حاکم شرع آنان را از تصرّف در اموالشان جلوگيري نکرده معامله ايشان اشکال ندارد ونيز اگر حاکم شرع کسي را به واسطة ور شکستگي از تصرّف در اموالش جلوگيري کرده باشد ، نمي شود اورا حواله بدهند که طلبش از ديگري بگيرد وخودش هم نمي تواند به کسي حواله بدهد ولي اگر حواله بر کسي مديون نيست داده شود در حواله دهنده وکسي که به او حواله شده ، مجبور نبودن شرط نيست .
مسأله 2287 :
اگر سر کسي حواله بدهند که بدهکار است ، احتياط واجب آن است که قبول کند ولي حواله دادن سر کسي که بدهکار نيست ، در صورتي صحيح است که او قبول کند ، ونيز اگر انسان بخواهد به کسي که جنسي بدهکار است ؛جنس ديگر حواله دهد مثلاً به کسي که جو بدهکار است گندم حواله دهد ؛ تا او قبول نکند حواله صحيح نيست .
مسأله 2288 :
موقعي که انسان حواله مي دهد بايد بدهکار باشد ، پس اگر بخواهد ازکسي قرض کند ، تا وقتي از او قرض نکرده نمي تواند او را به کسي حواله دهد که آنچه را بعداً قرض مي دهد واز آن کس بگيرد .
مسأله 2289 :
حواله دهنده وطلبکار بايد مقدار حواله وجنس آن را بدانند ، پس اگر مثلاّ ده من گندم وده تومان پول به يک نفر بدهکار باشد وبه او بگويد يکي از دو طلب خود را از فلاني بگير؛ وآن را معيّن نکند ، حواله درست نيست .
مسأله 2290 :
اگر بدهي واقعاً معيّن باشد ولي بدهکار وطلبکار در موقع حواله دادن ، مقدار آن يا جنس آن را ندانند ، حواله صحيح است ؛ مثلاً اگر طلب کسي را در دفتر نوشته باشد وپيش از ديدن دفتر حواله بدهد وبعد دفتر را ببيند وبه طلبکار مقدار طلبش را بگويد ، حواله صحيح است .
مسأله 2291 :
طلبکار مي تواند حواله را قبول نکند ؛ اگر چه کسي که به او حواله شده فقير نباشد ودر پرداختن حواله هم کوتاهي ننمايد .
مسأله 2292 :
اگر کسي حواله بدهد که بدهکار نيست ، چنانچه او حواله را قبول کند ، پيش از پرداختن حواله نمي تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد ولي اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتري صلح کند ، کسي که حواله را قبول کرده مي تواند تمام مقدار حواله شده را از حواله دهنده مطالبه نمايد .
مسأله 2293 :
بعد از آنکه حواله درست شد ، حواله دهنده وکسي که به او حوال شده ، نمي توانند حواله را بهم بزنند ، وهر گاه کسي که به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد يعني غير از چيزهائي که در دَيْن مستثني است مالي داشته باشد که بتواند حواله را بپردازد اگر چه بعداَ فقير شود ، طلبکار هم نمي تواند حواله را بهم بزند وهمچنين است اگر موقع حواله فقير باشد وطلبکار بداند فقير است ولي اگر نداند فقير است وبعد بفهمد ، اگر چه در آن وقت مالدار شده باشد ؛ طلبکار مي تواند حواله را بهم بزند وطلب خودرا از حواله دهنده بگيرد .
مسأله 2294 :
اگر بدهکار وطلبکار وکسي ککه به او حواله شده ؛ يا يکي از آنان براي خود حقّ بهم زدن حواله را قرار دهند ، مطابق قراري که گذاشته اند، مي توانند حواله را بهم بزنند .
مسأله 2295 :
اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد ، چنانچه به خواهش کسي که به او حواله شده داده است ذمّة او بري مي شود ومي توانند چيزي را که داده از او بگيرد . واگر بدون خواهش او داده وقصدش اين بوده که عوض آن را نگيرد ، نمي تواند چيزي را که داده از او مطالبه نمايد .