آب مطلق و مضاف
مسأله 15 :
آب يا مطلق است يا مضاف : آب مضاف آبى است که آن را از چيزى بگيرند: مثل آب هندوانه و گلاب , يا با چيزى مخلوط باشد, مثل آبى که بقدرى باگل و مانند آن مخلوط شود, که ديگر به آن آب نگويند و غير اينها آب مطلق است , وآن بر پنج قسم است : اول - آب کر.
دوم - آب قليل .
سوم - آب جارى .
چهارم - آب باران .
پنجم - آب چاه .
1 - آب کر
مسأله 16 :
آب کر مقدار آبى است که اگر در ظرفى که طول و عرض و عمق آن هريک سه وجب باشد بريزند, آن ظرف را پر کند.
و احتياط آن است که هر بعد آن سه وجب و نيم باشد, و وزن آن از صد و بيست و هشت من تبريز بيست مثقال کمتراست .
مسأله 17 :
اگر عين نجس مانند بول و خون يا چيزى که نجس شده است مانندلباس نجس به آب کـر بـرسد, چنانچه آن آب , بو يا رنگ يا مزه نجاست را بگيرد,نجس مى شود و اگر تغيير نکند نجس نمى شود.
مسأله 18 :
اگر بوى آب کر بواسطه غير نجاست تغيير کند, نجس نمى شود .
مسأله 19 :
اگر عين نجس مانند خون به آبى که بيشتر از کر است برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتى از آن را تغيير دهد, چنانچه مقدارى که تغيير نکرده کمتر از کر باشدتمام آب نجس مى شود و اگر به اندازه کر يا بيشتر باشد, فقط مقداريکه بو يا رنگ يامزه آن تغيير کرده نجس است .
مسأله 20 :
آب فواره اگر متصل به کر باشد, آب نجس را پاک مى کند.
ولى اگر قطره قطره روى آب نـجـس بريزد, آن را پاک نمى کند, مگر آن که چيزى روى فواره بگيرند,تا آب آن قبل از قطره قـطره شدن , به آب نجس متصل شود و بنا بر احتياط واجب بايد آب فواره با آن آب نجس مخلوط گردد.
مسأله 21 :
اگر چيز نجس را زير شيرى که متصل به کر است بشويند, آبى که از آن چيز مى ريزد اگر متصل به کر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد و عين نجاست هم در آن نباشد پاک است .
مسأله 22 :
اگـر مقدارى از آب کر يخ ببندد و باقى آن به قدر کر نباشد, چنانچه نجاست به آن برسد نجس مى شود, و هر قدر از يخ هم آب شود نجس است .
مسأله 23 :
آبى که به اندازه کر بوده , اگر انسان شک کنداز کر کمتر شده يا نه , مثل آب کر است , يـعنى نجاست را پاک مى کند و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمى شود.
و آبى که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد بمقدار کر شده يا نه حکم آب کر را ندارد.
مسأله 24 :
کر بودن آب به دو راه ثابت مى شود: اول - آن که خود انسان يقين يا اطمينان پيدا کند.
دوم - آن که دو مرد عادل خبر دهند.
2 - آب قليل
مسأله 25 :
آب قليل آبى است که از زمين نجوشد و از کر کمتر باشد.
مسأله 26 :
اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد, يا چيز نجس به آن برسد نجس مى شود.
ولى اگر از بالا با فشار روى چيز نجس بريزد, مقدارى که به آن چيز مى رسدنجس و هر چه بالاتر از آن است پاک مى باشد.
مسأله 27 :
آب قليلى که براى برطرف کردن عين نجاست روى چيز نجس ريخته شود و از آن جـدا گـردد نجس است , و آب قليلى که بعد از بر طرف شدن عين نجاست براى آب کشيدن روى آن مـى ريـزنـد واز آن جـدا مـى شـود وبـعـداز آن محل پاک مى شودپاک است ,وآبى که باآن مخرج بول وغائط رامى شويند باپنج شرطپاک است : اول : آن که بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد.
دوم : نجاستى از خارج به آن نرسيده باشد.
سوم : نجاست ديگرى مثل خون با بول يا غائط بيرون نيامده باشد.
چهارم : ذره هاى غائط در آب پيدا نباشد.
پنجم : بيشتر از مقدار معمول نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.
3 - آب جارى
مسأله 28 :
آب جارى آبى است که از زمين بجوشد و جريان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
مسأله 29 :
آب جارى اگر چه کمتر از کر باشد, چنانچه نجاست به آن برسد, تاوقتى بو يا رنگ يا مزه آن بواسطه نجاست تغيير نکرده پاک است .
مسأله 30 :
اگر نجاستى به آب جارى برسد, مقدارى از آن که بو يا رنگ يا مزه اش بواسطه نجاست تـغـيير کرده نجس است .
و طرفى که متصل به چشمه است اگر چه کمتر از کر باشد پاک است .
و آبـهـاى ديـگر نهر اگر به اندازه کر باشد يا بواسطه آبى که تغيير نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد, پاک و گر نه نجس است .
مسأله 31 :
آب چشمه اى که جارى نيست ولى طورى است که اگراز آن بردارند بازمى جوشد, حـکـم آب جـارى دارد.
يـعـنى : اگر نجاست به آن برسد, تا وقتى که بو يارنگ يا مزه آن بواسطه نجاست تغيير نکرده , پاک است .
مسأله 32 :
آبى که کنار نهر, ايستاده و متصل به آب جارى است , حکم آب جارى را دارد.
مسأله 33 :
چشمه اى که مثلا در زمستان مى جوشد و در تابستان از جوشش مى افتد فقط وقتى که مى جوشد حکم آب جارى را دارد.
مسأله 34 :
آب حوض حمام اگر چه کمتر از کر باشد, چنانچه به خزينه اى که آب آن به اندازه کر است متصل باشد, مثل آب جارى است .
مسأله 35 :
آب لوله هاى حمام و عمارات که از شيرها و دوشها مى ريزد اگر متصل به کر باشد مثل آب جارى است .
مسأله 36 :
آبى که روى زمين جريان دارد ولى از زمين نمى جوشد, چنانچه کمتر ازکر باشد و نجاست به آن برسد نجس مى شود اما اگر از بالا با فشار به پايين بريزد,چنانچه نجاست به پايين آن بـرسد بالاى آن نجس نمى شود.
و اگر با فشار از پايين به بالا هم باشد مثل فواره اگر به بالاى آن چيز نجسى برسد پايين آن نجس نمى شود.
4 - آب باران
مسأله 37 :
اگر به چيز نجسى که عين نجاست در آن نيست يک مرتبه باران ببارد,جايى که باران بـه آن بـرسـد پـاک مـى شود.
و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست .
ولى باريدن دو سه قـطره فايده ندارد, بلکه بايد طورى باشد که بگويند باران مى بارد و در زمين سخت جريان دارد و اگـر ظـرف به ولوغ سگ نجس شده باشداقوى اين است که اول خاکمال شود و سپس يک مرتبه در زيـر بـاران بـگذارند پاک مى شود اگرچه احتياط لازم اين است که دو مرتبه با آب باران شسته شود.
مسأله 38 :
اگر باران به عين نجس ببارد و بجاى ديگر ترشح کند, چنانچه عين نجاست همراه آن نباشد, وبو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است .
پس اگرباران بر خون ببارد و ترشح کند, چنانچه ذره هاى خون در آن باشد, يا آن که بو يارنگ يا مزه خون گرفته باشد نجس مى باشد.
مسأله 39 :
اگر بر سقف عمارت يا روى بام آن عين نجاست باشد, تا وقتى باران به بام مى بارد, آبـى کـه به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان مى ريزد پاک است وبعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبى که مى ريزد, به چيز نجس رسيده است ,نجس مى باشد.
مسأله 40 :
زمين نجسى که باران بر آن ببارد پاک مى شود.
و اگر باران بر زمين جارى شود و در حال باريدن بجاى نجسى که زير سقف است برسد, آن را نيز پاک مى کند.
مسأله 41 :
خاک نجسى که بواسطه باران گل شود و علم برسيدن باران به وصف اطلاق به تمام اجزاى آن حاصل شود پاک است ولى حصول علم به آن مشکل است .
مسأله 42 :
هر گاه آب باران در جايى جمع شود, اگر چه کمتر از کر باشد چنانچه موقعى که باران مى آيد, چيز نجسى را در آن بشويند و آب , بو يا رنگ يا مزه نجاست نگيرد, آن چيز نجس پاک مى شود.
مسأله 43 :
اگر بر فرش پاکى که روى زمين نجس است باران ببارد و در حال باريدن به زمين نجس برسد, فرش نجس نمى شود و زمين هم پاک مى گردد.
مسأله 44 :
اگر آب باران يا آب ديگر در گودالى جمع شود, وکمتر از کر باشد, پس از قطع شدن باران , با رسيدن نجاست به آن نجس مى شود.
5 - آب چاه
مسأله 45 :
آب چـاهـى که از زمين مى جوشد, اگر چه کمتر از کر باشد چنانچه نجاست به آن برسد, تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن بواسطه نجاست تغيير نکرده پاک است ولى مستحب است پس از رسيدن بعضى از نجاستها, مقدارى که در کتابهاى مفصل گفته شده از آب آن بکشند.
مسأله 46 :
اگر نجاستى درچاه بريزد و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد,چنانچه تغيير آب چـاه از بـيـن برود, بنابر احتياط واجب موقعى پاک مى شود که باآبى که از چاه مى جوشد مخلوط گردد.